ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ 133- ΝΙΚΟΣ ΣΙΔΕΡΗΣ, “ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ ΨΥΧΟΛΟΓΟ, ΓΟΝΕΙΣ ΘΕΛΟΥΝ!”, εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Πριν από λίγο διάστημα είχαμε την ευκαιρία να φιλοξενήσουμε στην Κέρκυρα τον γνωστό ψυχίατρο, ψυχαναλυτή και οικογενειακό θεραπευτή κ. Νίκο Σιδέρη και να παρουσιάσουμε το εξαιρετικό βιβλίο του “Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν!”, που κυκλοφορείται από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ. Με αφορμή αυτή την παρουσίαση ξαναδιαβάσαμε αυτό το κλασικό πλέον για την οικογενειακή ζωή βιβλίο και θέλουμε να μοιραστούμε μερικές σκέψεις πάνω σ’ αυτό.
Ο συγγραφέας επισημαίνει ότι χρειάζεται στην αγωγή των παιδιών όχι ο κεραυνός του ιεροεξεταστή, αλλά η αγάπη και, την ίδια στιγμή, η μαθητεία στην ελευθερία. Η αγάπη όμως του γονέα είναι έντεχνη αγάπη και όχι αγάπη αυτοσχεδιασμού ή ελευθερίας που γίνεται ασυδοσία από την πλευρά των παιδιών. Όταν το παιδί γίνεται υποκείμενο του λόγου και όχι αντικείμενο, τότε διαφυλάσσεται η αξιοπρέπειά του και τότε μπορεί να ανταποκριθεί στα μηνύματα των γονέων. Οι γονείς και τα παιδιά χρειάζεται να βρίσκονται στη θέση τους. Οι γονείς είναι οι εγγυητές, οι ρυθμιστές, οι φύλακες του οικογενειακού πλαισίου. Γι’ αυτό και οι γονείς καλούνται να κυβερνούν το παιδί, διότι δεν υπάρχει τραγικότερο πλάσμα από ένα ακυβέρνητο. Αυτό μπορεί να αισθάνεται και ψυχικά ορφανό.
Ο συγγραφέας τονίζει κάτι που η εποχή μας εύκολα ξεχνά, καθώς θεοποιεί το παιδί. Από την ιδιότητα του παιδιού δεν απορρέουν μόνο δικαιώματα, αλλά και υποχρεώσεις, πρακτικές και ηθικές. Μια οικογένεια, άλλωστε, είναι ένα σύστημα, αυστηρά συγκροτημένο, που διέπεται από κανόνες και όρια. ΟΙ γονείς δεν μπορεί να είναι φιλαράκια με τα παιδιά. ΚΙ αυτό διότι η ύπαρξη συγκροτείται με αναπόφευκτα συστατικά της και ελλείψεις. Επομένως, είναι αδύνατη η τελειότητα, είναι αδύνατο το “αλάθητο”. Οι κανονικές συνθήκες μέσα στην οικογένεια έχουν να κάνουν με σχέσεις βασισμένες στον αμοιβαίο σεβασμό, στη συναισθηματική δοτικότητα και αμοιβαιότητα, στον διάλογο, στον κοινό νου. Δεν είναι οι σχέσεις στην οικογένεια ένα παιχνίδι εξουσίας, διότι τότε υπάρχει ο κίνδυνος των αυθαιρεσιών, της χειριστικότητας, συναισθηματικών φορτίσεων που γεννούν εντάσεις. Λύση είναι οι σταθεροί κανόνες, οι οποίοι, ακόμη κι όταν πρέπει να επανεξετασθούν, μπορούν να ιδωθούν στην προοπτική της διόρθωσης και της ελάφρυνσης. Το κάθε μέλος καλείται να διατηρεί τη θέση του, το παιχνίδι πρέπει να έχει κανόνες, το παιδί ακολουθεί την μουσική παρτιτούρα που παίζουν οι γονείς του, κι ένα παιδί υπάρχει επειδή το αγκαλιάζει ένα δίκτυο σχέσεων και αλληλεγγύης.
Ένα σημαντικό πρόβλημα των καιρών είναι η θρησκεία του “ΕΓΩ”, η οποία είναι βέβαιο ότι οδηγεί το παιδί στη μελλοντική δυστυχία, διότι κανένα περιβάλλον δεν θα εκπληρώνει κάθε επιθυμία του. Εδώ χρειάζεται να κατανοήσουν οι γονείς ότι το παιδί καλείται να συνδυάσει το “λαχταρώ”, το “θέλω”, το “μου αρέσει” με το “παίζω με κανόνες” και, την ίδια στιγμή, να συνδυάσει την υποκειμενική αυτονομία με την υποκειμενική ανάγκη προστασίας, αγάπης και εξάρτησης. Γι’ αυτό και ο γονέας χρειάζεται να υπενθυμίζει στον εαυτό του τρεις μεγάλες αλήθειες: ότι η σχέση γονέα και παιδιού είναι ένας άχρονος και ακατάλυτος δεσμός, ότι ο γονιός αγαπά το παιδί του επειδή είναι παιδί του και ότι ο γονιός μπορεί να αρνείται και να απαγορεύει χωρίς να ταλαντεύεται, χωρίς να φοβάται να λέει ΟΧΙ και ΜΗ.
Πώς λέμε ΟΧΙ και ΜΗ; Με εύλογα και εύληπτα επιχειρήματα να εξηγεί την απόφασή του στο παιδί. Να τονίζει ότι επειδή το αγαπά δεν ενδίδει σε άκαιρες, εσφαλμένες ή και εξωπραγματικές ιδέες και απαιτήσεις. Να βρίσκει εναλλακτικές ικανοποιήσεις, όταν αυτό είναι εφικτό. Να είναι λοιπόν βέβαιος ο γονιός ότι το παιδί του θα του οφείλει αγάπη και ευγνωμοσύνη.
Ένας γονιός ακόμη καλείται να έχει τέσσερις αρετές: αυθεντικότητα, ευρύτητα, ενσυναίσθηση, επίγνωση. Να είναι και κοντά και λίγο πιο ψηλά από το παιδί του. Να μην τσιμπά στις απαιτήσεις και τη γκρίνια του. Να γίνει αυτός που είναι, δηλαδή γονιός! Σε δύσκολες καταστάσεις, είναι σημαντικό, μεταξύ άλλων, να υπάρχει κοινή στάση και των δύο γονέων, να μάθουν στο παιδί τους να σκέπτεται και να συμπεριφέρεται πολιτισμένα, να μην αλλάζουν αποφάσεις, να δείχνουν σταθερότητα στην πίεση του παιδιού, να επαναλαμβάνουν τους κανόνες που θέλουν να υιοθετήσει το παιδί τους, να τηρούν τον λόγο τους και να εφαρμόζουν την παιδαγωγική του διαλόγου.
Μέσα από αυτές τις πτυχές ειναι πολύ πιθανόν ο γονιός να γίνει καλός γονιός. Τέλειος γονιός άλλωστε δεν υπάρχει. Ο ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να διαχειριστούν καλύτερα την πραγματικότητα των παιδιών τους, δεν μπορεί όμως να τους υποκαταστήσει. Γι’ αυτό και τα παιδιά δεν χρειάζονται ψυχολόγο, αλλά γονείς!
Η επιστήμη, η γνώση και η εμπειρία του συγγραφέα έχουν γεννήσει ένα πολύτιμο βιβλίο, το οποίο σας το συστήνουμε ανεπιφύλακτα!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
8 Μαΐου 2024
