“Καὶ ἀπεκρίθη Θωμᾶς καὶ εἶπεν αὐτῷ· ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου. Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες” (Ἰωάν. 20, 28-29).
Καί ὁ Θωμᾶς τοῦ ἀπεκρίθη, «Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου». Ὁ Ἰησοῦς τοῦ λέγει, «Ἐπειδὴ μὲ εἶδες, πίστεψες. Μακάριοι εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ δὲν μὲ εἶδαν καὶ ὅμως ἐπίστεψαν».
Δύο μαθητές, το βράδυ της σύλληψης του Χριστού, διαπράττουν προδοσία. Ο Ιούδας έχει αφήσει κατά μέρος οποιαδήποτε αγάπη στο πρόσωπο του Χριστού και έχει συμφωνήσει, παραδομένος στο πάθος της φιλαργυρίας και στην άρνηση του να δεχτεί ότι ο Χριστός ήρθε στον κόσμο για να σώσει τον άνθρωπο από το κακό και τον θάνατο και όχι να συγκροτήσει επίγεια βασίλεια, με τους εχθρούς του Κυρίου να Τον παραδώσει εις θάνατον. Ο Πέτρος πάλι έχει προδοθεί από τον ίδιο του τον εαυτό. Έχει παρασυρθεί από την υπερεκτίμηση της δύναμής του και φτάνει στο σημείο να αρνηθεί τον Χριστό, να Τον προδώσει ουσιαστικά, ενώπιον ανθρώπων που δεν είχαν καμιά εξουσία και που δεν τον απειλούσαν ουσιαστικά. Ο Ιούδας δεν θα ταπεινωθεί, αλλά θα προτιμήσει να κρεμαστεί, διότι δεν αντέχει ούτε τις συνέπειες της πράξης του, ούτε τον εαυτό του. Ο Πέτρος, αυθόρμητα, θα κλάψει για την προδοσία του και τα δάκρυά του θα τον σώσουν, καθώς ο Χριστός θα τον αποκαταστήσει στο αποστολικό αξίωμα, λίγο πριν την Ανάληψη.
Υπάρχει κι ένας τρίτος μαθητής, ο οποίος αρνείται με τη σειρά του όχι τον Χριστό τώρα, αλλά το γεγονός της Ανάστασής Του. Μη όντας στην κοινότητα των μαθητών το εσπέρας της Κυριακής του Πάσχα, επιλέγει να αρνηθεί την αποδειχθείσα στους δέκα, στις Μυροφόρες, αλλά και στους δύο μαθητές που πορεύονταν προς τους Εμμαούς την προφητική διδασκαλία του Χριστού προ του Πάθους, καθώς και την Γραφή που μιλά για την ανάσταση του Μεσσία εκ των νεκρών. Στην εμπειρία της κοινότητας, αντιτάσσει τον ατομικό ορθολογισμό. Στην εμπειρία της σχέσης με τον Χριστό και της εμπιστοσύνης που ο Κύριος, όπως και τους άλλους μαθητές που Τον πρόδωσαν, καλεί να έχουν, ο Θωμάς αντιτάσσει την αμφιβολία και απιστία του. Ζητά να βάλει το χέρι του στα σημάδια από τα καρφιά, να ακουμπήσει την πληγωμένη πλευρά του Κυρίου, για να αποδεχτεί την Ανάσταση.
Και ο Χριστός θα του εμφανιστεί, οκτώ ημέρες μετά την Ανάσταση. Μόνο που αυτη τη φορά ο Θωμάς βρίσκεται εντός της κοινότητας, βρίσκεται με τους άλλους μαθητές. Κι εκεί πλέον νιώθει ότι αυτό που βλέπουν τα σωματικά μου μάτια, οι αισθήσεις του ψηλαφίζουν, είναι η αλήθεια. Ο αναστάς Ιησούς είναι η αλήθεια. Ο Ιησούς που δεν μετετράπη σε πνεύμα, αλλά παραμένει ο Θεάνθρωπος Κύριος, με το σώμα Του τραυματισμένο από τα καρφιά και τη λόγχη, ως σημάδι της αγάπης και της αλήθειας του Πάθους Του για όλους μας. Ο ατομικός ορθολογισμός του Θωμά θα υποταχτεί στην βεβαιότητα της εμπειρίας της κοινότητας και ο Θωμάς θα ομολογήσει ότι ο Χριστός είναι ο Κύριος και ο Θεός του. Μόνο που ο Χριστός θα τον μαλώσει τρυφερά, δείχνοντας και τονίζοντας ότι η πίστη υπερβαίνει τις αισθήσεις και τη δύναμή τους, ότι η εμπειρία της αλήθειας υπάρχει στο βίωμα της κοινότητας που Τον αναγνωρίζει ως τον αναστάντα Θεάνθρωπο και υπερβαίνει τον ορθολογισμό της σκέψης. Δεν ερμηνεύονται όλα με τη σκέψη. Ιδίως το μυστήριο της Ανάστασης.
Δεν είναι στη θέση του Θωμά οι απιστούντες της εποχής μας, όσο κι αν θέλουμε να κρατήσουμε ελπίδα γι’ αυτούς. Ο Ιούδας, ο Πέτρος, ο Θωμάς ήταν μέλη της κοινότητας των μαθητών του Χριστού. Το αποτέλεσμα της σχέσης δεν προδικάζεται. Φαίνεται όμως πόσο δύσκολο είναι για τον άνθρωπο, ακόμη και τον εντός της Εκκλησίας, να υπερβεί το εγώ, τον ορθολογισμό, την πεποίθηση στον εαυτό του, τα πάθη του και να αφεθεί στην μοναδικότητα της σχέσης με τον Χριστό. Πάντως, αυτό δύσκολα επιτυγχάνεται εκτός κοινότητας. Στην κοινότητα σώζεται ο άνθρωπος, στην κοινότητα μπορεί και να χαθεί. Όσοι απιστούν όντας εκτός της κοινότητας της Εκκλησίας, στην πραγματικότητα έχουν αποκόψει τον εαυτό τους από την εμπειρία της σχέσης με τον Χριστό, από το μυστήριο της κοινωνίας μαζί Του εν τη Θεία Ευχαριστία, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να Τον συναντήσουν. Θα χρειαστεί η παρουσία του Αγίου Πνεύματος στην Πεντηκοστή, όπως επίσης και ο λόγος των μαθητών, για να αφυπνιστούν κάποιοι.
Η Κυριακή του Θωμά μάς υπενθυμίζει την ανάγκη να είμαστε μέλη της Εκκλησίας, της κοινότητας των πιστών. Εκεί, ακόμη κι αν ο ατομικός μας ορθολογισμός είναι ισχυρός, υπάρχει ελπίδα να βρούμε την αλήθεια, να βρούμε τον Χριστό μη όντας μόνοι. Ο Ιούδας ήταν στην κοινότητα, αλλά διάλεξε το πάθος του και την ατομική θέαση του προσώπου του Χριστού. Φεύγει από την κοινότητα και από μαθητής γίνεται προδότης. Ο Πέτρος υποτιμά τους άλλους εντός της κοινότητας, και πιστεύει στις ατομικές του δυνάμεις, με αποτέλεσμα να ζήσει την προδοσία της άρνησης. Ο Θωμάς αμφιβάλλει, αλλά δεν φεύγει από την κοινότητα. Και γεύεται τη σχέση με τον Χριστό ως δική του εσωτερική ανάσταση, του νου και της καρδιάς, δείχνοντάς μας ότι στην Εκκλησία οι απαντήσεις, η αλήθεια, η σωτηρία, ο Χριστός!
Χριστός Ανέστη!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Κυριακή 12 Μαΐου 2024
Του Θωμά
