«Όταν θελήσει ο Θεός να δοκιμάσει τον άνθρωπο ακόμη περισσότερο, παραχωρεί να πέσει στα χέρια της μικροψυχίας» (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Από τα φαινόμενα της εποχής μας η φανερή μικροψυχία.
Ό,τι μου χρωστάνε, θα πρέπει, ασχέτως αν όντως είναι έτσι, θα πρέπει να μου το
ξεπληρώσουν. Κι ακόμη κι αν γίνει αυτό, ουδέποτε θα τους συγχωρήσω, διότι
τόλμησαν να θίξουν εμένα, την μοναδικότητά μου, την ανεπανάληπτη προσωπικότητά
μου, που δεν επιτρέπω σε κανέναν να αμφισβητήσει το δίκιο και την αξία μου.
Αν αυτή η στάση είχε να κάνει όμως μόνο με σοβαρά
ζητήματα, θα την καταλαβαίναμε κάπως. Η μικροψυχία έχει να κάνει με την επιθετικότητα
του ανθρώπου σε πράγματα ασήμαντα, της στιγμής. Δεν βλέπει ποτέ την κατάσταση
του άλλου. Την κούραση ίσως. Την απογοήτευση. Την πρόθεση των όσων θέλει να πει
και δεν τα καταφέρνει, διότι δεν πρόσεξε τα λόγια του. Την αδυναμία του να
προβλέψει ότι μπορεί η κίνησή του να παρεξηγηθεί, διότι δεν έλαβε υπόψιν ότι ο
άλλος βλέπει κι αλλιώς τα πράγματα. Όχι, δεν μπορούμε να αφήσουμε να πέσει
τίποτα κάτω. Πρέπει να έχουμε εμείς τον τελευταίο λόγο. Κι έτσι, η μικροψυχία
γίνεται μνησικακία. Η μικροψυχία γίνεται η αφορμή να παγώνουν οι καρδιές και οι
σχέσεις. Να διαλύονται φιλίες. Ακόμη και η συντροφικότητα δοκιμάζεται. Ιδίως σε
ανταγωνιστικές σχέσεις, όπως της πεθεράς με τη νύφη. Τα αδέρφια μεταξύ τους
μετράνε τις κουβέντες, τα πειράγματα, την έλλειψη προνοητικότητας. Και φέρνουν
τους γονείς σε δύσκολη θέση να γίνουν δικαστές.
Η μικροψυχία είναι κατάσταση δύσκολη. Φθείρει
σταδιακά τον χαρακτήρα και την ψυχή, διότι δεν γίνεται αντιληπτή, ότι κρύβει
κακία, εμπάθεια, υπερηφάνεια. Προτάσσεται το δίκιο έναντι του άλλου και όποιος
τη βιώνει, αισθάνεται ότι φταίνε οι άλλοι. Έτσι, περιμένει από τους άλλους τη
διόρθωση της συμπεριφοράς, ενώ καλλιεργεί εντός του σενάρια λογισμών, τα οποία
δεν του επιτρέπουν να λύσει παρεξηγήσεις, να κάνει αυτοκριτική, να προσπαθήσει
να ερμηνεύσει τη συμπεριφορά του άλλου μέσα από καλή διάθεση, να προχωρήσει
μπροστά. Ο διάβολος έχει την μέθοδο να προσθέτει λογισμούς σε κάθε νέα ευκαιρία
αρνητικής συμπεριφοράς, ενίοτε και τρόπου κοιτάγματος, κάποτε βάζει λογισμό για
το ότι αυτός προς τον οποίο υπάρχει η μικροψυχία μπορεί να μη μας πρόσεξε σε
μία μεγάλη παρέα. Έτσι, τα σενάρια καλλιεργούνται, ενώ το συμπέρασμα γίνεται
καταδικαστικό. Πώς να ηρεμήσεις λοιπόν έναντι του άλλου; Πώς η καρδιά σου να
αγκαλιάσει την αδυναμία του ή να ανοιχτεί, να μιλήσει, να δείξει την ενόχληση
για την συμπεριφορά του, δίδοντάς του την ευκαιρία να τη διορθώσει;
Ο ασκητικός λόγος επισημαίνει ότι η μικροψυχία είναι
παραχώρηση Θεού σε εκείνους που νομίζουν ότι έχουν προχωρήσει πνευματικά, αλλά
η καρδιά τους δεν έχει άπλα αγάπης. Δεν είναι ευρύχωρη, αλλά στενάχωρη. Κι
έτσι, θεωρούν ότι επειδή η πνευματική τους πορεία μετριέται με την σαρκική καθαρότητα,
τις πολλές προσευχές, την μελέτη, την εξωτερική συμπεριφορά, κάποτε όμως και με
την υπερήφανη χαρά ότι προχωρούνε μπροστά, όμως η καρδιά τους δεν είναι
ταπεινή, δεν είναι έτοιμη να μιλήσει με τον άλλον, να μιλήσει στον Θεό για τον
άλλον, να αγαπήσει και τον εχθρό, πραγματικό ή φαινομενικό, τότε πέφτει στην
μικροψυχία.
Στον σύγχρονο κόσμο η μικροψυχία φαίνεται στα σχόλια στο Διαδίκτυο. Η αδυναμία να αναγνωρίσουμε κάτι θετικό ή να δώσουμε μία ευκαιρία διόρθωσης στον σφάλλοντα, γίνεται κακία, εμπάθεια και σκληροκαρδία. Δεν έχει όμως νόημα μια τέτοια ζωή αυτοδικαίωσης, διότι δεν ησυχάζει η ψυχή.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
Στο φύλλο της Τετάρτης 15 Μαΐου 2024
