Η περίοδος της νηστείας χωρίζει τον χρόνο στο ένα δέκατό
του. Η Εκκλησία σκόπιμα μας δίνει την δυνατότητα, μέσα από αυτή την ευλογημένη
περίοδο, να ξαναδούμε τον χρόνο μας μέσα από έναν άλλο τρόπο: αυτόν της άσκησης
και της αυτογνωσίας που μας κάνει να βλέπουμε τον εαυτό μας και τον πλησίον μας
κάτω από ένα άλλο πρίσμα: αυτό της αγάπης που γίνεται υπέρβαση του “είμαι το
κέντρο του κόσμου”.
Αυτός ο τρόπος διαφαίνεται μέσα από τον επανα-ορισμό τι
είναι για τον άνθρωπο οι αισθήσεις: πηγή αγάπης, ζωής και φωτός ή δρόμος
αυτοθέωσης και θέασης του συνανθρώπου ως αντικειμένου χρήσης προς όφελος; Η
ασκητική παράδοση είναι ξεκάθαρη: η νηστεία από τις τροφές είναι η βάση για την
νηστεία από τα πάθη: η γλώσσα να μην γίνεται αφορμή έκφρασης αποδοκιμασίας του
πλησίον εξαιτίας της οργής ή της κατάκρισης ή της μάταιης φλυαρίας. Τα μάτια να
μην εποφθαλμιούν την ακεραιότητα του άλλου, ούτε να περιεργάζονται την φιλήδονη
χρήση του. Το ίδιο και οι άλλες αισθήσεις, να γίνονται αφορμές συμφιλίωσης και
αγάπης ή, τουλάχιστον, αποφυγής της διάσπασης, του διχασμού, της οικειοποίησης
του άλλου ως κτήματός μας. Τα πάντα να λειτουργούν στην προοπτική της
συνάντησης και της επικοινωνίας που ανοίγει τις καρδιές, όπως επίσης και ο
χρόνος της νηστείας να μας κάνει, με ηρεμία και προσευχή, να βλέπουμε “τι είναι
αυτό που μας ενώνει, μας χωρίζει, μας πληγώνει”, όπως λέει ένα τραγούδι, με τον
συνάνθρωπο, ώστε να υπερβούμε την, κατά βάθος, μοναξιά μας.
Η νηστεία σήμερα, για τους πολλούς, μεγαλύτερους και
μικρότερους, θεωρείται αλλαγή διατροφής, με αφετηρία την εθιμική μας παράδοση.
Συνδυάζεται με μια επιστροφή στην Εκκλησία για το καλό του χρόνου, με μια
προετοιμασία για το Πάσχα, όχι όμως τόσο αυτό της πίστης στην εμπειρία της
ανάστασης και στην προσδοκία της για μας, αλλά στην χαρά και την αλλαγή που μια
γιορτή φέρνει, για να συνεχιστεί η ζωή στους ρυθμούς της. Η υπερπροσφορά
νηστίσιμων τροφών κάνει την νηστεία πιο εύκολη ως προς τις επιλογές και την
στέρηση, ωστόσο μας αποπροσανατολίζει από το περιεχόμενό της. Και επειδή η
εκκοσμίκευση και ο θρησκευτικός αποχρωματισμός κυριαρχούν ως πλειοψηφικά
ρεύματα, σε επίπεδο διαμόρφωσης της ζωής (ΜΜΕ, Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης,
διασκέδαση και εστίαση), δεν έχουμε ουσιαστική αλλαγή, αληθινό δεκατισμό του
χρόνου.
Κλειδί και πάλι είναι η οικογένεια. Η νηστεία μπορεί να
γίνει αφορμή και ευκαιρία τα μέλη της να μαζεύονται συχνότερα γύρω από το κοινό
τραπέζι. Να νηστεύουν από τις ατομικές επιλογές τους. Να συναντιούνται στις
εκκλησιαστικές ακολουθίες της Σαρακοστής, ιδίως σε απογευματινές προηγιασμένες,
Χαιρετισμούς και τις Κυριακές. Να ξαναβλέπουν τα προγράμματα της ζωής και τους
χαρακτήρες συζητώντας περισσότερο. Και να νηστεύουν από την θέαση του άλλου ως
μέσου για τον εγωτικό μας θρίαμβο, δίδοντας χρόνο για σπουδή του στην προοπτική
της αγάπης. Ο λόγος του Θεού, η προσευχή, η μελέτη, η εξομολόγηση, η ελεημοσύνη
είναι τρόποι που συνδράμουν!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
Στο φύλλο της Τετάρτης 2 Μαρτίου 2022
