Το ερώτημα του κακού πάντοτε μας βασανίζει, ιδίως αν υπάρχουν ο διάβολος και οι δαίμονες. Αν το κακό ήταν απλώς μία ηθική κατηγορία η ευθύνη για την ύπαρξή του στον κόσμο θα έγκειτο στον καθέναν. Θα αρκούσε ένας ηθικός αγώνας, ώστε το κακό να μην κυβερνά τις ζωές μας. Αν μάλιστα καταφέρναμε να συμφωνήσουμε σε έναν από κοινού αποδεκτό ορισμό του, τότε θα γνωρίζαμε τι πρέπει να κάνουμε και τι όχι. Όμως κάτι τέτοιο δε φαίνεται εφικτό, τόσο διότι οι άνθρωποι έχουμε διαφορετικές αντιλήψεις περί του τι επιτρέπεται και, άρα, είναι καλό και περί του τι απαγορεύεται και, άρα, είναι κακό. Εκεί όμως που δυσκολευόμαστε αληθινά να ορίσουμε πώς εκφράζεται το κακό είναι με την προσωποποίησή του.
Ο ορθολογιστής άνθρωπος των καιρών μας είτε θεωρεί τον διάβολο και τους δαίμονες, υπάρξεις οι οποίες έχουν μετατραπεί σε προσωποποίηση του κακού, καθότι σκοπός τους είναι η άρνηση και η καταστροφή του Θεού, του θελήματός Του και των δημιουργημάτων Του που είναι ο άνθρωπος και ο κόσμος, ως μη υπαρκτές ή ως ανερμήνευτες και , επομένως, εκτός των δικών του δυνατοτήτων ενασχόλησης. Μάλιστα, οι ορθολογιστές θεωρούν τα πονηρά πνεύματα κατάλοιπα αρρωστημένης θρησκευτικότητας του παρελθόντος και εκφράσεις διεστραμμένης και παθογενούς προσωπικής εμμονής σε κόσμους που δεν υφίστανται. Ενώ οι παλαιοί φοβόντουσαν τον διάβολο και τον θεωρούσαν υπαίτιο του κακού, οι σύγχρονοι τον θεωρούν γέννημα της ανθρώπινης φαντασίας, όταν δεν μπορεί να ερμηνεύσει αρνητικές συμπεριφορές ή περιστάσεις, καθώς και θρησκευτικό φόβητρο που μας γυρίζει στο παρελθόν.
Το Ευαγγέλιο όμως είναι σαφές. Μας μιλά για τον διάβολο ως πρόσωπο, ως ύπαρξης που υπάρχει και μας ταλαιπωρεί. Με αφορμή μάλιστα την επίσκεψη του Χριστού στην περιοχή των Γεργεσηνών, όπου Τον συναντούν δύο δαιμονισμένοι που έρχονταν από τα μνήματα, τόσο φοβεροί, που κανένας δεν τολμούσε να περάσει από κείνον τον δρόμο, οι δαίμονες διά μέσου των ανθρώπων Του λένε: «Τι ημίν και σοι, Ιησού υιέ του Θεού; ήλθες ώδε προ καιρού βασανίσαι ημάς;»(Ματθ. 8, 29). «Τι δουλειά έχεις εσύ με μας, Υιέ του Θεού; Ήρθες εδώ, για να μας βασανίσεις πριν την ώρα μας;». Ο δαιμονικός αυτός λόγος μας δείχνει ξεκάθαρα ποιο είναι το ποιον του διαβόλου και των δαιμόνων, των πεπτωκότων από το θέλημα του Θεού αγγέλων του.
Κατ’ αυτούς ο Θεός και ο διάβολος δεν έχουν καμία σχέση. Ο διάβολος ζητά να εξουσιάσει απόλυτα τον κόσμο και τον άνθρωπο. Δεν μπορεί να αντέξει ούτε ίχνος καλού. Αυτή η απολυτότητα δεν αφήνει περιθώρια συμβιβασμού για τον διάβολο με τον Θεό. Όπου υπάρχει έστω και ένα ίχνος Θεού, τότε ο διάβολος δεν μπορεί να αντέξει. Αγωνίζεται λοιπόν να υποδουλώσει πλήρως τα δημιουργήματα του Θεού. Δεν αντέχει δεύτερους ρόλους.
Ο διάβολος αναγνωρίζει ποιος είναι ο Υιός του Θεού. Γνωρίζει ποια είναι η αλήθεια. Ξέρει ότι και μόνο που υπάρχει ο Θεός, ο ίδιος και οι δαίμονες βασανίζονται. Μπορεί πρόσκαιρα να αισθάνονται ότι έχουν εξουσία επάνω στον κόσμο, να αισθάνονται ότι μπορούν να κυριαρχούν και να ελέγχουν τις ζωές μας, ωστόσο γνωρίζουν καλά ότι και μόνο η παρουσία του Υιού του Θεού, του Χριστού, είναι αρκετή για να τους βασανίζει. Θα έρθει μάλιστα η στιγμή, όταν ο χρόνος πάψει να είναι ενταγμένος στη ζωή του κόσμου, όταν εισαχθούμε στην αιωνιότητα διά της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού ή και όταν ο άνθρωπος φύγει από αυτόν τον κόσμο, οπότε και ο διάβολος δεν θα μπορεί διά της αμαρτίας, των λογισμών, των παθών, του ατομικού θελήματος, της υπερηφανείας, να κυβερνήσει τον άνθρωπο και τον κόσμο, και τότε θα βασανίζεται. Διότι βασανιστήριο είναι να μην μπορείς να πράξεις το κακό. Να μην μπορεί το δικό σου εγωκεντρικό θέλημα να κυριαρχήσει. Βασανιστήριο είναι η κτίση να είναι ελεύθερη από σένα. Κι αυτή είναι η μεγαλύτερη αλήθεια. Ότι αν ο άλλος δεν μπορεί να ελεγχθεί, τότε εσύ υποφέρεις. Κι αυτό το υφιστάμεθα και οι άνθρωποι, ενίοτε και για καλό σκοπό. Η ελευθερία μας ενοχλεί. Γιατί οι άλλοι μπορούν να παραδοθούν ακόμη και στο κακό, ενώ εμείς έχουμε τις καλύτερες προθέσεις για εκείνους. Όμως ο Θεός έχει έρθει στον κόσμο για να δείξει ότι μόνο η ελευθερία σώζει και δίνει αληθινή δύναμη στον άνθρωπο.
Ο διάβολος γνωρίζει ποια είναι η φύση του. Ξέρει ότι από μόνος του δεν έχει καμία δύναμη. Κι έτσι θα πάρει άδεια να εισέλθει στην αγέλη των χοίρων και να την γκρεμίσει στην άβυσσο. Να κάνει έστω και λίγο το θέλημά του που είναι να ταλαιπωρεί την κτίση. Μπορεί ο Χριστός να του το επιτρέπει, χάριν παιδαγωγίας των ανθρώπων που βόσκουν χοίρους, παρότι ο μωσαϊκός νόμος, ο νόμος δηλαδή του Θεού, δεν το επέτρεπε, ωστόσο αυτό δείχνει ότι ο διάβολος από μόνος του δεν μπορεί να επιβάλει κάτι. Είναι αδύναμος ενώπιον και του Θεού και των ανθρώπων, όσο κι αν εμείς τον φοβόμαστε.
Η πίστη μας δείχνει τις αληθινές διαστάσεις του κακού. ¨Ότι αυτό δε δημιουργήθηκε από τον Θεό, αλλά είναι αποτέλεσμα ελεύθερης βούλησης της ύπαρξης, τόσο των αγγέλων που χωρίς Θεό γίνονται δαίμονες, όσο και των ανθρώπων, που χωρίς Θεό δίνουν τόπο στον διάβολο. Ότι ο διάβολος ζητά τον απόλυτο έλεγχο του ανθρώπου και του κόσμου, ότι ακόμη κι ένα ίχνος καλού, ένα ίχνος Θεού προδικάζει την τελική ήττα του διαβόλου. Και έχουμε χρέος οι άνθρωποι να αφήνουμε όσο μπορούμε, έστω και από την χαραμάδα της καρδιάς μας, να μπαίνει το φως του Θεού, το φως της πίστης, λίγη αγάπη. Και θα λυτρωθούμε. Ο διάβολος υπάρχει για να βασανίζει. Όμως είναι ανίσχυρος στην πραγματικότητα. Απέναντί του λοιπόν δεν ταιριάζει ο φόβος, αλλά η εμπιστοσύνη στον Θεό και το θέλημά Του. Και τότε ο διάβολος, όσο κι αν μας πειράζει, έχει ήδη ηττηθεί.
Οι ορθολογιστές των καιρών μας δεν πιστεύουν πως υπάρχουν άγγελοι και δαίμονες. Εμείς δεν πιστεύουμε στην θεοποίηση του κακού. Πιστεύουμε όμως ότι τα πάντα στη ζωή περνούν μέσα από τα πρόσωπα, τις έλλογες υπάρξεις που έχουν θέληση και ελευθερία να κοινωνούν με τον Θεό ή να Τον αρνούνται. Το μυστήριο της Εκκλησίας σ’ αυτό ακριβώς έγκειται: μαζί με τους συνανθρώπους μας να ζούμε τον τρόπο του Θεού, όπως αυτός περνά μέσα από την κοινωνία με το πρόσωπο του Χριστού. Και τότε το κακό είναι πραγματικά ανίσχυρο και όποιος το πράττει, ακολουθώντας τον πονηρό, βασανίζεται ο ίδιος, διότι δεν έχει την χαρά της ελευθερίας και της αγάπης εντός του!
Κέρκυρα, 9 Ιουλίου 2017
