Ποιο είναι το νόημα των
Χριστουγέννων;
Όταν
μία γιορτή έρχεται από τα βάθη των αιώνων η δύναμη της συνήθειας είναι αυτή που
της δίνει δυναμική, διότι όλοι θέλουν να τη γιορτάσουν, αλλά και της τρώει την
ικμάδα, διότι δεν είναι εύκολο να της δοθεί το περιεχόμενο που θα την
καταστήσει όχι ξεχωριστή απλώς στον
χρόνο, αλλά για τον καθέναν άνθρωπο. Πάντοτε, βεβαίως, τα Χριστούγεννα είναι
ξεχωριστά για τα παιδιά. Διακοπές από το σχολείο, έθιμα και παραδόσεις, όπως τα
κάλαντα, τα δώρα, το χριστουγεννιάτικο δέντρο, το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, η
έξοδος την παραμονή, οι αγορές, παρότι περιορισμένες λόγω της κρίσης. Αλλά και
η θύμηση ορισμένων ωραίων ιστοριών, όπως αυτή με το κοριτσάκι που ονειρεύεται
μέσα από τα σπίρτα του ή τον πλούσιο μοναχικό γερο- τσιγκούνη Εμπενίζερ Σκρούτζ
που συναντά τα τρία φαντάσματα, του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντός
του ή τους δικούς μας καλικάντζαρους, που πριονίζουν το δέντρο της γης.
Τα
Χριστούγεννα είναι ξεχωριστά για τις πόλεις. Μεγάλα δέντρα, φάτνες, φωτισμοί
και λαμπιόνια, εκδηλώσεις, συναυλίες, παραστάσεις. Απόπειρα η γιορτή να
συνδυασθεί με τον πολιτισμό. Με τον στολισμό. Με μία διάθεση να αλλάξουμε τα
χρώματα της ζωής μας. Απόπειρα η γιορτή να συνδυαστεί με ταξίδια για να
γνωρίσουμε τον κόσμο. Να επισκεφθούμε τουριστικά θέρετρα και άλλες χώρες, για
να ζήσουμε διαφορετικά Χριστούγεννα. Λες και η γιορτή δεν είναι πρωτίστως
τρόπος, αλλά περιορίζεται το νόημά της στον τόπο.
Την ίδια στιγμή εκκλήσεις για
φιλανθρωπία ακούγονται παντού. Να φάει χριστουγεννιάτικα και ο φτωχός και ο
μόνος. Να μη στερηθεί έστω αυτή την πρόσκαιρη χαρά της γιορτής αυτός που
δυσκολεύεται. Και οι άνθρωποι, σα να έχουμε ενοχές διότι τον υπόλοιπο χρόνο της
ζωής μας έχουμε ξεχάσει ότι υπάρχει συνάνθρωπος, προσπαθούμε να αναπληρώσουμε
το χαμένο έδαφος των ελλιπών σχέσεων τις ημέρες των γιορτών. Και τραγούδια
χριστουγεννιάτικα, παιδικά, εφηβικά, με κριτήριο χαμένες αγάπες.
Και ο Χριστός πού;
Τα Χριστούγεννα σήμερα έπαψαν να
είναι ελληνικά. Να έχουν το χαρακτήρα του εκκλησιασμού, της μετοχής στη θεία
κοινωνία, της αγάπης που δεν είναι υποκριτική, αλλά γνήσια και συνεχής. Της
παρουσίας του νεογέννητου Χριστού στις καρδιές. Της αξιοποίησης των εθίμων και των παραδόσεων, μόνο που αυτά
στρέφονταν γύρω από την οικογένεια. Η οικογένεια πήγαινε εκκλησία. Η οικογένεια
μαζεύονταν γύρω από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Η οικογένεια ήταν ανοιχτή
στους φίλους και τις ημέρες των Χριστουγέννων φιλοξενούσε. Όσοι ζούσαν στις
μεγάλες πόλεις επέστρεφαν στα χωριά τους για να κάνουν Χριστούγεννα με τους
δικούς τους. Ακόμη και οι ναυτικοί γύριζαν πίσω. Νοσταλγία του σπιτιού. Και
τραγούδια, κάλαντα, ανοιχτές πόρτες, με γενναιοδωρία για τα παιδιά. Και η
αίσθηση του καινούργιου. Από τα ρούχα και τα παπούτσια μέχρι τις καρδιές των
ανθρώπων. Γιατί τα Χριστούγεννα ξεκινούσαν από τον Χριστό και πήγαιναν στον
άνθρωπο.
Δεν είναι εύκολο να
ξαναγυρίσουμε στο παρελθόν. Ο χρόνος πορεύεται παράλληλα με μας, γελάει με τις
όποιες απόπειρές μας να ξαναγυρίσουμε πίσω. Γελάει ακόμη με την αίσθηση ότι
μπορούμε να αλλάξουμε τον ρου των Χριστουγέννων αναφορικά με το κομμάτι της
επιστροφής στην οικογένεια, την επανεύρεση μιας αυθεντικής κοινωνικότητας,
αυτής της ελληνορθόδοξης παράδοσης, εφόσον δεν αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης και
ζωής μας. Αν δεν καταλάβουμε ότι ο Χριστός έγινε άνθρωπος για να μας δώσει την
ευκαιρία να δούμε ότι πρώτα είναι ο Θεός, η πίστη, η αγάπη. Έγινε άνθρωπος για
να μας βοηθήσει να παραιτηθούμε από το να θεωρούμε ότι τα πάντα έχουν να κάνουν
με τα δικαιώματά μας, από το να κάνουμε
τον εαυτό μας θεό, από το να συνεχίζουμε την πορεία μας χωρίς να αισθανόμαστε
ότι Εκείνος είναι παρών. Έγινε άνθρωπος για να μας βοηθήσει να συναντηθούμε με
κριτήριο την αγάπη για τον συνάνθρωπό μας, ακόμη κι αν αυτός μας πληγώνει. Για
να μας βοηθήσει να γίνουμε απλοί όπως οι βοσκοί και ταπεινοί όπως οι Μάγοι και
πρόθυμοι να μείνουμε μαζί Του όπως ο Ιωσήφ. Πρωτίστως όμως να μοιάσουμε την
Παναγία μας, προσφέροντάς Του την υπακοή μας και τον εαυτό μας, με τα σωστά και
τα λάθη του, ως αντίδωρο για να μας αγιάσει.
Ελληνικά Χριστούγεννα. Από την
μιά κάθε γωνιά της πατρίδας μας έχει τα έθιμά της. Το
χριστόψωμο στην Κρήτη, η κουλούρα της Ζακύνθου, το τάισμα
της βρύσης στην Κεντρική Ελλάδα, το πάντρεμα της φωτιάς στην Έδεσσα, τα
χριστόξυλα στη Μακεδονία, το στεφάνι στην πόρτα, τα γλυκά, το χριστουγεννιάτικο
δέντρο, το καράβι, τα κάλαντα, το φαγητό, τα συναισθήματα. Κατάλοιπα μιας εποχής στην οποία τα Χριστούγεννα
ξεκινούσαν από τον ναό και συνεχίζονταν στα σπίτια και τις καρδιές. Αυτά τα
Χριστούγεννα, με τον Χριστό, μπορούν να ξαναζήσουν πρώτα αυτοί που είναι νήπιοι
στην κακία, τα παιδιά και οι νέοι, αλλά και όσοι μεγάλοι θέλουμε η παράδοσή μας
να μείνει ζωντανή, όχι μόνο στις εξωτερικές εκδηλώσεις της, αλλά, κυρίως, στο
πνευματικό της περιεχόμενο. Αυτό δηλαδή που νικά τον Χρόνο!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δείτε το οπτικοποιημένο στο
