ΔΕΛΤΙΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Η εποχή μας είναι αδιαμφισβήτητα η εποχή της πληροφορίας. Αν όμως παρακολουθήσει κανείς τα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασής μας, αμφιβάλλουμε κατά πόσον είναι η εποχή της ενημέρωσης. Οι δημοσιογράφοι που τα παρουσιάζουν, όσοι επιλέγουν τις ειδήσεις, η προθετικότητα του δελτίου (τι στόχους έχει η παρουσίαση μιας είδησης), όπως και ο προσανατολισμός όλων σχεδόν των τηλεοπτικών καναλιών προς την υπερβολή, οδηγούν την είδηση στο να απέχει πολύ από αυτό που θα θέλαμε να είναι ενημέρωση.
Η ενημέρωση είναι ανθρώπινη ανάγκη και κοινωνικό αγαθό. Είμαστε κοινωνικά όντα, δεν μπορούμε να ζούμε μόνοι μας, και εφόσον έχουμε την δυνατότητα, χάρις στην τεχνολογία, να ενημερωνόμαστε για το τι συμβαίνει στη χώρα που ανήκουμε, αλλά και σε όλο τον κόσμο, θέλουμε όλοι, μικροί και μεγάλοι, να γνωρίζουμε. Το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουμε τι κρύβεται πίσω από την επιλογή και την παρουσίαση μιας είδησης στην οθόνη της τηλεόρασης.
Για να γίνει κάποιο γεγονός είδηση, συνήθως πρέπει να είναι κακό. Τα δελτία ειδήσεων δεν παρουσιάζουν γεγονότα που ευχαριστούν τον άνθρωπο, αλλά ό,τι μας απειλεί ως κοινωνία και ό,τι μας κάνει να πονάμε. Ο τηλεπαρουσιαστής είναι αυτός που μας προστατεύει, δίκην πατέρα, από τους κινδύνους που η αδράνεια της πολιτικής, η κακία των ανθρώπων, το προβλήματα του κόσμου μας δημιουργούν. Και οι κίνδυνοι αυτοί έχουν να κάνουν με την τσέπη μας, την υγεία μας, τα αγαθά των ανώτερων κοινωνικών τάξεων που στερείται ο λαός, αλλά και την έλλειψη ισονομίας που παρατηρείται εξαιτίας χαριστικών πράξεων ή παραλείψεων όσων ασκούν την εξουσία.
Και αν η τηλεπροστασία μας είχε να κάνει με τα γεγονότα καθαυτά, ίσως θα μπορούσε να γίνει ανεκτή. Το πρόβλημα είναι ότι οι ειδήσεις διαμορφώνονται. Ο δημοσιογράφος παρουσιάζει κάτι με βάση τις πληροφορίες που έχει. Η πληροφόρηση του δημοσιογράφου πηγάζει από αυτούς που έχουν συμφέρον να βγει μια είδηση. Από πολιτικούς δηλαδή, οικονομικούς και άλλους παράγοντες, που αξιοποιούν τα ΜΜΕ για να εξασφαλίσουν στην καλύτερη περίπτωση την κοινωνική αναγνώριση, την ψήφο και την αποδοχή, και στην χειρότερη την άνοδο του δείκτη τηλεθέασης. Αν προσθέσουμε σ’ αυτό το παιχνίδι και τις θρυλούμενες συμφωνίες κάτω από το τραπέζι, οι οποίες ποτέ δεν αποδεικνύονται, την εξυπηρέτηση συμφερόντων έναντι ουχί ευκαταφρόνητου τιμήματος, οικονομικού, ηθικού και προσωπικού, τότε υποπτευόμαστε γιατί ειδησεογραφικά «τσουνάμια» ξεσπούν για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και μετά εξαφανίζονται, αφού επιτευχθεί ο στόχος που δεν είναι άλλος από την δημιουργία εντυπώσεων εις βάρος προσώπων, θεσμών, θέσεων και απόψεων.
Είναι αρχή της προπαγάνδας όταν θέλεις να πολεμήσεις και να εξοντώσεις μία ιδέα, θέση, αντίληψη, στάση ζωής, να χτυπάς τα πρόσωπα που την εκφράζουν. Απαξιώνοντας τα πρόσωπα, απαξιώνεις και τις ιδέες. Αν μπορούσαμε στην τηλεόραση να κάναμε συζήτηση για τις ιδέες των ανθρώπων και για το αν αυτές είναι υλοποιήσιμες και ωφέλιμες για τη ζωή μας, τότε και το επίπεδο του λαού μας θα ανέβαινε και η τηλεόραση πραγματικά θα ενημέρωνε, γιατί θα επέτρεπε στον καθένα μας να επιλέξει αν συμφωνεί ή όχι μ’ αυτές τις ιδέες. Σήμερα, ο διάλογος γίνεται με βάση το ποιος είναι αυτός που τις έχει. Για το αν έκανε λάθη στη ζωή του ή κατά την εφαρμογή αυτών των ιδεών. Και στήνονται από το πουθενά ολόκληροι μηχανισμοί εξόντωσης ανθρώπων, μόνο και μόνο γιατί υπάρχει ο φόβος των ιδεών.
Κάθε απόπειρα να υπάρξει κώδικας δημοσιογραφικής δεοντολογίας, ο οποίος να προβλέπει κάποιες, έστω ελάχιστες, κοινά αποδεκτές προϋποθέσεις για να οριστεί κάτι ως είδηση και να παρουσιαστεί κατόπιν, δεν μπορεί παρά να αποτύχει. Το ψεύτικο, το υπερβολικό, το ασήμαντο που γίνεται σημαντικό, η εξαφάνιση της αλήθειας μέσα στον θόρυβο και τις φωνές είναι η πραγματικότητα που κινούνται τα δελτία ειδήσεων, γιατί αυτό θέλει ο λαός, αυτό απαιτεί η τηλεθέαση.
Η τηλεθέαση όμως είναι ένα παιχνίδι. Μία εταιρία ελέγχει ολόκληρη την τηλεοπτική αγορά. Μια εταιρία και χίλιοι άγνωστοι άνθρωποι ρυθμίζουν το επίπεδο των τηλεοπτικών παραγωγών και ειδήσεων. Και ένας ανακυκλούμενος αριθμός δημοσιογράφων, πολιτικών, ηθοποιών και διάσημων παρουσιάζεται στα κανάλια, δίκην μαϊντανών, για να μας προστατέψει δήθεν από το ψέμα και να μας παρουσιάσει θέσεις και απόψεις που δε δίνουν νόημα στη ζωή, αλλά αποπροσανατολισμό.
Είμαστε νέοι άνθρωποι. Δεν έχουμε ανάγκη από προστάτες, αλλά από την αλήθεια. Σήμερα που η τεχνολογία είναι στη διάθεσή μας, ας επιλέξουμε άλλες πηγές ενημέρωσης, ακόμη κι αν αυτές είναι φιλτραρισμένες. Το ραδιόφωνο με τα σύντομα δελτία ειδήσεων, το Ίντερνετ, αλλά και οι εφημερίδες που μας επιτρέπουν, επειδή δεν υπάρχει η ταχύτητα των τηλεοπτικών εικόνων και έχουμε χρόνο στη διάθεσή μας, να κρίνουμε τι είναι είδηση. Ας προσπεράσουμε με αδιαφορία την τηλε-φλυαρία, τους γάμους των διάσημων, τις μόδες, τα όποια σκάνδαλα, την τρίχα που γίνεται τριχιά, τις εκπομπές τηλεοπτικού κουτσομπολιού, και ας μάθουμε να κρίνουμε ό,τι μας παρουσιάζεται ως είδηση, με βάση τα δικά μας κριτήρια. Η έλλειψη παιδείας του πνεύματος είναι εμφανής στα δελτία ειδήσεων. Σε πολλούς δημοσιογράφους είναι εμφανής και η έλλειψη μόρφωσης, ευγένειας και ανθρωπιάς. Να πούμε ΟΧΙ σ’ αυτή την τηλεόραση είναι μια στάση ζωής που θα διαφυλάξει την αξιοπρέπειά μας και το δικαίωμα στην αλήθεια. Να πούμε ΟΧΙ στους αυτόκλητους τηλεπροστάτες και τηλεπατέρες είναι μια στάση ζωής που διαφυλάσσει το δικαίωμά μας στην ελευθερία. Άλλωστε, η αληθινή γνώση και ελευθερία δεν πηγάζει μέσα από την ενημέρωση, αλλά από την προσωπική πρόοδο και παιδεία. Γιατί αν ξέρεις ποιος είσαι και τι θέλεις, κρίνεις τη ζωή και τα γεγονότα της. Αν άγεσαι και φέρεσαι από αυτά, τότε στην ουσία υποτάσσεσαι στα συμφέροντα της τηλε-πληροφόρησης. Και χάνεις πολύτιμο χρόνο από τη ζωή σου, χωρίς να γνωρίσεις αυτό που υποτίθεται τα δελτία ειδήσεων παρουσιάζουν: την αλήθεια.

Άρθρο στο περιοδικό ΒΗΜΑΤΑ της Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας, Οκτώβριος 2006