Ο
πολιτισμός μας μάς παρέχει τα μέσα εκείνα που γεννούν την ψευδαίσθηση ότι
είμαστε κυβερνήτες του εαυτού μας. Ότι δεν χρειαζόμαστε κανέναν, αλλά αρκεί το
ίδιον θέλημά μας. Έχουμε άλλωστε απεριόριστη πρόσβαση σε τόσες πληροφορίες που
μας επιτρέπουν να διαμορφώνουμε άποψη για όλα. Και δεν μας χρειάζεται
φιλτράρισμα, αφού θεωρούμε τον εαυτό μας ικανό να σχηματίσει άποψη. Ζούμε την
απο-αυθεντοποίηση των πάντων. Δεν υποψιαζόμαστε ότι ακολουθούμε μία παλιά
φιλοσοφική αρχή: γενικεύουμε το μερικό, το μεμονωμένο. Η φιλοσοφία λέει ότι μία
τέτοια κίνηση σχεδόν πάντα απέχει από την αλήθεια, καθότι τίποτα δεν μπορεί να
ισχύει ως γενική αρχή, εκτός εάν τεκμηριώνεται και από άλλες πλευρές. Εμείς
όμως επικαλούμαστε την επιστήμη για να γκρεμίσουμε τον Θεό, χρησιμοποιώντας
έναν επιστήμονα τον οποίο ταυτίζουμε με την επιστήμη. Άλλοι χρησιμοποιούν τον
Θεό, για να γκρεμίσουν την επιστήμη, χρησιμοποιώντας ένα χωρίο της Αγίας
Γραφής. Άλλοι την εμπειρία σε κάποιο γεγονός, για να βγάλουν ένα αυθαίρετο
συμπέρασμα: «επειδή αυτός έτσι είναι, επομένως όλοι είναι καλοί ή κακοί ή
διεφθαρμένοι ή επικίνδυνοι ή αδιάφοροι ή άχρηστοι...».
Αν
μεταφέρουμε αυτόν τον τρόπο θέασης στις
ανθρώπινες σχέσεις, διαπιστώνουμε μία από τις κύριες αιτίες κρίσης και
αποδόμησής τους. Οι λογισμοί μας για τους άλλους μας ταλαιπωρούν. Και ο
λογισμός, εκτός από το συγκεκριμένο στο οποίο μας παρακινεί να υποκύψουμε, να
κατακρίνουμε, να αρνηθούμε, μάς οδηγεί και σε μία γενίκευση: δικάζουμε τον άλλο
ως προς τις προθέσεις του, τον καταδικάζουμε και τον απορρίπτουμε, με
αποτέλεσμα η συνύπαρξη μαζί του να καθίσταται δύσκολη. Μπορεί κάποτε να είναι
αναγκαστική, όπως στις σχέσεις γονέων και παιδιών ή στην εργασία. Ωστόσο, η
γενίκευση της απόφανσης οδηγεί στην γκρίνια, στην δυσαρέσκεια, στην
απογοήτευση. Το ίδιο και με την ικανοποίηση των επιθυμιών μας. Ο λογισμός είναι
μία επανάληψη της στάσης της Εύας έναντι του παραδείσιου καρπού. Η φαινομενική
ομορφιά του γίνεται συζήτηση εντός της για τον Θεό που δεν επιτρέπει δήθεν στον
άνθρωπο να χαρεί τα πάντα, η ελευθερία, από δώρο και άθλημα, γίνεται δικαίωμα
και ανταρσία. Ακόμη και οι καταστροφικές επιθυμίες τότε πρέπει να
ικανοποιηθούν.
Η πνευματική
παράδοση της πίστης μάς ζητά να έχουμε αναφορές, τόσο στον Θεό όσο και σε
κάποιους ανθρώπους, που να μας κυβερνούν. Για να έχουμε αναφορά στον Θεό, δεν
αρκεί η πίστη. Χρειάζεται και η επίγνωση του θελήματός Του, ώστε η απόφασή μας
να Τον εμπιστευτούμε να έχει αντίκρισμα. Χρειάζεται δηλαδή η υπακοή μας στην
Εκκλησία πρώτα και κατόπιν η εμπιστοσύνη σε κάποιον πνευματικό πατέρα που να
μπορεί να μας δείχνει δρόμους, ώστε να
μη νικιόμαστε από την αυτάρκεια του εγώ, με κριτήριο όμως τελικής
απόφασης την ελευθερία μας. Στην καθημερινή μας ζωή χρειαζόμαστε ανθρώπους που
να μπορούμε να εμπιστευθούμε, δηλαδή να αποφασίσουμε ότι με ταπείνωση θα μοιραστούμε τους λογισμούς
μας, καλούς και κακούς, ότι θα έχουμε πρόσωπα αναφοράς που θα μπορούν να μας
βοηθήσουν να φιλτράρουμε τον μέσα κόσμο μας, όχι για να καταπιεστούμε, αλλά για
να μπορούμε να λειτουργήσουμε με κριτήριο την αλήθεια. Για τον κόσμο μας,
τέλος, η όποια εμπιστοσύνη στο Διαδίκτυο, ας είναι με κριτική αναζήτηση.
Οδός
ταπείνωσης η εμπιστοσύνη. Λυτρωτική όμως και απαραίτητη.
Δημοσιεύθηκε
στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
Στο φύλλο
της Τετάρτης 15 Δεκεμβρίου 2021
