«Παρά τό φρέαρ τοῦ Ἰακώβ, εὑρών ὁ Ἰησοῦς τήν Σαμαρείτιδα, αἰτεῖ ὕδωρ παρ’ αὐτῆς ὁ νέφεσι καλύπτων τήν γῆν. Ὤ τοῦ θαύματος! ὁ τοῖς Χερουβίμ ἐποχούμενος πόρνῃ γυναικί διελέγετο, ὕδωρ αἰτῶν ὁ ἐν ὕδασι τήν γῆν κρεμάσας, ὕδωρ ζητῶν ὁ πηγάς καί λίμνας ὑδάτων ἐκχέων, θέλων ἑλκύσαι ὄντως αὐτήν, τήν θηρευομένην ὑπό τοῦ πολεμήτορος ἐχθροῦ, καί ποτίσασθαι ὕδωρ ζωῆς, τήν φλεγομένην ἐν ἀτοπήμασι δεινῶς, ὡς μόνος εὔσπλαχνος καί φιλάνθρωπος» (Δοξαστικό των Στιχηρών του Εσπερινού της Κυριακής της Σαμαρείτιδος σε ήχο πλάγιο του δευτέρου)
«Η αγία Φωτεινή ήταν η
Σαμαρείτιδα με την οποία ο Κύριος συζήτησε στο φρέαρ Ιακώβ και στην οποία αποκάλυψε
όλα όσα εκείνη είχε κάνει στην μέχρι τότε ζωή της. Αλλάζοντας τότε εκείνη τρόπο
ζωής, εξήλθε να κηρύξει το μήνυμα της σωτηρίας στην πατρίδα της και έφερε στην
πίστη του Χριστού τις τέσσερις αδελφές της και τους δύο γιους της. Μετά το
μαρτύριο των αγίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου με τους γιους και τις αδελφές
της πήγαν στην Καρθαγένη, όπου κήρυξαν τον Χριστό. Ο αυτοκράτορας του συνέλαβε
και τους φυλάκισε. Η αγία Φωτεινή κατάφερε να κάνει χριστιανή την κόρη του
αυτοκράτορα και τις υπηρέτριές της, με αποτέλεσμα ο ηγεμόνας να διατάξει,
οργισμένος, να ρίξουν τις γυναίκες σε αναμμένη κάμινο. Έμειναν αβλαβείς. Ένας
μάγος διατάχθηκε να δώσει σ’ αυτές ισχυρότατα δηλητήρια. Απέτυχε και τότε
εκείνος έγινε χριστιανός, παίρνοντας το όνομα Θεόκλητος. Στη συνέχεια, οι
αυτοκρατορικοί τύφλωσαν τις αγίες και τις φυλάκισαν επί τρία χρόνια σε υπόγεια
φυλακή γεμάτη φίδια. Εκεί εμφανίστηκε ο Χριστός, μαζί με τους αγίους αποστόλους
Πέτρο, Παύλο και πλήθος αγίων και αγγέλων και είπε στην Φωτεινή και την
συνοδεία της: ‘Ειρήνη υμίν. Χαίρετε πάντοτε, ότι Εγώ μεθ’ ημών ειμί. Aνδρίζεσθε και
ενδυναμώνεσθε’. Τέλος,
ο τύραννος διέταξε και έγδαραν την αγία Φωτεινή, τις αδελφές της, τους γιους
της, και να δέσουν την αγία στις κορυφές δύο δέντρων που τις λύγισαν και όταν
επανήλθαν στην θέση τους, την έσκισαν στα δύο. Η αγία Φωτεινή και όλοι οι
μάρτυρες γιορτάζουν κάθε χρόνο στις 26 Φεβρουαρίου» («Νέος Συναξαριστής της
Ορθοδόξου Εκκλησίας», εκδόσεις ΙΝΔΙΚΤΟΣ, τόμος έκτος)
Η συνάντηση του Χριστού με την Σαμαρείτιδα είναι από
αυτές που χαρακτηρίζουμε συναντήσεις μίας στιγμής που γίνεται μία ζωή. Ένας
λόγος είναι αρκετός για να γεννηθεί μία αγάπη που κρατά για πάντα. Ο Χριστός ήθελε
να την ελκύσει, να την τραβήξει προς αυτόν, όχι με την ανθρώπινη διάθεση, αλλά
με αυτή που οδηγεί τον καθέναν μας στην σχέση που κρατά μία αιωνιότητα. Και
είναι χαρακτηριστικά της αγάπης του Θεού αυτά με τα οποία ο Κύριος εκφράζεται.
Ο κουρασμένος από την οδοιπορία και την ζέστη έχει ανάγκη από λίγο νερό. Η
αγάπη όμως που λαμβάνει από αυτόν ή αυτή που προσφέρει το νερό είναι η αρχή για
να χτιστεί μια σχέση που αγγίζει τα κατάβαθα της ύπαρξης. Στοιχεία αυτής της
σχέσης ο λόγος, η αλήθεια, το νόημα της ζωής. Κι αυτά δεν είναι θεωρία, αλλά
κοινωνία ζώντων προσώπων.
«Δος μου να πιώ», της λέει ο Χριστός. Δεν ήταν το αίτημα
μόνο. Ήταν το ότι μιλά ένας άνδρας σε μία γυναίκα που δεν την γνωρίζει και δεν
είναι συγγενής του. Είναι το ότι μιλά ο Ιουδαίος στην Σαμαρείτιδα, την αλλοεθνή
και αλλόπιστη, ενώ οι Ιουδαίοι με τους Σαμαρείτες δεν είχαν καμία επαφή. Είναι
το ότι ο Θεός μιλά σε έναν άνθρωπο που ηθικά δεν θα άξιζε να του μιλήσει, κατά
την γνώμη των πολλών και όχι άδικα, καθότι η Σαμαρείτιδα χαρακτηρίζεται από τον
υμνογράφο ως «πόρνη». Ο λόγος όμως είναι γιατρικό. Είναι άνοιγμα καρδιάς και
ύπαρξης στον πλησίον, στον κάθε πλησίον. Ζούμε σε μία εποχή κλειστότητας. Ο
μοναδικός λόγος που εκφέρουμε σχετικά άνετα είναι στο Διαδίκτυο, κυρίως στα
Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Αποφεύγουμε να χαιρετίσουμε ακόμη και ανθρώπους που
βρίσκονται στον ίδιο χώρο. Το ίδιο συμβαίνει ακόμη και στην εκκλησία. Δεν
μιλάμε οι άνθρωποι. Φοβόμαστε, ντρεπόμαστε, δεν έχουμε συνηθίσει, δεν νιώθουμε
την αξία του λόγου; Πάντως ο Χριστός μας δείχνει ότι δεν υπάρχει κάποιος που να
μην αξίζει να του μιλήσουμε. Κι εδώ είναι η ουσία. Ο λόγος είναι αγάπη και
μπορεί να γίνει αγάπη. Αρκεί να πηγάζει από μία καρδιά που αγαπά. Ο λόγος του
Θεού, ο λόγος που πηγάζει από τον μονογενή υιό και Λόγο του Θεού είναι το
παράδειγμα για όλους μας. Να μιλάμε όχι μόνο σε αυτούς που γνωρίζουμε ή σε
αυτούς από τους οποίους περιμένουμε κάτι. Να μιλάμε σε όσους μπορούμε, από έναν
απλό χαιρετισμό μέχρι κουβέντα ύπαρξης.
«Αλήθεια είπες ότι δεν έχεις άντρα. Διότι πέντε άντρες
είχες κι αυτός μες τον οποίο κατοικείς δεν είναι άντρας σου», της λέει ο
Χριστός. Είναι σπουδαίο να μιλούμε τον λόγο της αλήθειας τόσο για τον εαυτό
μας, όσο και για τους άλλους και προς τους άλλους. Μπορεί οι άνθρωποι «να είναι
θεριά και να μην αντέχουν την αλήθεια», όπως λέει ο ποιητής, όμως αυτή είναι
που σώζει, γιατί ελευθερώνει. Ζούμε σε μία εποχή politically correct, σε μία
εποχή στην οποία η αλήθεια θεωρείται προσβολή. Στρογγυλεύουμε τα λόγια μας, ενώ
γνωρίζουμε τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Από την άλλη, ζούμε σε μία
πραγματικότητα στην οποία πολλοί από εμάς νομίζουμε ότι κατέχουμε την αλήθεια
εξ αποκαλύψεως. Έχουμε θεοποιήσει τον εαυτό μας. Διαβάζουμε «πλίθους και
κεράμους ατάκτως ερριμένους» και έχουμε στερέψει από ταπείνωση. Δεν
αποδεχόμαστε την γνώμη κανενός που όντως γνωρίζει περισσότερα από εμάς.
Υποπτευόμαστε τους πάντες και τα πάντα. Έτσι, η αλήθεια στις μέρες συνθλίβεται
στις συμπληγάδες της άγνοιας και του δήθεν. Ο Χριστός όμως μάς δείχνει ότι με
επίγνωση μπορούμε να πούμε αυτό που βλέπουμε, ζούμε, νιώθουμε, χωρίς όμως να
πατούμε τον άλλον και όντας έτοιμοι να αποδεχτούμε ό,τι μας γιατρεύει.
«Θα σου δώσω ύδωρ αλλόμενον εις ζωήν αιώνιον», λέει ο
Χριστός στην Σαμαρείτιδα. Γιατί «εγώ ειμί ο Μεσσίας, ο λαλών σοι». Πόσες φορές
δεν νικηθήκαμε από την ανάγκη να έχουμε ιδέες και εμπειρίες στην ζωή μας, με
αποτέλεσμα να νομίζουμε ότι ευτυχία είναι τα αγαθά, η υγεία, οι ωραίες σκέψεις,
η εξουσία, η φυγή, η αλλαγή. Η ευτυχία όμως είναι όταν έχεις νόημα. Και το
νόημα δεν μπορεί να είναι άλλο από την αγάπη, την δυνατότητα δηλαδή να χτίζουμε
σχέσεις που θα στηρίζονται στην ειλικρίνεια και την προσφορά και όχι στην ηδονή
της στιγμής. Το νόημα δεν μπορεί να είναι άλλο από την πίστη στην ανάσταση, ότι
δεν πλαστήκαμε για να ηττηθούμε από τον θάνατο, αλλά ότι μας περιμένει η
αιωνιότητα. Αγάπη κι ανάσταση είναι ο Χριστός. Αυτός είναι το νόημα. Κι Αυτόν συναντούμε
στο πρόσωπο του κάθε άλλου. Αυτός γιατρεύει τις δικές μας πληγές. Αυτός μας κάνει
να μην νικιόμαστε από τον πόνο που μας προκαλούνε. Διότι τα ατοπήματα θα
παραμένουν δεινώς στην ζωή μας, αφού λυγίζουμε στο εγώ και τις απαιτήσεις του,
στον κόσμο που μας παρασύρει στα δικά του πηγάδια. Όμως χρειάζεται ανδρεία,
απόφαση και καινούργια αρχή.
Η Σαμαρείτιδα μας δείχνει έναν σπουδαίο δρόμο. Ότι αν
ελκυστείς στον Χριστό, δεν μπορείς την χαρά να την κρατήσεις για σένα. Αυτό
είναι η Εκκλησία. Λόγος, αλήθεια, νόημα που μοιράζονται σε όλους. Ας
αναρωτηθούμε γιατί παραμένουμε απλώς θρήσκοι, όταν στα χέρια μας έχουμε τον
θησαυρό του Χριστού, της συνάντησης, της ζωής αιωνίου.
Χριστός Ανέστη!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Κέρκυρα, 30 Μαΐου 2021
Κυριακή της Σαμαρείτιδος
