«Κενόδοξος
είναι κάθε επιδεικτικός άνθρωπος. Του κενόδοξου η νηστεία είναι χωρίς μισθό και
η προσευχή άκαιρη και άστοχη. Διότι και τα δύο τα κάνει για τον ανθρώπινο
έπαινο» (άγιος Ιωάννης
της Κλίμακας)
Είναι ίδιον
του νέου ανθρώπου να θέλει τον έπαινο. Συχνά τον κατασκευάζει, προκαλώντας το
ενδιαφέρον των άλλων για πραγματικά ή φανταστικά κατορθώματα. Θέλει να είναι το
επίκεντρο της προσοχής, ακόμη και με προκλητικές συμπεριφορές. Αν μάλιστα οι
μεγαλύτεροι, οι γονείς και οι δάσκαλοί του δεν ασχολούνται μαζί του, γίνεται
θορυβοποιός, δοκιμάζει καταστροφικές συνήθειες όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ, τα
ναρκωτικά, ξημεροβραδιάζεται στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για να δείξει το
πρόσωπο και, κυρίως, το σώμα του, αναζητώντας επιβεβαίωση και τονισμό της
αυτοεκτίμησής του.
Αυτός ο
τρόπος βιώνεται και στους μεγάλους. Ένα αίσθημα απαξίωσης του εαυτού μας μάς
διακατέχει αρκετές φορές όταν κάνουμε εκτίμηση της ζωής μας. Συνήθως κάτι μας
λείπει και επικεντρώνουμε την προσοχή μας σ’
αυτό. Αρνούμαστε να χαρούμε με όσα έχουμε, με όσα μας δόθηκαν, με αυτό που
είμαστε, με αποτέλεσμα ή να κλεινόμαστε στον εαυτό μας ή να πράττουμε έτσι ώστε
οι άλλοι να μας δίνουν σημασία. Η συζυγική απιστία είναι σημάδι αυτής της
κατάστασης. Φανερή ή αφανής, θεωρείται διέξοδος στο αδιέξοδο της απειλούμενης γήρανσης,
στην ρουτίνα, σε ένα είδος βολέματος που καθημερινά αισθάνεται ο άνθρωπος, όταν
δεν επιδιώκει να γεμίσει την ζωή του με έργα αυθεντικά, έργα αγάπης, εκζήτηση
μιας ποιότητας εσωτερικής, με αγώνα αρετής.
Ο κενόδοξος
άνθρωπος διψά για αναγνωρισιμότητα, συνήθως για το ελάχιστο ή το τίποτά του. Και
η κενοδοξία του αποτυπώνεται και στην πνευματική ζωή. Θέλει να γνωρίζουν οι
άλλοι ότι νηστεύει με το πρόσχημα της ομολογίας πίστης. Στην προσευχή του δεν
νιώθει την δύναμη του «ελέησόν με ο Θεός», αλλά ζητά από τον Θεό, κάποτε με
φορτικότητα και κάποτε με γκρίνια όταν δεν λαμβάνει αυτό που επιθυμεί. Δεν
βλέπει τα πάθη του, αλλά θεωρεί ότι διά των πραγματικών ή ανύπαρκτων αρετών του
δικαιούται. Επιδιώκει την δόξα και αρνείται την ταπείνωση. Και γίνεται
θορυβοποιός, επιδιώκοντας τον έπαινο και τον καλό λόγο των άλλων, στενοχωρούμενος
και απογοητευόμενος όταν δεν δοξάζεται, διότι αισθάνεται ότι έχει χάσει την
δύναμή του.
Μας
χρειάζεται η επιβεβαίωση των άλλων για να αισθανθούμε καλά; Προφανώς είμαστε
άνθρωποι και λυγίζουμε όταν βλέπουμε ότι περνούμε απαρατήρητοι, ιδίως από το
περιβάλλον μας. Δεν έχουμε μάθει να σκύβουμε το κεφάλι, να εργαζόμαστε ταπεινά,
να αγαπούμε υπομονετικά, να χαιρόμαστε όταν κάνουμε καλό, χωρίς να έχουμε την
έγνοια να λάβουμε. Και γι’ αυτό ο
έπαινος στην μικρή ηλικία πρέπει να δίνεται με φειδώ, αλλά και με την υπόμνηση
ότι η ζωή έχει δρόμο. Αλλά και καθώς μεγαλώνουμε, να παλεύουμε με ειλικρίνεια
απέναντι στον εαυτό μας, τον οποίο είμαστε εμείς και ο Θεός οι μόνοι που
μπορούμε να γνωρίσουμε αληθινά, και να αφήνουμε κατά μέρος ψεύτικες επιδείξεις.
Να θυμόμαστε ότι η αγάπη είναι το κλειδί και η αγάπη δεν ξεπληρώνεται. Να ευχαριστιόμαστε
με πρόγραμμα που ανοίγει το μυαλό και την καρδιά μας στην ελευθερία από τα πάθη,
στην γνώση που προσγειώνει, στις σχέσεις που νικούν τον ανταγωνισμό και
γίνονται αλληλοσυμπλήρωση. Και τότε η συνείδησή μας θα μας υποδεικνύει ότι δεν
χρειάζεται ο θόρυβος που συνοδεύει την αμαρτία, για να είμαστε καλά.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «
Ορθόδοξη Αλήθεια»
