«Ὅπου ἐπισκιάσῃ ἡ χάρις σου Ἀρχάγγελε, ἐκεῖθεν τοῦ διαβόλου διώκεται ἡ δύναμις. Οὐ φέρει γάρ τῷ φωτί σου προσμένειν ὁ πεσών Ἑωσφόρος. Διό αἰτοῦμεν σε τά πυρφόρα αὐτοῦ βέλη τά καθ’ ἡμῶν κινούμενα ἀπόσβεσον τῇ μεσιτείᾳ σου, λυτρούμενος ἡμᾶς ἐκ τῶν σκανδάλων αὐτοῦ, ἀξιύμνητε Μιχαήλ Ἀρχάγγελε» (Δοξαστικό τῶν στιχηρῶν τῶν Αἴνων τοῦ Ὄρθρου τῆς ἑορτῆς τῶν Ταξιαρχῶν, 8η Νοεμβρίου)
«Όπου επισκιάσει η χάρις σου Αρχάγγελε, από κει διώχνεται η δύναμη του διαβόλου. Δεν μπορεί να αντέξει να παραμείνει στο φως σου ο Εωσφόρος που έπεσε από σχέση με τον Θεό προ καταβολής κόσμου. Γι’ αυτό και σε παρακαλούμε τα βέλη του που φέρνουν φωτιά και κινούνται κατ’ επάνω μας να τα σβήσεις με την μεσιτεία σου, λυτρώνοντάς μας από τα σκάνδαλά του, Μιχαήλ Αρχάγγελε, που είσαι άξιος ύμνων».
Φως προ αιώνων ο Θεός. Φως το μόνο αληθινό, αιώνιο, το άυλο, άπειρο και παντελώς ακατάληπτο. Αναπαύεται στην εν αδύτοις σιγή της ενοειδούς Του φύσεως και χαίρει της ανεκλαλήτου, αγαπητικής κοινωνίας μεταξύ των τριών προσώπων Τούτου Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Στην περίσσεια της αγαθότητός Του θέλησε να μετάσχει και κάποιος άλλος στο Φως του και παρήγαγε την κτίση εκ του μη όντος εις το είναι. Πριν δημιουργήσει την ορατή κτίση, ο Θεός έφερε στο είναι διά του Λόγου Του και τελειοποίησε εν αγιότητι διά του Αγίου Πνεύματός Του την αγγελική φύση, καθιστώντας τις ουράνιες και ασώματες Δυνάμεις ένθερμους και έμπλεους ζήλου λειτουργούς Του, ως πυρ άυλον. Είναι φώτα δεύτερα, που λαμβάνουν διά της χάριτος του Αγίου Πνεύματος τον φωτισμό εκ του πρώτου και ανάρχου Φωτός και τη μετοχή τους στην αθανασία. Πιστές εικόνες της θείας ουσίας, οι άγιοι άγγελοι είναι νοεράς φύσεως. Στερούμενοι σωματικού βάρους είναι αεικίνητοι, αυτεξούσιοι και έλλογοι. Βλέπουν τον Θεό κατά το μέτρο που τους είναι αυτό εφικτό και στη θεωρία Του βρίσκουν την τροφή τους, την σταθερότητά τους και ακόμη τον ίδιο τον λόγο της υπάρξεώς τους. Παρά το γεγονός ότι είναι απαλλαγμένοι από κάθε σωματικό πάθος, δεν είναι, ωστόσο, απαθείς, όπως ο Θεός, διότι δημιουργήθηκαν με τροπή (από το μη ον στο είναι). Έτσι είναι δυσκίνητοι προς το κακό, αλλά όχι και απρόσβλητοι. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να κάνουν χρήση της υπέρτατης ελευθερίας που τους δώρισε ο Θεός, για να παραμένουν στο αγαθό και να προοδεύουν στη θεωρία των θείων Μυστηρίων, ώστε να μη παρασυρθούν ανεπανόρθωτα προς το κακό και την απομάκρυνση από τον Θεό. Εξάλλου, δεν μπορούν να προσβλέπουν στην μετάνοια, αφού στερούνται σώματος («Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας», τόμος 3ος, Νοέμβριος, σελ. 83 και 84).
Αναρίθμητοι οι άγγελοι. Η Ιερά Παράδοση συνηθίζει να τους κατατάσσει σε εννέα τάγματα που διαιρούνται σε τριες τριαδικές διατάξεις. Η πρώτη είναι κοντά στον Θεό και είναι αμεσολαβήτως ενωμένη με Αυτόν. Συμπεριλαμβάνει τα Σεραφείμ, το όνομα των οποίων στα εβραϊκά προέρχεται από το ρήμα «καίω», «πυρπολώ». Κινούνται συνεχώς και σταθερά γύρω από τον Θεό και παίρνουν από Αυτόν την εξουσία να ανυψώνουν τους υφισταμένους τους προς τον Θεό αναζωπυρώνοντας εντός τους την καθαρτική και φωτιστική δύναμη της αρετής. Δεύτερα είναι τα Χερουβείμ, τα οποία γνωρίζουν τον Θεό με πληρότητα. Λέγεται πως είναι πολυόμματα, σημείο θεοπτίας και δεκτικότητας του φωτός του Θεού. Τρίτοι είναι οι Θρόνοι, στους οποίους ο Θεός επαναπαύεται με πάσαν απάθεια. Η δεύτερη τάξη μεταδίδει τις εντολές του Θεού από την πρώτη στην τρίτη τάξη και ανυψώνει τους αγγέλους προς τη μίμηση του Θεού. Αποτελείται από κυριότητες, Δυνάμεις και Εξουσίες. Η τρίτη τάξη περιλαμβάνει τις Αρχές, τους Αρχαγγέλους και τους Αγγέλους. Με τους τελευταίους ο Θεός μας καθιστά κοινωνούς των εντελών της πρόνοιάς Του, καθώς είναι οι πλησιέστεροι σε μας, αυτούς αποστέλλει και με σωματική μορφή, όταν ο Θεός το επιθυμεί («Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας», τόμος 3ος, Νοέμβριος, σελ. 85).
Ο Εωσφόρος, το πρώτο τη τάξει αρχικά ουράνιο πνεύμα, δεν ήταν εκ φύσεως πονηρός. Όμως εστασίασε από υπερηφάνεια κατά του Δημιουργού του. Ήταν ο πρώτος που απέρριψε το καλό και επέλεξε το κακό, στρέφοντας την πλάτη του στο φως, για να βυθιστεί στο σκότος της στερήσεως του Θεού, να ζήσει την κόλαση, συμπαρασύροντας την πτώση του πλήθος αγγέλων κάθε τάξεως και έγινε αρχηγός τους. Ο αριθμός τους ήταν τόσο μέγας, που στο θλιβερό αυτό θέαμα ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, αρχιστράτηγος των ουρανίων ταγμάτων, ο οποίος με την ταπεινοφροσύνη του και την φρόνιμη υποταγή του στον Δημιουργό του ήταν ισχυρά στερεωμένος στο φως, ρίχτηκε προς το ρήγμα, σύναξε τους αγγέλους που παρέμειναν πιστοί και φώναξε «Πρόσχωμεν»! Με άλλα λόγια: «Προσοχή, ας γρηγορούμε τα δημιουργήματα που έχουμε το προνόμιο να στεκόμαστε ενώπιον του Θεού και να παραμένουμε λειτουργοί Του, κοινωνώντας μαζί Του εν ταπεινώσει» Εις μνήμην αυτή της Συνάξεως, δηλαδή του γεγονότος ότι συναθροίσθηκαν οι χορείες των αγγέλων υπό την καθοδήγηση του Αρχαγγέλου Μιχαήλ με επαγρύπνηση, ομόνοια και ενότητα, οι άγιοι Πατέρες, ακολουθώντας την αρχαία παράδοση, εθέσπισαν την εορτή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών («Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας», τόμος 3ος, Νοέμβριος, σελ. 86 και 87).
Τα όσα ο ιερός συναξαριστής μας διηγείται, δείχνουν κάποιες μεγάλες αλήθειες για την ζωή μας και την δημιουργία του Θεού στην οποία ανήκουμε κι εμείς οι άνθρωποι, ως δέκατο τάγμα ουσιαστικά των Αγγέλων. Οι Άγγελοι μας δείχνουν τον δρόμο και είναι κοντά μας, για να μας βοηθήσουν να τον ακολουθήσουμε.
Κι εμείς είμαστε πλασμένοι από αγάπη και για να μετάσχουμε στην αγάπη του Θεού. Ο Θεός είναι Φως και διά της αγάπης και της κοινωνίας με τους Αγγέλους και τους συνανθρώπους μας στην Εκκλησία πορευόμαστε κοινωνοί στο Φως. Κι εμείς πλαστήκαμε τρεπτοί, κτιστοί, αλλά την ίδια στιγμή ελεύθεροι. Η υπερηφάνεια και η αυτοθέωση γίνονται οδοί μίμησης του Εωσφόρου, ο οποίος σ’ αυτό μας στρέφει. Να αρνούμαστε τον Θεό και να κάνουμε θεό τον εαυτό μας. Γι’ αυτό και μας χρειάζεται ένα συνεχές «Πρόσχωμεν», μία συνεχής υπόμνηση της εν ταπεινώσει κοινωνίας με τον Θεό, της παραμονής μας στην Εκκλησία ως σώματος Χριστού, ως δίψα για Φως.
Την ίδια στιγμή χρειάζεται να μην λησμονούμε ότι στην ζωή μας υπάρχει ένας μόνιμος πειρασμός, μία μόνιμη επίθεση στον νου και την καρδιά μας από τα πυρφόρα βέλη του Εωσφόρου. Αυτή η επίθεση δεν είναι ηθική πρώτα, αλλά οντολογική, υπαρξιακή. Σκοπός του διαβόλου είναι να μας κάνει να πιστέψουμε και να πούμε ότι «ουκ έστι Θεός», ώστε να παραδοθούμε ψυχή τε και καρδία στην δική του κόλαση, αυτήν της αυτοθέωσης. Την στιγμή όμως του πειρασμού επισκιάζει η χάρις των Αγγέλων. Αυτό το αίσθημα ότι ο Θεός στέλνει τα λειτουργικά του πνεύματα ώστε να μην είμαστε μόνοι. Ότι ο καθένας από εμάς έχει τον φύλακα και σκεπαστή μας. Μπορεί το εκκοσμικευμένο πνεύμα να έχει διαγράψει αγγέλους και δαίμονες από την ζωή, να τα θεωρεί όλα αφηρημένες εκφράσεις καλού και κακού, ωστόσο η πνευματική μας παράδοση ζητά από τον καθέναν μας να προσεύχεται στον εφεστώτα της αθλίας μας ψυχής και της ταλαιπώρου καρδίας μας να μην μας εγκαταλείψει μόνους στα κύματα των λογισμών και των πειρασμών, ένδοθεν και έξωθεν. Και συχνά οι πειρασμοί έχουν να κάνουν με τους άλλους ανθρώπους. Αυτούς που νομίζουν ότι είναι οι εξουσιαστές του κόσμου, αλλά και αυτούς που θέλουν τα πάντα να είναι το «εγώ», προκαλώντας μας σε έναν τέτοιον τρόπο ζωής, δίχα Θεού.
Η εορτή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, στην σιωπή του σπιτιού και της γωνιάς μας, ας μας βοηθήσει να αφυπνιστούμε. «Κρατήσατε της αθλίας και παρειμένης χειρός» μας, οδηγήστε μας εις οδόν σωτηρίας, και δώστε μας την δυνατότητα να αναφωνήσουμε εκ της καρδίας μας το «Πρόσχωμεν», για να αναδειχθούμε κι εμείς άξιοι δούλοι της αγαθότητος του Θεού! Αμήν!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Κέρκυρα, 8 Νοεμβρίου 2020
Των Παμμεγίστων Ταξιαρχών
