«Μετάνοια σημαίνει συμφωνία για νέα ζωή. Μετάνοια σημαίνει αγορά ταπείνωσης» (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος). Στις ανθρώπινες σχέσεις τα λάθη είναι συνηθισμένη εμπειρία. Πέρα από το αρχικό διάστημα στο οποίο δύο άνθρωποι βλέπουν εξιδανικευμένα λόγω του έρωτα ο ένας τον άλλο, καθώς ο χρόνος περνάει, το «εγώ» επισημαίνει συμπεριφορές, αντιδράσεις, κάποτε και ίδια του χαρακτήρα του άλλου που δείχνουν ότι ο/η αγαπημένος/η δεν εξαιρείται της κριτικής. Η φράση «σου ζητώ συγγνώμη, δος μου μια ευκαιρία και θα αλλάξω» ακούγεται τότε, αν ο έρωτας εξακολουθεί να υφίσταται. Διότι το λάθος μπορεί να είναι εξ αρχής. Δεν ταιριάζουν δύο άνθρωποι. Και τα λάθη, είτε του χαρακτήρα, είτε της συμπεριφοράς, οφείλονται ακριβώς σ’ αυτό το γεγονός.
Μετανιώνω σημαίνει ζητώ να συνάψω με τον άλλον συμφωνία για μια νέα από κοινού ζωή. Υπόσχομαι ότι δεν θα επαναλάβω την κακή μου συμπεριφορά, την οποία αποδίδω στην στιγμή, στην κόπωση, στην ασυνεννοησία, σε ένα αίσθημα αφελούς πεποίθησης ότι ο άλλος μπορεί να ανεχτεί ή και να προσπεράσει απλώς το λάθος μου. Δεν νιώθω ότι δεν είναι μόνο ο εγωισμός μου που θίγεται από τα λάθη του άλλου, αλλά και ο δικός του εγωισμός. Δεν νιώθω ότι στην ύπαρξή μας γίνεται μία συνεχής διαπάλη ανάμεσα στο δίκιο, το δικαίωμα και την αγάπη. Αυτός ο εντός μας αγώνας γεννά λογισμούς κριτικής εις βάρος του άλλου. Μοιάζουμε οι άνθρωποι με παιδιά που τα θέλουν όλα δικά τους. Η αγάπη όμως είναι μία πρόκληση θέασης του προσώπου του άλλου ως έχοντος μεγαλύτερη σημασία από τα όποια λάθη ή τις ατέλειές του. Δύσκολο είναι το «επειδή σ’ αγαπώ φεύγω από το έχω δίκιο ή έχω δικαίωμα και προχωρώ μαζί σου».
Θέλω να συνάψω μια συμφωνία για μια νέα ζωή σημαίνει κατ’ αρχήν δίνω μια υπόσχεση. Το πέρασμα όμως από τον λόγο στην πράξη προϋποθέτει ταπείνωση κι αγώνα. Μετανιώνω σημαίνει αγοράζω ταπείνωση. Λέω στον εαυτό μου και παλεύω να το υλοποιήσω πως το πρόβλημά μου δεν είναι το δίκιο μου ή το δικαίωμά μου, αλλά το να κρατήσω τον άλλον που αγαπώ. Αποδέχομαι ότι στον αγώνα του «δικαιωμένου εγώ» έχω χάσει εκούσια, χωρίς να δίδω γη και ύδωρ στον άλλον. Ταπεινώνομαι σημαίνει συμβιβάζομαι ότι δεν είμαι αυτός που ο άλλος θέλει να είμαι, όπως επίσης και ότι αυτό που θέλω για μένα δεν μπορεί παρά να περάσει μέσα από την ματιά του άλλου. Ταπεινώνομαι σημαίνει πως νιώθω ότι η αγάπη μου δεν είναι απόλυτη, το ίδιο και του άλλου. Είναι όμως καταλυτική για την ζωή μου. Αξίζει την θυσία της παραίτησης. Κι αν και ο άλλος σκέφτεται και παλεύει με τον ίδιο τρόπο, τότε η σχέση γίνεται συνοδοιπορία.
Στην Εκκλησία ζούμε την πνευματικότητα ακριβώς ως απόφαση και αγώνα ότι θέλουμε να κάνουμε μια νέα ζωή. Γνωρίζουμε το απόλυτο της αγάπης του Θεού, που αποδείχτηκε στον Σταυρό, και νιώθουμε την ανεπάρκειά μας. Γι’ αυτό κάθε στιγμή είναι αρχή μετάνοιας. Αυτό το ήθος είναι μία ωραία πρόκληση να περάσει στις σχέσεις μας με τους άλλους, ιδίως στον έρωτα και στον γάμο. Σ’ αυτήν την δοκιμή απόλυτης αγάπης, που έχει παρηγοριά την βοήθεια του Θεού, την συνάντηση των σωμάτων, τα παιδιά, την από κοινού ευθύνη και την αναγνώριση της κοινωνίας, η αγορά ταπείνωσης είναι η μεγαλύτερη επένδυση.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
στο φύλλο της Τετάρτης 4 Νοεμβρίου 2020
