Είναι βιαστική κρίση το να ισχυριστεί κάποιος ότι θα ζούμε για πολύ χρόνο τον πολιτισμό της κοινωνικής «αποστασίωσης» (social distancing) εξαιτίας του κορωνοϊού; Ότι ένα βασικό στοιχείο ων ανθρώπινων επαφών που είναι το άγγιγμα, το φιλί, η αγκαλιά, η διαχυτικότητα, η εκφραστικότητα διά του σώματος έχει τεθεί στην απαγόρευση εξαιτίας του φόβου της μετάδοσης της ασθένειας; Ακόμη και η ερωτική επαφή ή και το φλερτ μεταξύ δύο ανθρώπων θα πρέπει να τεθεί στον βωμό της απόστασης. Είναι ένας έμμεσος τρόπος με τον οποίο θα ξαναβρούμε ψήγματα της παλαιάς ηθικής; Μονογαμικότητα ή πιστότητα στον ερωτικό σύντροφο, ανάγκη να ξαναχτίσουμε σχέσεις με βάση τον λόγο και όχι την σωματική λαγνεία, φόβος για παρέα, για έξοδο, για πλησίασμα, φόβος για την πληρότητα της αγάπης που είναι σωματοψυχική θα μπορούσαν να είναι πρώτες αναγνώσεις. Ένας βιαστικός ιεροκήρυκας θα έλεγε ότι ο Θεός μας τιμώρησε για την απόλυτη ελευθεριότητα. Ένας άλλος πάλι θα έλεγε ότι η μετάνοια ξεκινά από την σεμνότητα και από την σταθερότητα. Δεν κινδυνεύουν από τον ιό όσοι υπάρχουν στα πλαίσια του γάμου.
Είναι αρκετή αυτή η θεώρηση; Θα έπρεπε να μας κάνει να επιχαίρουμε οι ηθικολογούντες ή να γυρίσουμε σε έναν παλιό ρομαντισμό;
Υπάρχει μια μεγάλη αρχή στην πνευματική μας ζωή: ότι τα πάθη που είναι ριζωμένα στην καρδιά του ανθρώπου, που καταλαμβάνουν την ψυχή του, δεν καλύπτονται από συγκυριακές κρίσεις. Βρίσκουν άλλον τρόπο να εκφραστούν. Και ο πολιτισμός μας αποθεώνει τα πάθη του ανθρώπου, με αφετηρία τον εγωκεντρισμό και στόχο την απόλαυση ως δικαίωμα που πρέπει να εκπληρωθεί με κάθε τρόπο. Η φιληδονία δεν νικιέται από την απραξία του σώματος ή από την απόσταση. Η φιληδονία ξεκινά από την καρδιά και φυτρώνει ως όραση, ως η λαγνεία του βλέμματος. Η όραση συνδυάζεται με τον νου και ο νους θα βρει ευκαιρίες να καταστήσει τη επιθυμία πράξη. Η εικονική πραγματικότητα είναι στηριγμένη στην πορνογραφία. Και η επιθυμία γεννά τόλμη, υπερήφανη καρδιά, η οποία θα αξιοποιήσει κάθε τι ώστε να απολαύσει.
Μήπως η καραντίνα κατάφερε να νικήσει την ταύτισή μας με προτάσεις απόλαυσης που δεν μπορούν να είναι η βάση για γνήσια επικοινωνία; Ταραχές προκλήθηκαν αμέσως μετά την λήξη της όταν πλήθος νέων ανθρώπων συνωστίστηκε για να πάρει ένα ποτό, για να συμμετάσχει σε αυτοσχέδια πάρτι. Φάνηκε έτσι ότι η κανονικότητα στην οποία επανερχόμαστε δεν θα αλλάξει τις συνήθειές μας. Ότι το μείζον του ανθρώπου που είναι η αναζήτηση της αγάπης δεν μπορεί να μπει στον νου και την καρδιά εντός ενός πολιτισμού που κερδίζει από τις συνήθειες.
Η κοινωνική αποστασίωση της κρίσης έρχεται ως ένα ακούσιο επιστέγασμα μιας καθημερινότητας κλεισμένης στον ατομικισμό μας. Άνθρωποι συγκεντρωμένοι στην τηλεόραση, στον υπολογιστή, στο κινητό. Άνθρωποι που βλέπουν τον πλησίον ως αντικείμενο χρήσης για την δική τους απόλαυση. Άνθρωποι που διασκεδάζουν μαζικά, που βαριούνται να διαβάσουν, να μιλήσουν, να δούνε την μοναξιά του διπλανού τους φοβούνται και το ελάχιστο. Το χαμόγελο. Το άγγιγμα. Την χαρά της κοινότητας.
Όλα ατομικά. Ακόμη και η προσευχή. Πειστήκαμε ότι είναι ανάγκη να γίνει έτσι για να ζήσουμε. Είναι στο χέρι μας η ανάγκη να μη γίνει επιλογή. Η αγάπη να νικήσει τον φόβο. Να χτίσουμε σχέσεις ασφάλειας, χωρίς αμαρτία. Αλλά και να κρατήσουμε καρδιές ανοιχτές!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
στο φύλλο της Τετάρτης 13 Μαΐου 2020
