ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ 16- Νταν Μπράουν, «ORIGIN», εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ
Πασίγνωστος ο Νταν Μπράουν, ο αμερικανός συγγραφέας βιβλίων που προορίζονται να γίνουν κινηματογραφικές ταινίες με συνεχή δράση. Αγαπημένο του θέμα οι θεωρίες συνομωσίας. Κύριος ήρωάς του ο Ρόμπερτ Λάνγκτον, καθηγητής Πανεπιστημίου, ο οποίος προσπαθεί να λύσει γρίφους και να αποκαλύψει την αλήθεια. Τα μυθιστορήματα του Μπράουν τα οποία θέτουν με μοντέρνο τρόπο ερωτήματα που ικανοποιούν τον φιλοπερίεργο για τα μυστήρια του κόσμου αναγνώστη, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν λογοτεχνήματα. Μάλλον σενάρια δράσης.
Στο τελευταίο πόνημά του με τίτλο “Origin” (εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, μετάφραση Χρήστος Καψάλης) ο Μπράουν καταπιάνεται με το σημαντικό θέμα των σχέσεων Πίστης και Επιστήμης. Το θέμα απασχολεί τους δυτικούς διανοουμένους και μάλιστα είναι η βάση του κινήματος του νεο-αθεϊσμού, το οποίο κάνει θόρυβο παγκόσμια. Ο Μπράουν προβάλλει δύο πρόσωπα ως εκφραστές του επιστημονικού δρόμου ερμηνείας του κόσμου: τον Έντμοντ Κιρς, άνθρωπο πάμπλουτο, ευφυέστατο, γνώστη της τεχνολογίας, ο οποίος έχει προβεί σε μία μεγάλη αποκάλυψη: από πού προερχόμαστε οι άνθρωποι και προς τα πού πηγαίνουμε. Σ’ αυτή την αποκάλυψη ο Θεός δεν χρειάζεται να υπάρχει. Ο Κιρς έχει εφεύρει την τέλεια τεχνητή νοημοσύνη, έναν υπερυπολογιστή τον οποίο έχει ονομάσει Ουίνστον (από τον πρωθυπουργό της Αγγλίας Ουίνστον Τσώρτσιλ), με την βοήθεια του οποίου σχεδιάζει να ανακοινώσει την ανακάλυψή του. Σκέφτεται να ενημερώσει τρεις ηγέτες: έναν ρωμαιοκαθολικό επίσκοπο, έναν μουσουλμάνο ιμάμη και έναν Εβραίο ραβίνο. Ο Κιρς θα δολοφονηθεί λίγο πριν δημόσια παρουσιάσει την ανακάλυψή του στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Μπιλμπάο στην Ισπανία, όπου και εκτυλίσσεται κατά κύριο λόγο η δράση. Στην δολοφονία παρών θα είναι ο Ρόμπερτ Λάνγκτον, καθηγητής και φίλος του Κιρς. Ο Λάνγκτον, με την βοήθεια της διευθύντριας του Μουσείου Άμπρας Βιδάλ, αρραβωνιαστικιάς του διαδόχου του ισπανικού θρόνου, θα προσπαθήσει να λύσει τόσο το μυστήριο της δολοφονίας του Κιρς, όσο και να φέρει στο φως την ανακάλυψη, κάτι που θα γίνει, όπως αναμένεται.
Το συμπέρασμα από την ανακάλυψη του Κιρς δεν είναι πάντως αυτό που θα ανέτρεπε την πίστη στον Θεό. Ο Κιρς αποκαλύπτει ότι η ζωή είναι διασπορά ενέργειας και ότι είναι εφικτή η εμφάνιση DNA ως συνέπεια αυτής της ασυνείδητης προσπάθειας της φύσης και του μηχανισμού της εξέλιξης, όπως τον περιέγραψε ο Δαρβίνος. «Προερχόμαστε από το πουθενά και ... από παντού. Προερχόμαστε από τους ίδιους νόμους της φυσικής που δημιουργούν ζωή σε ολόκληρο το σύμπαν. Δεν είμαστε ξεχωριστοί. Υπάρχουμε, είτε με, είτε χωρίς Θεό. Είμαστε το αναπόδραστο αποτέλεσα της εντροπίας. Η ζωή δεν είναι ο σκοπός του σύμπαντος. Η ζωή είναι απλά αυτό που δημιουργεί και αναπαράγει το σύμπαν προκειμένου να διασπείρει ενέργεια». Ο Κιρς θα προχωρήσει και στο πού πορευόμαστε οι άνθρωποι. Στο να γίνουμε ένα υβρίδιο τεχνολογίας και ζωής. Να ενσωματώσουμε στον οργανισμό μας τεχνολογικά επιτεύγματα, όπως τα μικροτσίπ, να μην χρειαζόμαστε συσκευές, αλλά να πορευόμαστε μαζί τους, να έχουμε το κινητό ή τον υπολογιστή στο σώμα μας και να μπορούμε να αναπτύξουμε νέες δυνατότητες, μοναδικές. Βρισκόμαστε στο έβδομο βασίλειο, λέει ο Κιρς, το βασίλειο του «τεχνίου».
Ο Λάνγκτον θέτει ένα μεγάλο ερώτημα: «Εφόσον οι νόμοι της φυσικής είναι τόσο ισχυροί, ώστε να δημιουργούν ζωή...ποιος δημιούργησε τους νόμους;». Με αυτό το ερώτημα ουσιαστικά ο ίδιος ο συγγραφέας ανατρέπει όλη την ιστορία της απόλυτης απόρριψης του Θεού. Μας δίνει την δυνατότητα να σκεφτούμε ότι είναι αρκετό ένα πνεύμα διαλόγου και ένας διαχωρισμός ανάμεσα στο Ποιος και το Πώς για να αναζητήσει ο καθένας με τον δικό του τρόπο και τον δικό του δρόμο απάντηση στο ερώτημα του Θεού. Καμία επιστήμη δεν μπορεί να αποδείξει ότι δεν υπάρχει Θεός, γιατί αν ο Θεός έμπαινε στα καλούπια της επιστήμης θα ήταν πεπερασμένος, ενώ αν η επιστήμη είχε την δυνατότητα να εξερευνήσει τα του Θεού θα ήταν η ίδια θεός!
Ένα μυθιστόρημα λοιπόν γραμμένο στην προοπτική του politically correct. Καταδίκη του φονταμενταλισμού, του φανατισμού, του συντηρητικού πνεύματος και ήθους από την μία, αλλά και επισήμανση των κινδύνων που η τεχνολογία μπορεί να επιφέρει στον άνθρωπο ιδίως αν η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιηθεί για να επιβληθεί μία νέα δικτατορία στον κόσμο: αυτή της Μηχανής που δεσμεύει την ελευθερία μας, όπως ήδη έχουν περιγράψει συγγραφείς του μεγέθους του Όργουελ, του Χάξλεϋ και του Φόρστερ. Και μέσα σ’ όλα αυτά ολίγες αναφορές στην ανάγκη αναγνώρισης των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων, στην επικράτηση της σύγχρονης δημοκρατίας και του μοντέρνου φιλελευθερισμού και του εκσυγχρονισμού της θρησκείας, η οποία δεν πρέπει να φοβάται την πρόοδο, αλλά να την αποδέχεται, κάποτε αδιάκριτα.
Ο συγγραφέας καταλήγει στην ανάγκη οι φιλοσοφίες να παρακολουθούν τις τεχνολογίες, η συμπόνια τις δυνάμεις μας και η αγάπη να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη της αλλαγής του κόσμου. Αυτός ο δρόμος όμως χωρίς τον Θεό της Αγάπης, της Ταπείνωσης, της Θυσίας είναι ανέφικτος. Ας κάνει λοιπόν η επιστήμη ό,τι περνά από το χέρι της για να ερευνήσει τα μυστήρια του κόσμου. Δεν θα μπορέσει όμως να δώσει απάντηση στο πρόβλημα του θανάτου, όπως επίσης και στην μοναδικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης να μπορεί να επιλέγει όχι την δύναμη, αλλά την ταπεινή αγάπη και την συγχώρεση, να νηστεύει εκεί που μπορεί να φάει τα πάντα, να μοιράζεται εκεί που μπορεί να τα έχει όλα δικά της, να εμπιστεύεται την ανάσταση και να μη νικιέται από τον θάνατο. Στην πίστη η αληθινή αγάπη έξω βάλλει τον φόβο!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
