Όταν ένας σπουδαίος αθλητής αποχωρεί από την ενεργό δράση, πολλά λέγονται και γράφονται για το πρόσωπό του, για τις ικανότητες, τις επιτυχίες, τον χαρακτήρα, τη στάση ζωής του, αυτό που ονομάζουμε ήθος. Αντίπαλοι και φίλοι, κάποτε από φιλοφροσύνη ή ακολουθώντας το ρεύμα, κάποιοι επειδή ο ξεχωριστός αθλητής δε θα τους στερήσει εφεξής τη δόξα, το χρήμα, τις επιτυχίες, σπεύδουν να τον επαινέσουν και να αναγνωρίσουν την προσφορά του, συχνά να τον χειροκροτήσουν και να τον αποθεώσουν κατά τις τελευταίες εμφανίσεις του.
Είναι βεβαίως ευγένεια, αρχοντιά και λεβεντιά το να αφήνεις κατά μέρος ό,τι σε δυσκολεύει με κάποιον και να του αποδώσεις τα εύσημα που του αξίζουν. Χρειάζεται όμως να φιλοσοφούμε περαιτέρω. Τι είναι αυτό που μας εμποδίζει όταν βλέπουμε κάποιον να ξεχωρίζει, να το αναγνωρίσουμε; Γιατί φθονούμε τον άριστο και λέμε ή κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να υποβαθμίσουμε το τάλαντό του; Γιατί να υπάρχει μικροψυχία στη ζωή μας και να μην είμαστε γενναιόδωροι στους λόγους και τα αισθήματά μας έναντι όσων αξίζουν τον έπαινό μας;
Αν τα ερωτήματα αυτά για τους μεγαλυτέρους βρίσκουν απάντηση στην μικρότητα της ανθρώπινης καρδιάς, στην εγωτική ανάγκη για αυτοκαταξίωση και αυτοαναγνώριση, στους νεώτερους, οι οποίοι έχουν πιο καθαρή και ειλικρινή ψυχή, θα έπρεπε να γίνονται αφορμή για αναθεώρηση στάσης. Για να μην παρασύρονται από έναν άκριτο τρόπο σκέψης, ο οποίος στηρίζεται στον εγωισμό και τον φανατισμό, αλλά να μπορούν να δούνε τι είναι καλό μέσα στην κοινωνία, να το αναγνωρίσουν, να το μιμηθούν ή να το ξεπεράσουν. Η γενναιοδωρία των αισθημάτων δεν κοστίζει. Αντίθετα, γεμίζει την καρδιά μας από αγάπη και την ίδια στιγμή γίνεται αφόρμηση να διορθώσουμε τα δικά μας, αλλά και, αν έχουμε φιλοδοξίες, να παλέψουμε να ξεπεράσουμε αυτούς που βλέπουμε ότι τα καταφέρνουν. Αυτό γίνεται με τον κόπο και την μεθοδικότητα, όχι με την υποβάθμισή τους.
Ο δρόμος αυτός περνά μέσα από την αληθινή παιδεία. Αυτή που έχει να κάνει με την πάλη εναντίον των παθών μας και την άσκηση στην αρετή. Είναι το «εμείς θα γίνουμε πολύ καλύτεροί σας» των αρχαίων, όχι με το να εξοντώσουμε ή με το να υποτιμήσουμε αυτούς που ξεχωρίζουν, αλλά με την ταπείνωση και την αυτογνωσία. Αυτή η παιδεία αποκτιέται κυρίως μέσα από τη σχέση με τον Θεό. Όταν η οικογένεια, το σχολείο, η ενορία αναγνωρίζουν τα χαρίσματα, επιβραβεύουν τους κόπους και έχουν θέση ακόμη και γι’ αυτούς που υστερούν. «Και τον ύστερο ελεεί και τον πρώτο θεραπεύει» η αγάπη του Θεού. Και την ίδια στιγμή ο άνθρωπος που αγαπά δέχεται και τον αδύναμο, τον ηττημένο, αυτόν που δεν μπορεί ή δε θέλει να κοπιάσει, αλλά τον βάζει στη θέση του. Του λέει την αλήθεια, χωρίς όμως να τον απορρίπτει.
Ζούμε σε μία εποχή κοινωνικού αυτοματισμού. Παράλληλα, ο πρώτος θεωρείται το παν και ο δεύτερος τίποτα. Η Εκκλησία καλεί τους νέους να γνωρίζουν ποιος αξίζει, να αναζητούν πρότυπα και να αποδέχονται τους πάντες, με έμφαση σ’ αυτούς που παλεύουν. Και να γίνουν λιγότερο μικρόψυχοι και περισσότερο γενναιόδωροι, βλέποντας ποιος και τι λάμπει, πού βρίσκεται η αλήθεια. Αυτή είναι και η οδός των αγίων!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια»
στο φύλλο της Τετάρτης 1 Ιουνίου 2016
