Οι μεγαλύτεροι έναντι των νέων δείχνουμε συνήθως επιείκεια. Δεν θέλουμε να τους στενοχωρούμε για πράξεις ή για παραλείψεις τους και είμαστε πρόθυμοι να αναγνωρίσουμε ελαφρυντικά στην συμπεριφορά τους. Ακόμη και στις αποτυχίες τους στο σχολείο ή στη ζωή πάντοτε θέλουμε να μην πληγωθούν. Φοβόμαστε να τους πούμε την αλήθεια, διότι νιώθουμε ότι θα τραυματιστούν ακούγοντάς την. Στην ουσία εκφράζουμε τις δικές μας φοβίες, τα δικά μας τραύματα έναντί τους ή, κάποτε, την επιθυμία μας να μπορούσαμε να τους μοιάσουμε. Έχουμε μέσα μας και την αίσθηση που γίνεται ενοχή ότι ο κόσμος στον οποίο τους έχουμε φέρει να ζήσουν απέχει πολύ από αυτόν που θα θέλαμε γι’ αυτούς. Κι έτσι, επιδεικνύουμε μία επιείκεια, την οποία βαφτίζουμε «ανοχή».
Όμως δεν είναι αυτή η σημασία των λέξεων. Ανοχή σημαίνει όντως ανεκτικότητα. Σημαίνει σεβασμός στα δικαιώματα και την προσωπικότητα του άλλου, στην ελευθερία του, στις επιλογές του, ακόμη κι αν δεν είναι σύμφωνες με τις δικές μας προτιμήσεις, πεποιθήσεις και επιλογές. Η ανοχή είναι η πεμπτουσία της χριστιανικής καθημερινής ηθικής. Μας ανέχεται άλλωστε ο Θεός, διότι εστιάζει στο πρόσωπό μας, το οποίο είναι κατ’ εικόνα Του. Mας έχει αφήσει όμως ως κάτοπτρο των επιλογών, των λογισμών και των έργων μας το Ευαγγέλιο και τον τρόπο της Εκκλησίας. Εκεί μπορούμε να προβληματιστούμε για την αλήθεια της ζωής μας και να δούμε Εκείνος τι θέλει και τι ζητά από εμάς. Και η αλήθεια γεννά ευθύνη έναντι των επιλογών, τόσο των προσωπικών, όσο και εκείνων που κάνουν οι άλλοι. Καλούμαστε λοιπόν να έχουμε αποφασίσει με βάση ποια κριτήρια θα βλέπουμε τη ζωή μας και να προσπαθούμε δια της σχέσης μας με τους νεώτερους, της παιδείας, της αγωγής, του όλου ήθους, να προτείνουμε αυτά τα κριτήρια που ονομάζουμε αξίες και για τη δική τους πορεία.
Η ανοχή δεν μπορεί να διαγράφει την αλήθεια της κριτικής που δεν έχει σκοπό ούτε την εξουθένωση των νέων ούτε την αυτοδικαίωσή μας. Ούτε οι όποιες ενοχές για τα λάθη μας ή τον κόσμο μας μπορούν να διαγράψουν την σημασία των αξιών με βάση τις οποίες καλούμαστε να προχωρήσουμε. Αλλιώς η ανοχή γίνεται αποθέωση του ατομοκεντρισμού, της πεποίθησης ότι το εγώ μας από μόνο του αρκεί για τη ζωή και χάνεται η δυνατότητα αμοιβαίου προβληματισμού και προώθησης του οράματος για μία κοινωνία στην οποία το εγώ δεν θα αγνοεί το Εμείς.
Από την άλλη, η επιείκεια είναι στάση την οποία καλούμαστε να επιδεικνύουμε στις αποτυχίες ή τα λάθη όλων και ιδιαιτέρως των νεώτερων. Επιείκεια σ’ αυτούς που τα συνειδητοποιούν. Συγχωρητικότητα και δεύτερες ευκαιρίες. Ο Θεός μάς προσφέρει την μετάνοια. Δεν μας επιτρέπεται να μην δίδουμε τέτοια δυνατότητα σε όσους λαθεύουν. Και με επιείκεια, αγάπη και κατανόηση να δείχνουμε τα όρια. Πρωτίστως με τη διάκριση που γιατρεύει, χωρίς να τραυματίζει.
Η ανοχή είναι απαραίτητη για τη συνύπαρξη. Αν δεν συνδυαστεί όμως με το κριτήριο των αξιών και την αλήθεια δεν οδηγεί στην θεραπεία των παθών και των λαθών μας. Σ’ αυτή την πορεία η προσθήκη της επιείκειας, την οποία χρειαζόμαστε όσοι λαθεύουμε, δηλαδή όλοι μας, θα δώσει περαιτέρω δύναμη για μετάνοια, η οποία σώζει!
Εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια»
2 Δεκεμβρίου 2015
