Το ερώτημα της ηθικής μας υπόστασης είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Πολλοί άνθρωποι σήμερα μιλούν για ηθική χωρίς Θεό. Ζητούνε από τους εαυτούς τους και τους άλλους να τηρούν νόμους, να έχουν αξιοπρέπεια στη συμπεριφορά τους, να μην υποκύπτουν σε πάθη και κακίες, χωρίς όμως να θέτουν μία κύρια προϋπόθεση: είναι εφικτή μία τέτοια στάση ζωής χωρίς σημεία αναφοράς; Αρκεί ο φόβος της τιμωρίας από το κράτος για την παραβίαση των νόμων ή η αποδοκιμασία ενός τμήματος της κοινωνίας που διασώζει ίχνη συλλογικότητας εντός του, για να μπορέσουμε να κρατήσουμε ενεργή την ηθική μέσα μας; Από την άλλη υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν στο Θεό και ακολουθούν τις ηθικές επιταγές της θρησκείας με έναν απόλυτο τρόπο, συχνά τυπολατρικά και συμπεριφοριστικά. Η ηθική γίνεται χρέος και καθήκον. Την ίδια στιγμή γίνεται αφορμή κρίσης και κατάκρισης όλων των άλλων που δεν την τηρούνε, με αποτέλεσμα να γίνονται διαπρύσιοι κήρυκές της, αλλά από τις καρδιές τους είτε να ελλείπει είτε να είναι ελλειμματική η αγάπη. Οι άνθρωποι αυτοί είναι βέβαιοι ότι ο Θεός είναι κοντά τους και Αυτός είναι το σημείο αναφοράς τους. Δεν φαίνεται όμως ότι κατανοούν Ποιος αληθινά είναι ο Θεός και γιατί προσέλαβε την ανθρώπινη φύση, όπως επίσης και τι ζητά πραγματικά από εμάς.
Ο απόστολος Παύλος, απευθυνόμενος στους Κορινθίους, δίνει μία συγκλονιστική περιγραφή του Ποιος είναι ο Θεός και σε τι καλεί όσους ανθρώπους θέλουν να έρθουν κοντά Του. «Ενοικήσω εν αυτοίς και εμπεριπατήσω, και έσομαι αυτών Θεός, και αυτοί έσονταί μοι λαός» (Β’ Κορ. 6, 16). Θα κατοικήσω ανάμεσά τους και θα πορεύομαι μαζί τους, θα είμαι Θεός τους κι αυτοί θα είναι λαός μου. Περιγράφει την κάλυψη μιας ανθρώπινης ανάγκης με τα λόγια αυτά, την οποία επιτελεί ο Θεός. Είναι η αναφορά σε έναν Θεό συγκεκριμένο, ο Οποίος κατοικεί ανάμεσα στους ανθρώπους που Τον αποδέχονται και συμπορεύεται μ’ αυτούς και την ίδια στιγμή είναι και ο αυτοπροσδιορισμός τους ως του λαού του Θεού.
Μιλούμε για την πίστη σε έναν Θεό ο Οποίος δεν παρακολουθεί τη ζωή μας από ψηλά, ούτε μας περιμένει να Τον προσεγγίσουμε, αλλά έναν Θεό που όχι απλώς αποκαλύπτεται αλλά κατοικεί ανάμεσά μας και συμπορεύεται με μας. Κατοικεί στην Εκκλησία, στην οποία ανήκουν όσοι Τον θέλουν ως σημείο αναφοράς τους. Και Εκκλησία δεν είναι μόνο ο ναός ή τα μυστήρια ή οι τελετουργίες ή η διδασκαλία της πίστης. Είναι ο καθένας από εμάς ναός του ζώντος Θεού. Εντός μας κατοικεί ο Θεός. Ως εικόνα Του υπάρχουμε. Έχουμε τη δωρεά της ζώσας πνοής Του. Είμαστε οι φέροντες την δίψα για αγάπη, ελευθερία, δημιουργικότητα, αιωνιότητα, κοινωνία. Και κατοικεί εντός μας ανεξαρτήτως της ηθικής μας. Όποια δωρεά έδωσε, δεν την παίρνει πίσω. Συμπορεύεται μάλιστα με μας. Άλλοτε μας ακολουθεί. Άλλοτε μας δείχνει τον δρόμο. Άλλοτε μας περιμένει και άλλοτε μας καλεί να Τον περιμένουμε, όχι διότι δεν είναι μαζί μας, αλλά διότι η προστασία και πρόνοιά Του έρχονται καιρώ τω δέοντι για την πνευματική μας πρόοδο.
Για να επενεργήσει όμως επάνω μας, θέτει κάποιες προϋποθέσεις, για να βοηθηθούμε να γνωρίζουμε τι θέλει από εμάς. «Διό εξέλθετε εκ μέσου αυτών και αφορίσθητε, λέγει Κύριος, και ακαθάρτου μη άπτεσθε, καγώ εισδέξομαι υμάς, και έσομαι υμίν εις πατέρα και υμείς έσεσθέ μοι εις υιούς και θυγατέρας, λέγει Κύριος Παντοκράτωρ» (Β’ Κορ. 6, 17-18). Γι’ αυτό λέει ο Κύριος: φύγετε μακριά από αυτούς και ξεχωρίστε. Μην αγγίζετε ακάθαρτο πράγμα κι εγώ θα σας δεχτώ. Θα είμαι για σας ο Πατέρας κι εσείς θα είστε γιοι και θυγατέρες μου, λέει ακόμα ο παντοκράτορας Κύριος. Ζητά από εμάς να ξεχωρίσουμε από όσους λειτουργούν ειδωλολατρικά στη ζωή τους. Από όσους λατρεύουν τον παρόντα κόσμο. Τα πάθη και τις επιθυμίες τους. Από όσους θεοποιούν κάθε τι που αρνείται την αληθινή αγάπη και καθιστούν το καθιστούν δικαίωμα, με αποτέλεσμα η συνείδησή τους να πωρώνεται ή να γίνεται ακάθαρτη. Είναι κάθε αμαρτία ψυχής και σώματος, η οποία καθιστά τον άνθρωπο αυτοαναφορικό. Αυτοθεοποιητικό. Κέντρο του ενός κόσμου χωρίς Θεού. Είναι η φιλοχρηματία, που δεν αφήνει τον άνθρωπο να έχει ελεήμονα καρδιά. Είναι η φιληδονία που κάνει τον άνθρωπο να δοκιμάζει όχι με γνώμονα την αγάπη, αλλά με κριτήριο την αυτάρκεια της ηδονής, το να περνά καλά χωρίς δέσμευση και χωρίς την ευλογία του Θεού. Είναι η φιλοδοξία που κάνει τον άνθρωπο να απολυτοποιεί γνώσεις, αξιώματα, προβολή, την ψευδαίσθηση της αποδοχής των άλλων όχι για τα έργα της ζωής, αλλά για το έξωθέν του, την εμφάνιση, την ρητορεία, την προκλητικότητά του. Αυτή όμως η διάκριση δεν έχει να κάνει με την περιφρόνηση αυτών των ανθρώπων, αλλά με την πρόταξη του θελήματος του Θεού.
Και τότε ο Θεός θα είναι για μας Πατέρας. Και την ίδια στιγμή κι εμείς θα είμαστε υιοί και θυγατέρες Του. Είναι σπουδαίο να ζούμε στην Εκκλησία αυτή τη σχέση της οικογένειας. Ένας Πατέρας που θα υπάρχει προσφέροντας την αγάπη και την ασφάλεια της παρουσίας Του. Την συγκατοίκηση και την συμπόρευση. Την κατάργηση της μοναξιάς. Και την δωρεά της αιωνιότητας δια της αναστάσεως. Και τότε εμείς θα ζούμε κοντά Του «επιτελούντες αγιωσύνη εν φόβω Θεού» (Β’ Κορ. 7,1). Θα ζούμε μία άγια ζωή με φόβο Θεού. Η ηθική μας δεν θα είναι ηθική κρίσης και κατάκρισης των άλλων, αλλά παραδείγματος γι’ αυτούς. Δόξα μας δεν θα είναι το να δείχνουμε ότι είμαστε διαφορετικοί για να καυχιόμαστε γι’ αυτό, αλλά το να είμαστε παιδιά του Θεού. Και ο σκοπός και το νόημα της ζωής μας είναι η αγιωσύνη, με φόβο Θεού, με σεβασμό σε έναν Θεό που γνωρίζουμε ότι είναι ο Πατέρας μας.
Ο Θεός είναι η αναφορά μας. Και Αυτός είναι που θα μας βοηθήσει στις δυσκολίες μας. Δεν είναι η τιμωρία του νόμου που θα μας συγκρατήσει, ούτε η αποδοκιμασία των πολλών, αλλά η σχέση μας καθαυτή με τον Θεό που μας αγαπά. Ζώντας σε μία εποχή στην οποία θέλουμε τον Θεό απόντα από τις καρδιές μας, από την καθημερινότητά μας, θεωρώντας την πίστη ιδιωτικό γεγονός και όχι συλλογικό, έχουμε παγιδευθεί σε μία πραγματικότητα χωρίς ελπίδα και με αναφορά τον εαυτό μας, τις ιδέες, τον τρόπο του πολιτισμού μας. Μόνο που αυτή η αναφορά δεν λυτρώνει, αλλά πρόσκαιρα εκτονώνει. Και ο κόσμος δεν μπορεί να βρει ουσιαστικό ήθος, που να χαράσσει πορεία με συνέπεια και σεβασμό. Ας επιστρέψουμε στη ζωή της Εκκλησίας και ας αναζητήσουμε την λύτρωση της κοινωνίας με τον Θεό που μεταμορφώνει τη ζωή μας.
Κέρκυρα, 27 Σεπτεμβρίου 2015
