Μία από τις πιο συνηθισμένες μορφές που παίρνει η σχέση μας με το Θεό και την πίστη είναι αυτή της συναλλαγής. Ζητούμε από το Θεό να μας δώσει, αυτό που δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε εμείς να παλέψουμε για να πετύχουμε για τον εαυτό μας. Και εύκολα παραπονιόμαστε στο Θεό γιατί δεν μας έδωσε αυτό που θέλαμε ή, αν το λάβουμε, νιώθουμε χαρά και Τον δοξάζουμε, μέχρι την επόμενη φορά που θα χρειαστούμε κάτι. Βλέπουμε δηλαδή την πίστη ως πορεία προς την χρησιμότητα. Ενίοτε μάλιστα την μετράμε μόνο μ’ αυτό το κριτήριο.
Η Εκκλησία όμως μας θέτει ένα μεγάλο ερώτημα: πόσο υπεύθυνοι αισθανόμαστε για τον εαυτό μας, γι’ αυτό που πιστεύουμε, γι’ αυτό που ζούμε; Και το ερώτημα προεκτείνεται. Πόσο υπεύθυνοι αισθανόμαστε για την ίδια μας τη ζωή, όχι μόνο σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και σε συλλογικό; Πόσο αισθανόμαστε μέλη ενός σώματος, το οποίο χωρίς να απορρίπτει και την λογική της χρησιμότητας, μας καλεί και στην συν- ευθύνη, όχι για να απαλλάξει αυτούς που είναι επικεφαλής του από το βάρος και τον σταυρό να διακονήσουν το ίδιο το σώμα, αλλά για να προσδώσει το χαρακτήρα της κοινότητας και του ήθους της σε ό,τι γίνεται, τουτέστιν τον χαρακτήρα της αγάπης, της θυσίας και της προσφοράς σε όλους;
Το ερώτημα αυτό αποτυπώνεται στην προτροπή του Πέτρου προς τον επί οκτώ χρόνια παράλυτο και κατάκοιτο στο κρεβάτι Αινέα, στην πόλη της Λύδδας. Ο απόστολος, βλέποντάς τον, του λέει: «Αινέα, σε γιατρεύει Ιησούς ο Χριστός». Δεν μένει όμως μόνο σ’ αυτό. Συνεχίζει, λέγοντας: «Ανάστηθι και στρώσον σεαυτώ» (Πράξ. 9, 34). Δεν του χαρίζει ο Χριστός μόνο την υγεία. Του ζητά κάτι ως αντάλλαγμα. Να σηκωθεί και να στρώσει το κρεβάτι του, αλλά και να τακτοποιήσει τον εαυτό του, με τον δικό του κόπο, με την δική του προσπάθεια.
Δεν βάζει προϋπόθεση για την αγάπη και την δωρεά ο Πέτρος. Δεν βάζει προϋπόθεση η Εκκλησία για οποιαδήποτε βοήθεια προσφέρει στον άνθρωπο. Όμως δεν μπορεί αυτό να γίνεται συνεχώς, χωρίς ο άνθρωπος να αλλάζει τη ζωή του. Ο Χριστός και η πίστη προσφέρουν και προσφέρονται. Ο άνθρωπος όμως καλείται να δείξει ότι κατενόησε και αποφάσισε να ζήσει το νόημα της δωρεάς του Θεού. Πόσο λεπτό είναι αυτό το σημείο! Ο Χριστός δεν μας ζητά υλικά ανταλλάγματα. Δεν ζητά ούτε καν την πίστη ως ανταμοιβή για τις δωρεές που μας προσφέρει. Ζητά όμως να αναλάβουμε την ευθύνη για τη ζωή μας, να κοπιάσουμε γι’ αυτήν και να νοικοκυρέψουμε τα του οίκου της ψυχής μας.
Επομένως, η ευθύνη δεν είναι θεωρία. Δεν είναι υλική προσφορά. Δεν είναι ανταμοιβή. Είναι η απόφαση την οποία καλούμαστε να λάβουμε ως προς τη ζωή μας και ως προς το κομμάτι της εκείνο που εξαρτάται από εμάς. Είναι η πρόσκληση να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας. Αυτό μπορεί να είναι η μετάνοια, κατ’ αρχάς, για τον μέχρι τώρα τρόπο ζωής μας, δηλαδή για την αμαρτία που μας έχει καταστήσει καταναλωτές επιθυμιών, ηδονών, αυτάρκειας και η απόφαση να δούμε τον Χριστό και την σχέση μαζί Του ως το κομβικό σημείο της ζωής μας. Είναι στη συνέχεια, η απόφαση για κόπο, δηλαδή να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας, ακόμη κι αν αυτό προϋποθέτει αγώνα για αλλαγή εντός μας, υποχώρηση και θυσία από τα όσα μας ευχαριστούν, παραίτηση ακόμη και από τη στιγμιαία χαρά, χάριν του άλλου, χάριν του νοικοκυρέματός μας, χάριν του να δείξουμε και να φανερώσουμε ότι είμαστε έτοιμοι να παλέψουμε για την πορεία της ζωής μας όσο περνάει από το χέρι μας. Ο Πέτρος δεν ζητά από τον Αινέα να χαρεί που έγινε καλά από την παραλυσία. Του ζητά να στρώσει το κρεβάτι του! Αντί για πανηγύρι και ευτυχία που θεραπεύεται, να δείξει ότι κατάλαβε το νόημα της αλλαγής που υπέστη και από παράλυτος θα γίνει δημιουργικός, νοικοκύρης, άνθρωπος που έχει νόημα και σκοπό στη ζωή του. Τέλος, ευθύνη σημαίνει προσφορά και στους άλλους, Να μπορούν να βλέπουν την μεταστροφή μας οι πλησίον μας και να δοξάζουν και να επιστρέφουν στον Χριστό, που καθιστά εφικτό το αδύνατο. Εννοείται ότι αν μπορούμε να προχωρήσουμε πέρα από την θέα, χρειάζεται να το πράξουμε. Να αποβάλλουμε δηλαδή την επανάπαυση σ’ αυτό που ελάβαμε και να παλέψουμε να μιλήσουμε για τον Χριστό στους άλλους, αλλά και να Τον καταδείξουμε με τα έργα και την πίστη μας.
Η ευθύνη αποτελεί την απόδειξη της ελευθερίας, για την οποία έχουμε κληθεί από τον Θεό, αλλά και την οποία έχουμε λάβει ως δωρεά αιωνιότητας από Εκείνον. Μόνο αυτός που αγωνίζεται να είναι ελεύθερος, μπορεί τελικά να είναι και υπεύθυνος, τόσο για τον εαυτό του, την ζωή και την δίψα για σωτηρία, όσο και για τους άλλους, την ζωή τους, την σωτηρία τους. Και αυτό ο συνδυασμός της ελευθερίας με την ευθύνη αποτελεί τελικά τον τρόπο της υπέρβασης της ανάγκης και της νίκης κατά των παθών μας, που μας ωθούν προς την ανευθυνότητα. Γιατί η ανάγκη μας κάνει να στρεφόμαστε προς τους άλλους και να ζητούμε από εκείνους να μας δώσουν αυτό που μας λείπει, με αποτέλεσμα συχνά να παραιτούμαστε από την προσωπική προσπάθεια, καθιστάμενοι επαίτες, ενώ τα πάθη αλλάζουν τον προσανατολισμό της ζωής μας, με αποτέλεσμα να μην είμαστε σε θέση να χαράξουμε προτεραιότητες γι’ αυτήν, αλλά να λαμβάνουμε τις όποιες αποφάσεις με κριτήριο το θυμικό μας και όχι την επίγνωση τι είναι αυτό που θα μας βοηθήσει να παλέψουμε αληθινά.
Γνωρίζουμε καλά ότι η πίστη συνδέεται άμεσα με αυτό που ονομάζουμε πνευματικό αγώνα. Και ο αγώνας αυτός δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αναγνώριση από την πλευρά μας ότι επειδή θέλουμε να αγαπάμε τον Θεό και να είμαστε ελεύθεροι κοντά Του, καλούμαστε και επιλέγουμε εν ελευθερία να έχουμε ευθύνες για την ζωή μας. Χωρίς να αρνούμαστε την εμπιστοσύνη στον Θεό και την λειτουργία μας και ως παιδιών Του, που απευθύνονται σ’ Αυτόν διατυπώνοντας τα αιτήματά τους, όπως σε Πατέρα (άλλωστε ο Χριστός μας ζήτησε να προσευχόμαστε στον Θεό με το «Πάτερ ημών»), η πνευματική ωριμότητα είναι μία πρόσκληση ανάληψης ευθύνης τόσο για την ζωή μας, όσο και για την ζωή των άλλων, στην οποία χτίζουμε και αποκαλύπτουμε τον αληθινό εαυτό μας.
Ζώντας σε μία πραγματικότητα που η απόθεση των ευθυνών στους άλλους, ιδιαίτερα στους ταγούς της κοινωνίας μας, δεν μας οδήγησε στην πρόοδο και την ευτυχία, αλλά στην κατάρρευση των προσδοκιών μας, μήπως είναι καιρός να ξαναδούμε όλες τις σχέσεις μας στην προοπτική της αληθινής ευθύνης; Όχι για να ικανοποιήσουμε φιλοδοξίες άλλων. Αλλά για να δείξουμε τελικά ότι ζητούμε από όλους αυτό που εμείς πρώτοι θέλουμε να ζήσουμε: την ευθύνη γι’ αυτό που μας δόθηκε από τον Θεό, αλλά και γι’ αυτό που μας προσφέρθηκε ως δώρο μοναδικό: την ζωή δηλαδή και την ανάστασή μας εν Χριστώ.
Κέρκυρα, 6 Μαΐου 2012
