Πόσες φορές στη ζωή μας αυτά που έχουμε πάρει απόφαση να γκρεμίσουμε τα ξαναβάζουμε στη θέση τους, τα οικοδομούμε και πάλι (Γαλ. 2, 18). Ο άνθρωπος δύσκολα αποχωρίζεται σημεία του χαρακτήρα του, επιλογές του, σχέσεις του. Ακόμη και αν διαπιστώνει ότι τον οδηγούν σε αδιέξοδα στη ζωή του, του είναι δύσκολο να αλλάξει. Οι εμμονές αυτές έχουν ως αιτία τους το γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι εγωιστής. Ότι δεν θέλει να παραδεχθεί τα όποια σφάλματα ή αδυναμίες του και πάντοτε προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αρνητικά που του συμβαίνουν αποδίδοντάς τα όχι στον εαυτό του, αλλά στους άλλους. Κι αυτό διότι ο άνθρωπος φοβάται, φανερά ή αφανώς, ότι αν αποχωριστεί τις αδυναμίες του, τις συμπεριφορές που πληγώνουν τους άλλους, τις σχέσεις του, αν αρνηθεί τις επιλογές που έκανε, τότε θα καταρρεύσει, δεν θα μπορεί να διαχειριστεί την πορεία του εαυτού του, με αποτέλεσμα να μην έχει νόημα η ζωή του.
Αυτό συμβαίνει ιδιαιτέρως και στην πνευματική ζωή. Ο άνθρωπος γλυκαίνεται από την όποια αμαρτωλή κατάσταση βιώνει, με αποτέλεσμα να του είναι δύσκολο να την αποχωριστεί. Ο άνθρωπος γλυκαίνεται από την συνήθειά του, από τις πεποιθήσεις του, από αυτά που θεωρεί ως δεδομένα, με αποτέλεσμα να προχωρεί στη ζωή του κρίνοντας τον εαυτό του και τον κόσμο όχι μέσα από το πρίσμα της σχέσης με το Θεό και το φρόνημα της Εκκλησίας, αλλά με βάση το πώς ο ίδιος βλέπει τη ζωή, με βάση κυρίως τα πάθη του. Έτσι, όταν κάποιος ή κάποιοι εξυπηρετούν τα πάθη του ανθρώπου, τότε εκείνος προσκολλάται σ’ αυτούς. Όταν ταυτίζεται με τα πάθη του, ενώ μπορεί να βλέπει ότι του κάνουν κακό, αρνείται να παραιτηθεί από αυτά. Ακόμη και αν ακούει λόγους και κηρύγματα περί μετανοίας, περιορίζει την κίνηση αυτή σε απλή εξαγόρευση των όποιων αμαρτιών, χωρίς να αποφασίζει και να υλοποιεί την ριζική αλλαγή της ζωής του. Υπάρχουν και άνθρωποι οι οποίοι ενώ αποφασίζουν να γκρεμίσουν το οικοδόμημα των παθών τους, γρήγορα επιστρέφουν σ’ αυτό, γιατί θεωρούν δύσκολο στη ζωή τους να ζήσουν χωρίς αυτά. Είναι στενή και τεθλιμμένη η οδός της Βασιλείας, ενώ πλατειά η πύλη των παθών.
Ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους ο άνθρωπος, ενώ φτάνει στο σημείο να γκρεμίσει ό,τι τον χωρίζει από τον Θεό και την γνήσια σχέση μαζί Του, ενώ φτάνει στο σημείο να παίρνει αποφάσεις για μεγάλες αλλαγές και στην κατά κόσμον ζωή του, ευκολότερα επιστρέφει σ’ εκείνο που τον κρατά προσκολλημένο στα πάθη του;
Πρωτίστως είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στην παρουσία της χάριτος του Θεού. Ο άνθρωπος θεωρεί πως οι όποιες αλλαγές γίνονται στη ζωή του έχουν να κάνουν με τον προσωπικό του δυναμισμό, με το «εγώ» του και τις ικανότητές του να αποφασίσει και να υλοποιήσει τις αποφάσεις του. Αγνοεί όμως ότι τα πάντα στη ζωή μας γίνονται χάρις στην παρουσία της χάριτος του Θεού. Η προαίρεσή μας είναι η βάση για να κοινωνήσουμε με το Θεό. Η προαίρεση όμως αυτή είναι που συναντιέται με τη χάρη του Θεού και γεννά μετάνοια εντός μας, γεννά επιστροφή στο Θεό, γεννά αλλαγές. Όταν ο άνθρωπος προχωρά με γνώμονα μόνο το εγώ του, δεν μπορεί να οπλιστεί πνευματικά, με αποτέλεσμα, ακόμη κι αν βλέπει τα λάθη του, να μην μπορεί να τα υπερβεί, ακόμη κι αν υπάρχει η απόφαση μέσα του. «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν» (Ιωάν. 15,5), λέει ο Χριστός. Αυτήν την αποδοχή, δεν είμαστε σε θέση να την οικειωθούμε στη ζωή μας.
Είναι η παρουσία του παλαιού ανθρώπου εντός μας. Όταν, κατά το βάπτισμά μας, απεκδυθήκαμε τον χιτώνα και εισήλθαμε γυμνοί στην κολυμβήθρα, απεκδυθήκαμε τον παλαιό άνθρωπο, «φθειρόμενον κατά τας επιθυμίας της απάτης» (Εφεσ. 4,22). Εισήλθαμε στην κολυμβήθρα και μετάσχαμε στην σταύρωση, την ταφή και την ανάσταση του Χριστού μέσα από την τρισσή κατάδυση στο νερό, για να ξεκινήσουμε την ζωή του νέου, του καινού ανθρώπου, ο οποίος, πλήρης Πνεύματος Αγίου, αποφασίζει να ζήσει εν αγάπη προς το Θεό και τον πλησίον, φωτισμένος, χαιρόμενος με την ευλογία των μυστηρίων, επιλέγοντας το θέλημα του Θεού, όπως αυτό αποτυπώνεται στο Ευαγγέλιο, με αποτέλεσμα, ακόμη κι αν δέχεται ο άνθρωπος τις επιθέσεις του πειρασμού, αλλά και την πίεση του κόσμου, όπως επίσης και τα διλήμματα που η προαίρεσή του καλείται ελεύθερα να επιλέξει –ζωή και πράξεις σύμφωνα με το θέλημα του Θεού ή πορεία μακριά από Αυτόν-, θα αντέξει.
Είναι η νοοτροπία του συμβιβασμού, της ευκολίας, η απουσία τόλμης να προχωρήσουμε σε αλλαγές. Κυριαρχεί στην ύπαρξή μας αυτή η ψυχολογική φοβία για το τι θα πάθουμε όταν εξέλθουμε από την πορεία των παθών μας ή των σχέσεων που έχουμε ή της αποδοχής εξ αιτίας αυτού που είμαστε. Μας είναι δύσκολο να προχωρήσουμε διαφορετικά στη ζωή μας, γιατί θα πρέπει να σηκώσουμε Σταυρό. Να πάψουμε να είμαστε όπως μας έχουν συνηθίσει και όπως έχουμε συνηθίσει τον εαυτό μας είναι ίσως ο πιο βαρύς σταυρός που καλείται ο άνθρωπος να επιλέξει. Μέσα όμως από αυτήν την τόλμη της μετάνοιας και της αλλαγής έρχεται η αληθινή υπέρβαση και ανάσταση.
Ο Απόστολος Παύλος μας υποδεικνύει την απάντηση στους ενδοιασμούς μας. «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός» (Γαλ. 2, 20). Εάν αφήσουμε το Χριστό να ζήσει εντός μας, τότε θα αποκτήσουμε και την εμπιστοσύνη στο Θεό, ενισχύοντας την προαίρεσή μας, ανανεώνοντας τον καινό τρόπο του Βαπτίσματος και τολμώντας να έλθουμε σε ρήξη με ό,τι μας βολεύει, αλλά και μας καταστρέφει, γιατί μας κάνει να μην μπορούμε να προχωρήσουμε σύμφωνα με το θέλημα της αγάπης. Ο Σταυρός αποτέλεσε την μεγαλύτερη ρήξη που δίδαξε ο Θεός στον άνθρωπο, ρήξη με τον εγωκεντρισμό και την δύναμη, ρήξη με τον παλαιό άνθρωπο, ρήξη με τον συμβιβασμό. Και ο σταυρός συνοδεύεται πάντοτε με την Ανάσταση. Ας οικειωθούμε αυτόν τον δρόμο σε μια εποχή δύσκολη πνευματικά. Εδώ όμως έγκειται και το νόημα και η πορεία της σωτηρίας εν τη Εκκλησία.
Κέρκυρα, 18 Σεπτεμβρίου 2011
