ΠΟΣΟ ΕΥΚΟΛΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΧΘΡΟΥΣ;

“Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς” (Λουκ. 6, 34-35).

“Ἀντίθετα, ἐσεῖς ν’ ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας, νὰ κάνετε τὸ καλὸ καὶ νὰ δανείζετε, χωρὶς νὰ περιμένετε νὰ πάρετε πίσω τίποτα. ῎Ετσι, ὁ Θεός, ποὺ εἶναι καλὸς ἀκόμα καὶ μὲ τοὺς ἀχάριστους καὶ τοὺς κακούς, θὰ σᾶς ἀνταμείψει μὲ τὸ παραπάνω καὶ θὰ σᾶς κάνει παιδιά του”.

    Πόσο εύκολα κάνουμε εχθρούς στις μέρες μας; Ξεχειλίζει η κακία από τον νου και την καρδιά του ανθρώπου σήμερα. Τό βλέπουμε αυτό στην ευκολία με την οποία στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, αλλά και στις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, οι άνθρωποι που αναρτούν σχόλια ή τοποθετήσεις δε νοιάζονται ούτε για την αλήθεια ούτε για την διόρθωση των κακώς κειμένων του κόσμου. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να ισοπεδώσουν τους άλλους, τους οποίους θεωρούν εχθρούς. Και είναι εχθροί διότι οι πολλοί εξυπηρετούν συμφέροντα λίγων. Θέλουν να είναι κοντά στην όποια εξουσία, η οποία έχει ως μότο της το “ο άλλος τα έχει κάνει όλα λάθος”, “ο άλλος είναι τίποτα μπροστά μου”. Και το χειρότερο είναι πως η κακία που ξερνιέται διαβάζεται, επηρεάζει, γίνεται αποδεκτή ως τρόπος προσέγγισης της ζωής, ως εξυπνάδα, ως επίδειξη δύναμης.
    Εχθροί γίνονται και όσοι έχουν διαφορετική άποψη από εμάς. Ιδίως σε επίπεδο θρησκευτικής πίστης, εχθροί γίνονται όσοι εντός της Εκκλησίας δεν συμφωνούν με μας ή όσοι θεωρούν πως οι δικές μας απόψεις είναι επικίνδυνες. Δεν είναι τυχαίο ότι στους κύκλους που βλέπουν τον κόσμο στην προοπτική της καταστροφής, της διάλυσης, της δαιμονοκρατίας έχει εξαφανιστεί το κριτικό πνεύμα, ο εκλεκτικισμός, η δυνατότητα του “τα πάντα δοκιμάζετε, το καλόν κατέχετε” και ό,τι προέρχεται από τον κόσμο, είναι εκ του πονηρού. Το ίδιο όμως συμβαίνει και στους εκκοσμικευμένους ανθρώπους. Όπως στα πρώτα χρόνια των διωγμών κατά της πίστης, το να προτείνει ο χριστιανός, η Εκκλησία κάτι αντίθετο από τις κρατούσες απόψεις είναι αφορμή ειρωνείας, διάλυσης, εκμηδενισμού. Κι ας ομνύουν στην ελευθερία του λόγου και στην δημοκρατία. Εχθροί οι χριστιανοί. Όπως και για πολλούς χριστιανούς εχθροί είναι οι κοσμικοί, αλλά και όσοι εκ των χριστιανών δεν βλέπουν τον κόσμο και τη ζωή με τον τρόπο του φόβου.
    Το χειρότερο περνά στη νέα γενιά. Εκπαιδεύονται τα παιδιά και οι νέοι μέσα σε έναν τρόπο τοξικότητας και εχθροπάθειας και σπαταλούν τον χρόνο τους όχι για να αγαπήσουν, αλλά για να συντρίψουν τους “εχθρούς” τους, που είναι οι πλησίον τους. Και βουλιάζουν την κακία, όπως επίσης και αρνούνται να δούνε τη ζωή στο πρίσμα της αγάπης και της συγχώρεσης.
    Σ’ αυτούς τους καιρούς της εχθρότητας και της κακίας, όσο κι αν φαίνεται μάταιο, η Εκκλησία θα συνεχίσει να προβάλλει τον λόγο και την προτροπή του Χριστού να αγαπήσουμε τον πλησίον μας, κυρίως όμως αυτόν που μοιάζει ή και είναι εχθρός μας. Να καταλάβουμε ότι η κακία δεν έχει νόημα, διότι πάντοτε θα βρεθεί κάποιος πιο δυνατός σ’ αυτήν και θα μας συντρίψει. Να προσευχηθούμε γι’ αυτόν που μας δυσκολεύει. Εν ανάγκη, ας αδιαφορήσουμε, χωρίς να εκδικηθούμε και να αντεπιτεθούμε. Αν μπορέσουμε, να μοιραστούμε την λύπη του. Να προσπαθήσουμε με πειθώ και παράδειγμα να δείξουμε ότι υπάρχει ο δρόμος και ο τρόπος του Χριστού. Κι αν δεν αλλάξει ο κόσμος, ο χριστιανός μπορεί να γίνει το μικρό φως που λιγοστεύει το σκοτάδι, όσο χρόνο του αφήνει ο Θεός στη ζωή. Ας ξεκινήσουμε.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
1η Οκτωβρίου 2023
Κυριακή Β’ Λουκά

ΜΙΑ ΜΟΡΦΗ ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΙΣ

                

27 Σεπτεμβρίου 1831, ώρα 6 το πρωί, στην είσοδο του ναού του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο. Ο κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας, παρότι έχει προειδοποιηθεί για τον κίνδυνο της ζωής του, δεν αλλάζει τον τρόπο του. Η Κυριακή είναι συνδεδεμένη με την εκκλησία και, μάλιστα, με όλη την ακολουθία. Και τον Όρθρο και την Θεία Λειτουργία. Ο Καποδίστριας θα δολοφονηθεί από χέρια ελληνικά. 192 χρόνια μετά οι φάκελοι του Αγγλικού Υπουργείου Εξωτερικών για την υπόθεση παραμένουν απρόσιτοι και κλειστοί. Η Ευρώπη ήταν ολοφάνερο ότι δεν ήθελε μια τέτοια προσωπικότητα στο τιμόνι της Ελλάδας. Και μαζί της ούτε και  Έλληνες, οι οποίοι έβλεπαν τον κόσμο μέσα από τις γεωπολιτικές εξαρτήσεις και τα πρόσκαιρα συμφέροντά τους.

                Η μνήμη του Καποδίστρια όμως παραμένει ζώσα στην καρδιά των πολλών. Υπήρξε Έλληνας οικουμενικός, κοσμοπολίτης, αρχοντικός, όχι όμως με την έννοια του μιμητικού της Ευρώπης, αλλά με την πεποίθηση ότι η Ελλάδα είχε και θα είχε ρίζες να στηριχτεί, την πίστη στην Ορθοδοξία και την παράδοση. Την ικανότητα το ελληνικό όνομα, αυτό που σήμερα αποκαλείται brand name, να είναι το εισιτήριο όχι της υποταγής, αλλά της ελευθερίας. Την πεποίθηση ότι χωρίς παιδεία κανένας τομέας της κοινωνίας δεν θα μπορέσει να προκόψει αληθινά, ούτε Εκκλησία, ούτε στρατός, ούτε γεωργία, ούτε τεχνικές, ούτε διοίκηση. Την ευφυΐα να μην υποτάσσεται, αλλά να ελίσσεται, να προχωρά βήμα-βήμα, χωρίς να γκρεμίζει τις γέφυρες με την Ευρώπη, αλλά και χωρίς να παραιτείται από το δικό του όραμα. Ρεαλιστής, αλλά και διορατικός. Όπου έβρισκε αυθεντικότητα, δεν δίσταζε να την αξιοποιήσει. Άνθρωπος που δεν έκανε παιδιά ο ίδιος, αλλά που νοιάστηκε για όλα τα παιδιά της Ελλάδας, κυρίως για τα ορφανά. Μπορεί όλοι οι συνεργάτες του να μην ήταν αντάξιοι της εμπιστοσύνης του. Τα προβλήματα όμως που είχε να αντιμετωπίσει ήταν η προτεραιότητά του. Η θυσία και η αυταπάρνησή του έμειναν ό,τι τον συνόδεψε μέχρι τέλος.

                Ο Καποδίστριας είναι μια μορφή που οδηγεί συνειδήσεις. Σε μια εποχή, στην οποία οι νέοι μας οδηγούνται σε μία πλήρη αφομοίωση από τον τρόπο της μίμησης, όσοι βλέπουν τη ζωή και το έργο του Καποδίστρια νιώθουν ότι μπορούμε να υπάρξουμε ως Έλληνες στην ψυχή και στο φρόνημα. Όχι ως κάπηλοι του έθνους και ψευτόμαγκες, καλοπερασάκηδες και έτοιμοι να κριτικάρουμε από τα πληκτρολόγια  τους πάντες και τα πάντα, αλλά ως πρόσωπα που θα βάλουμε το σύνολο πιο πάνω από το "εγώ". Κι αυτό ξεκινά από το να αποφασίσουμε ότι έχουμε ψυχή. Ότι πιστεύουμε σε Θεό. Ότι τα
γράμματα μάς μαθαίνουν να είμαστε και να παραμένουμε ελεύθεροι. Ότι δεν μας ταιριάζει η υποταγή, για να είμαστε καλά, αλλά να μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας χάρις σ' αυτό που είναι η ταυτότητά μας: η ιστορία, η γλώσσα, οι αρχές μας, η καλλιέργειά μας, η καρδιά μας.

                Κι αυτά όλα περνάνε από τις στιγμές της Κυριακάτικης λειτουργίας. Σ' αυτήν που πήγαινε ο κυβερνήτης μέχρι το τέλος. Διότι εκεί ένιωθε την δύναμη της αγάπης να του δίνει κουράγιο. Στην προσευχή του στον Θεό που δίνει χαρίσματα, για να τα αντιπροσφέρει ο άνθρωπος στον πλησίον και στο σύνολό του. Εκεί όπου ο δικαιωματισμός μένει πίσω και ανοίγεται ο ορίζοντας του "υπάρχω για όλους".    

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην "Ορθόδοξη Αλήθεια"

στο φύλλο της Τετάρτης 27 Σεπτεμβρίου 2023

ΜΑΤΑΙΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ

 

"Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Σίμων εἶπεν αὐτῷ· ᾿Επιστάτα, δι᾿ ὅλης τῆς νυκτὸς κοπιάσαντες οὐδὲν ἐλάβομεν· ἐπὶ δὲ τῷ ῥήματί σου χαλάσω τὸ δίκτυον" (Λουκ. 5,5)

῾Ο Σίμων τοῦ ἀποκρίθηκε· «Διδάσκαλε, ὅλη τὴ νύχτα παιδευόμασταν καὶ δὲν πιάσαμε τίποτε· ἐπειδὴ ὅμως τὸ λὲς ἐσύ, θὰ ρίξω τὸ δίχτυ». 

            Μία αναγνώριση που αποκαλύπτει μια επίγνωση διατυπώνει ο απόστολος Πέτρος, όταν ο Χριστός του ζητά να ρίξει το δίχτυ στη θάλασσα. "Όλη νύχτα παιδευόμασταν και δεν πιάσαμε τίποτα".  Ο άνθρωπος που μοχθεί για να επιβιώσει, για να θρέψει την οικογένειά του, με τον τρόπο που είναι η εργασία του, διαπιστώνει ότι κοπιάζει, αλλά μάταια. Και το αναγνωρίζει.

            Πόσες φορές στη ζωή μας δεν συμβαίνει αυτό; Να κοπιάζουμε, είτε στην εργασία, είτε στις σχέσεις μας με τους άλλους, είτε με τα παιδιά μας, είτε με τους στόχους που έχουμε βάλει, και να διαπιστώνουμε ότι ο κόπος μας δεν έχει αποτελέσματα; Άλλοτε, παραιτούμαστε. Άλλοτε, επιμένουμε εν γνώσει μας ότι το πιο πιθανό είναι η ήττα, η αποτυχία να συνεχιστούν. Άλλοτε, απογοητευόμαστε και κλεινόμαστε στον εαυτό μας. Άλλοτε, αλλάζουμε  κατεύθυνση.

            Ας αναρωτηθούμε όμως κατά πόσον μπορούμε να ξαναδούμε αλλιώτικα τη ζωή, τον κόπο μας, τις σχέσεις μας, τους στόχους μας με τον Χριστό παρόντα; Ο Πέτρος έκανε τον αγώνα του, χωρίς αποτέλεσμα. Το πρωί συναντά τον Χριστό και του δίνει την άδεια να ανεβεί στο πλοίο του και να κηρύξει το Ευαγγέλιο  στους ανθρώπους. Και στην εντολή που του δίνει να ρίξει το δίχτυ και πάλι, αφήνει κατά μέρος όποιες άλλες σκέψεις και υπακούει.

            Υπάρχουν στιγμές στη ζωή μας που λείπει ο Χριστός. Γι' αυτό τα έργα μας μοιάζουν μάταια. Όταν ο Χριστός είναι παρών, τότε εισέρχεται στην πορεία μας και το Ευαγγέλιο. Ο λόγος και ο τρόπος της αγάπης. Η οδός που μας καλεί να αξιοποιήσουμε τα χαρίσματά μας με υπακοή σ' Αυτόν που μας τα έδωσε, με προσφορά στους άλλους, με αφετηρία για ένα καινούργιο ξεκίνημα. Το χάρισμα της αλιείας ο Πέτρος θα το αξιοποιήσει πλέον, μετά την υπακοή που έκανε στον Χριστό και το θαύμα που έζησε το δίχτυ του να γεμίσει από ψάρια, για να καλέσει στην οδό του Ευαγγελίου κι άλλους ανθρώπους. Καταλαβαίνει ότι είναι αμαρτωλός και δεν επαρκεί. Νιώθει όμως την εμπιστοσύνη της παρουσίας του Χριστού και δε θα κάνει πίσω. Θα τα αφήσει όλα για Εκείνον.

            Ας μην αποκάμουμε στη ζωή και στις προσπάθειές μας, θεωρώντας τες μάταιες, αλλά ας αφήσουμε τον Χριστό με το Ευαγγέλιο της αγάπης να μας καθοδηγήσει. Ας βάλουμε αγάπη σε ό,τι κάνουμε και σε ό,τι στοχεύουμε. Ας βάλουμε αγάπη με όποιους σχετιζόμαστε. Κι ας σκεφτούμε τις παραινέσεις του Χριστού. Θα νιώσουμε τότε μέσα μας τη φώτιση που θα μας δείξει τον δρόμο του "θα παλέψω για μια άλλη φορά, επειδή μου το ζητάς Εσύ".  Και με επίγνωση της αμαρτωλότητάς μας, δεν θα χάσουμε.

            Το μάταιο θα καρπίσει. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου 2023

Α' Λουκά

ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ

               

Στις πυρκαγιές και τις πλημμύρες που έπληξαν την πατρίδα μας πολλοί νέοι  ένιωσαν την ανάγκη να προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους. Δεν ήταν ενταγμένοι σε κάποιες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, ούτε παρωθήθηκαν από Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ούτε από κάποια μόδα. Απλά θέλησαν να βάλουν το δικό τους λιθαράκι, ώστε να μη νικηθεί ο τόπος από τη φωτιά και το νερό, να μη πεθάνουν άνθρωποι επειδή οι δυνάμεις του κράτους δεν μπορούσαν ή δεν προλάβαιναν να βοηθήσουν όσους εγκλωβίστηκαν, να δείξουν τελικά ότι στις φλέβες τους κυλά αγάπη.

                Αυτοί οι νέοι, οι οποίοι το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής τους πιθανόν να είναι μπροστά σε ένα κινητό, να περνούν τον χρόνο τους άσκοπα, να μην είναι πολιτικοποιημένοι, να μην είναι σταθεροί στις σχέσεις τους, έδειξαν ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος να αγαπά, να νοιάζεται δηλαδή, να παίρνει πάνω του ό,τι μπορεί να βοηθήσει τον συνάνθρωπο, το περιβάλλον, τους νικημένους από το κακό, και να δείξει ότι δεν χάθηκε η ελπίδα. Και μαζί με τους νέους και άλλοι, μεγαλύτεροι, όπως ο γέροντας με τη βάρκα στη Θεσσαλία, που ένιωσε την ανάγκη να νικήσει τους δικούς του φόβους για τη ζωή και να μεταφέρει όσους μπορούσε σε ασφαλές σημείο. Όπως ο στρατιωτικός που απλώθηκε στο μολυσμένο χώμα για να πατήσουν πάνω του οι ηλικιωμένοι και να βγούνε σε στεγνό σημείο. όπως οι αεροπόροι και οι πυροσβέστες που πάλεψαν νύχτες και ημέρες, για να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες πυρκαγιές, χωρίς να αντισταθμίζουν τα χρήματα που λαμβάνουν τον κίνδυνο που υφίστανται. Διότι δεν είναι μόνο ό,τι καταστράφηκε που πρέπει να μας νοιάζει, αλλά και ό,τι σώθηκε.

                Αυτή η διάθεση εθελοντισμού δεν φανερώνεται μόνο στις δυσκολίες. Ας σκεφτούμε τις γυναίκες που μαγειρεύουν κάθε μέρα στα συσσίτια της Εκκλησίας για τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Τα νέα παιδιά που μοιράζονται το καλοκαίρι τους με τα μικρότερα σε κατασκηνώσεις, προσπαθώντας να δώσουν και να πάρουν χαρά, ασφάλεια και αγάπη. Εκείνες και εκείνους που είναι διαθέσιμοι στις γειτονιές για να βοηθήσουν τους αναγκεμένους, από τα πιο απλά, όπως να μεταφέρουν τρόφιμα στα σπίτια και να σκουπίσουν και να καθαρίσουν, μέχρι τα πιο δύσκολα, που είναι να μοιραστούν χρόνο με τους αρρώστους, τους ηλικιωμένους, αυτούς που νιώθουν ότι η ζωή τελειώνει και άνθρωπον ουκ έχουσι. Ας σκεφτούμε εκείνες και εκείνους που κάνουν περισσότερα από όσα αμείβονται για να κάνουν, που είναι πρόθυμοι από καρδιάς, που αισθάνονται ότι η ζωή χωρίς, έστω και λίγη, αγάπη δεν έχει νόημα.

                Σε μια πραγματικότητα στην οποία οι άνθρωποι συνήθως βλέπουμε τι δεν έχει γίνει, είμαστε καχύποπτοι απέναντι στο κράτος, καθώς είναι εμφανές ότι τα περιμένουμε όλα έτοιμα από αυτό, το να υπάρχουν ακόμη εθελοντές είναι ένα μικρό θαύμα. Δεν συνεπάγεται ότι η πολιτεία ή οι θεσμοί πρέπει να επαναπαύονται, ούτε να αμνηστεύονται για τις μικρές ή τις μεγάλες παραλείψεις. Το αντίθετο. Να παραδειγματίζονται από την προσπάθεια που βγαίνει από την ψυχή και να αισθάνονται βαρύτερο το χρέος να διορθώσουν τα ημαρτημένα, να προβλέψουν όσα είναι δυνατόν, να διαχειριστούν με σεβασμό ό,τι έχουν κληθεί να αξιοποιήσουν, να δείξουν ότι συμμερίζονται την αγάπη. Αλλά κι αυτό να μη γίνει, το πιστεύουμε και το ζούμε ότι οι εθελοντές δεν θα πάψουν να δίνουν τον εαυτό τους σ' αυτό που είναι το "εμείς".

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην "Ορθόδοξη Αλήθεια"

στο φύλλο της Τετάρτης 20 Σεπτεμβρίου 2023

               

ΤΟ ΝΙΚΗΜΕΝΟ ΕΓΩ ΜΑΣ

 " Ὅς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν"   (Μάρκ. 8, 35)

Διότι ὅποιος θέλει νὰ σώσῃ τὴν ζωή του, αὐτὸς θὰ τὴν χάσῃ, ἐκεῖνος δὲ ποὺ θὰ χάσῃ τὴν ζωήν του ἐξ αἰτίας ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, αὐτὸς θὰ τὴν σώσῃ. 

            Σήμερα κανείς δεν θέλει να χάνει. Η ήττα φέρνει λύπη. Μοιάζει με θάνατο. Φέρνει πένθος. Όλο το πολιτισμικό σύστημα στο οποίο ζούμε, υμνεί τους νικητές. Ταλανίζει όσους φταίνε για την ήττα. Μας κάνει να αισθανόμαστε ότι δεν πρέπει να μας συμβεί. Ακόμη περισσότερο, ο χωρισμός, ο πόνος, η αρρώστια, ο θάνατος. Γιατί σε μας;

            Και το πένθος έχει στάδια.  Όπως λέει μια σπουδαία επιστήμονας, η Elizabeth Kübler-Ross, αυτός που χάνει  αρνείται, θυμώνει, διαπραγματεύεται, καταθλίβεται, για να φτάσει στο σημείο να αποδεχτεί την ήττα του. Άλλοι πάλι το ρίχνουν στο ποτό ή στην ηδονή. Άλλοι κακοποιούν. Άλλοι δεν μπορούν να σκεφτούν κάτι άλλο από την ήττα τους. Υπάρχουν πολλοί που εργάζονται για να ξεχάσουν. Οι νύχτες όμως είναι δύσκολες.

            Τα παιδιά που χάνουν θυμώνουν. Επιτίθενται ή κλείνονται στον εαυτό τους. Αισθάνονται ότι δεν αξίζουν. Αισθάνονται ότι τα αδικούν. Κυρίως όμως αισθάνονται την μοναξιά της ήττας. Τον φόβο της ειρωνείας. Την απορία του "τώρα, τι;".

            Μέσα σ'  αυτό το κλίμα, της εκζήτησης της νίκης, κάποτε με κάθε τρόπο, θεμιτό κι αθέμιτο, έρχεται η Εκκλησία να μας δείξει το σημείο του Σταυρού. Και τον λόγο του Χριστού: "όποιος θέλει να σώσει, θα χάσει". Θα χάσει την προτεραιότητα του εγώ του. Θα χάσει το να τα θέλει δικά του όλα. Θα αποδεχθεί την ελευθερία των άλλων. Θα δει τα πάθη του και θα παλέψει να μην τα αφήσει να κάνουν κακό τόσο στον ίδιο όσο και στους άλλους. Κακό και ηθικό, όχι μόνο απτό. Θα δώσει χρόνο, κόπο, προσφορά, αγάπη. Θα δώσει ακόμη και τη ζωή του, επειδή αγαπά. Δεν θα φοβηθεί την ήττα, όχι γιατί συμβιβάζεται μ'  αυτήν, αλλά γιατί θα γνωρίζει πως κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για να δοθεί στην αλήθεια, στον πλησίον, στην ομορφιά τού να προσφέρεσαι. Δεν είναι ο χριστιανός ένας παραιτημένος. Γνωρίζει όμως τα όρια του. Την ταπείνωση του Σταυρού. Και την προσδοκία της ανάστασης, που είναι το δώρο από τον Χριστό για την αγάπη.

            Οι χριστιανοί σήμερα φοβόμαστε την ήττα, κάποτε πιο πολύ από τους κοσμικούς. Βγάζουμε έναν εαυτό γεμάτο κατάκριση, κακία, άγνοια. Απαιτούμε να είμαστε η προτεραιότητα. Όσο όμως κι αν δεν μας αρέσει, είμαστε απέναντι στα μάτια του Θεού λειψοί. Γιατί δεν νιώθουμε πως μόνο αν χάσουμε, θα κερδίσουμε.

            Ο δρόμος του Σταυρού, της Ανάστασης, της αγάπης, ο δρόμος του Χριστού και της Εκκλησίας, αυτός νικά το πένθος για το νικημένο εγώ μας. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

17 Σεπτεμβρίου 2023

Κυριακή μετά την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού

Ο ΛΩΤ ΠΟΤΙΖΕΙ ΤΟ ΔΕΝΔΡΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

                

 Μια από τις λιγότερο γνωστές ιστορίες της βιβλικής παράδοσης είναι και αυτή με τον Λωτ, τον ανιψιό του Αβραάμ, να ποτίζει το ξύλο του Σταυρού. Μετά την καταστροφή των Σοδόμων και των Γομόρρων, στην οποία η γυναίκα του Λωτ μετατράπηκε  σε στήλη άλατος, καθώς γύρισε να δει τη φωτιά που κατέβαινε από τον ουρανό, παρότι είχε λάβει όλη η οικογένεια εντολή από τον Θεό να μην κοιτάξει πίσω την ώρα της καταστροφής, ο Λωτ έπεσε σε δύο μεγάλες αμαρτίες: η μία της μέθης και η άλλη της αιμομιξίας, παρασυρμένος από τις θυγατέρες του. Εξομολογήθηκε με συντριβή στον θείο του τον Αβραάμ τις αμαρτίες του και πήρε από αυτόν την εντολή να φυτέψει ένα ραβδί μισοκαμένο, το οποίο ανήκε στους τρεις αγγέλους που είχαν φιλοξενηθεί από τον Αβραάμ κάτω από την δρυ στην περιοχή της Μαμβρή. Ο Αβραάμ είπε στον Λωτ να το ποτίζει καθημερινά και αν το καμένο ραβδί φύτρωνε, αυτό θα ήταν σημάδι ότι ο Θεός τον συγχώρεσε για τις αμαρτίες του.

                Ο Λωτ πήγαινε καθημερινά και έφερνε νερό από τον Ιορδάνη ποταμό και πότιζε το καμένο ξύλο. Έκανε την προσευχή του και προς μεγάλη του έκπληξη και χαρά, είδε να φυτρώνει ένα δέντρο, το οποίο όμως ήταν ταυτόχρονα κέδρος, κυπαρίσσι και πεύκο. Ο Λωτ ανακουφίστηκε πάντως, διότι ένιωσε πως ο Θεός τον συγχώρεσε.

                Αυτό το παράξενο δέντρο υψωνόταν χρόνια στην έρημο. Όταν ο βασιλιάς Σολομώντας θέλησε να οικοδομήσει τον περίφημο ναό του, συνέλεξε ξυλεία από διάφορους τόπους. Οι απεσταλμένοι του έφτασαν και στην έρημο όπου βρισκόταν το δέντρο του Λωτ. Το έκοψαν και το πήγαν στους εργάτες που ετοίμαζαν τη ξυλεία για τον ναό. Τότε συνέβη κάτι θαυμαστό. Ήταν αδύνατον το ξύλο αυτού του δέντρου να χρησιμοποιηθεί, γιατί όπου το τοποθετούσαν, άλλοτε μίκραινε και άλλοτε μεγάλωνε και πουθενά δεν προσαρμοζόταν.

                Έτσι, το έριξαν σε μια γωνιά ως άχρηστο. Έμενε εκεί ριγμένο για αιώνες. Η παράδοση λέει, ότι όταν επρόκειτο να σταυρωθεί ο Χριστός αυτό το περιφρονημένο ξύλο χρησιμοποίησαν για τη σταύρωσή Του και τότε το ξύλο αυτό σα να ήταν ζωντανό, δέχτηκε να γίνει  ο σταυρός του Χριστού.

                Αυτή η όμορφη παράδοση μας δείχνει αλήθειες για το νόημα της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Η ανθρωπότητα, μεθυσμένη από την έπαρση ότι μπορεί να καταφέρει να υπάρξει χωρίς Θεό, καταλήγει στην απουσία κάθε σεβασμού, ακόμη και στις πιο ιερές αξίες, όπως είναι η αγάπη,  και προχωρά στην χρήση των πάντων για την ευχαρίστησή της, όπως ο Λωτ. Συνειδητοποιεί την πτώση, αλλά, για να επιστρέψει στον Θεό, χρειάζεται κόπος πολύς, υπομονή, αγώνας για το ανέφικτο. Όμως όποιος αγαπά και νιώθει τι έχει χάσει, παλεύει για το ανέφικτο. Και τότε το αδύνατο γίνεται δυνατό, όχι όμως με τους όρους της φύσης, ούτε με τους όρους που θέλει ο άνθρωπος. Θέλει χρόνο η συγχώρηση. Θέλει χρόνο η αλλαγή. Και σ' αυτή μετέχει και η φύση. Μόνο που ό,τι οι άνθρωποι περιφρονούν, διότι δεν μπορούν να το υποτάξουν, ούτε και να το χρησιμοποιήσουν για τους σκοπούς τους, ακόμη κι αν αυτοί φαίνονται ιεροί, έρχεται ο Θεός να φανερώσει το νόημά του. Κι αυτό δεν είναι άλλο από την ταπείνωση.

                Το δέντρο του Λωτ γίνεται ο σταυρός του Χριστού. Γίνεται το ξύλο της ταπείνωσης. Το ξύλο που από τον θάνατο βγάζει ζωή. Γιατί ο άνθρωπος δίχως τον Θεό μόνο θάνατο τελικά ζει και σκορπίζει. Ο άνθρωπος όμως, τον οποίο ο Θεός έκανε ένα με τη φύση Του στο πρόσωπο του Χριστού, όταν ζει την ταπείνωση, την αγάπη, την υπομονή, την πάλη για το ανέφικτο, την εμπιστοσύνη στο θεϊκό θέλημα, τότε βρίσκει ζωή.

                Ο Σταυρός είναι η βάση για το πέρασμα από το πρόσκαιρο στο αιώνιο. Στον Σταυρό νικιέται το κακό. Γι' αυτό και φρίττουσι δαίμονες, ακριβώς διότι δεν αντέχουν αυτό που οι ίδιοι νομίζουν ως το ξύλο της κατάρας , της ήττας και της συντριβής, να γίνεται ξύλο ζωής, δύναμης και στερέωσης στην Αλήθεια. Ας μην το ξεχνούμε αυτό κάθε φορά που κάνουμε τον σταυρό μας, φορώντας τον σταυρό, ζώντας την ελπίδα ότι δεν είμαστε μόνοι μας σε κάθε δοκιμασία της ζωής, κάνοντας αυτό το ευλογημένο σταυροκόπημα, της αγάπης και της ανάστασης, του Χριστού.

                Σταυρέ του Χριστού, σώσον ημάς τη δυνάμει σου!

 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

14 Σεπτεμβρίου 2023

Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΜΑΣ

 

                Ο κόσμος μας πορεύεται συνεχώς σε μία πραγματικότητα στην οποία το κλειδί είναι η πληροφορία. Χωρίς να αρνείται στη θεωρία τη γνώση, στην πράξη την έχει υποκαταστήσει από τις  δυνατότητες που προσφέρουν οι μηχανές αναζήτησης, τις βεβαιότητες ότι εφόσον κάτι εντοπίζεται στην εικονική πραγματικότητα, δεν μπορεί παρά να είναι αληθινό, καθώς και ένα αίσθημα αυτάρκειας, ότι εφόσον έχουμε τη δυνατότητα της εύρεσης της πληροφορίας, αυτό είναι αρκετό για να αισθανόμαστε ότι γνωρίζουμε.

                Μέσα στο κλίμα αυτό ξεκινά για μία ακόμη χρονιά η προσπάθεια των παιδιών να φοιτήσουν στο σχολείο. Με εκπαιδευτικούς δεσμευμένους, αλλά και ανακουφισμένους από τα σχολικά βιβλία και προγράμματα της πολιτείας, διότι είναι συγκεκριμένη και ποσοτικοποιημένη η γνώση την οποία καλούνται να προσφέρουν στους μαθητές και τις μαθήτριες, με μία αδιόρατη ελπίδα ότι τα παιδιά δεν θα τους κάνουν τη ζωή δύσκολη στις τάξεις, ότι θα τους επιτρέψουν να κάνουν το μάθημά τους χωρίς προβλήματα και με την αίσθηση ότι έχουν μια κάποια εξουσία στα χέρια τους, μολονότι, στην πραγματικότητα, δεν ξέρουν τι είδους είναι αυτή και πώς μπορούν να την αξιοποιήσουν. Διότι υπάρχει η εξουσία της παιδαγωγίας και η εξουσία της αυθεντίας. Τη δεύτερη τη δίνουν οι νόμοι και οι κανονισμοί, που προφανώς χρειάζονται, διότι δεν είναι όλα τα πρόσωπα σε μια σχολική τάξη αγγελικά, διότι υπάρχουν παραβάσεις, δυσκολίες, προβλήματα, πείσμα που δεν επιτρέπει την υπακοή, όχι ως κατάπνιξη του νου και των συναισθημάτων, αλλά ως εμπιστοσύνη. Η εξουσία της παιδαγωγίας όμως είναι αυτή που καθιστά τον εκπαιδευτικό ηγέτη σε έναν δρόμο στον οποίο ο μαθητής θα νιώσει ότι υπάρχουν αξίες με τις οποίες μπορούμε να συνυπάρξουμε, να δημιουργήσουμε, να αναδειχθούμε, να χαρούμε, να παρηγορηθούμε. Η αυθεντική παιδαγωγία άλλωστε δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο παρά αγάπη.

                Σ' αυτό το πλαίσιο οι γονείς προσπαθούν να έχουν ό,τι χρειάζεται για τα παιδιά τους, κυρίως από πλευράς υλικών υποδομών, ώστε να αισθάνονται καλά στο σχολείο. Φροντίζουν για συμπληρωματική βοήθεια, ώστε οι μαθητές να τα καταφέρουν καλύτερα στις σχολικές τους επιδόσεις. Είναι έτοιμοι να υπερασπιστούν τα παιδιά τους, αν υπάρξει κάποιο πρόβλημα στη σχολική καθημερινότητα.  Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που επαναπαύονται με την αίσθηση ότι το σχολείο είναι ένα εξαιρετικό parking παιδιών, μέσα από στο οποίο αυτά είναι ασφαλή και οι μεγάλοι μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους σε όλες τις κοινωνικές της διαστάσεις.

                Και τα παιδιά; Πέρα από την κάποια λύπη που θα βγούνε από τους καλοκαιρινούς τρόπους της ραστώνης, της χαλάρωσης, της αδιαλείπτου μετοχής στην εικονική πραγματικότητα, κατά βάθος θέλουν το σχολείο, διότι εξακολουθεί να είναι τόπος συνάντησης. Και αποτυπώνεται η δίψα του ανθρώπου για κοινωνικότητα και μοίρασμα μέσα στις σχέσεις που αναπτύσσονται στο σχολείο, στις φιλίες, στις παρέες, ακόμη και στις μικρές εχθρότητες. Το σχολείο δίνει ζωή. Το πρόβλημα έγκειται όμως στο να καταφέρουν να βρούνε την οδό που νικά την αυτάρκεια της πληροφορίας και να εισέλθουν στον κόσμο της γνώσης, αυτής που λειτουργεί ως αφύπνιση νου και καρδιάς, αυτής που κάνει την ψυχή να θέλει κι άλλο, όχι μόνο για την ίδια, αλλά για να μοιραστεί τη χαρά που ελευθερώνει.

                Στα σπίτια μας οι μεγαλύτεροι ας συζητάμε για την ημέρα που πέρασε στο σχολείο ή και στο πανεπιστήμιο. Θα μάθουμε κι εμείς, αλλά θα βοηθήσουμε και τα παιδιά μας να νιώσουν ότι η ζωή τους ενδιαφέρει πέρα από τις ψηφιακές αναρτήσεις! 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην "Ορθόδοξη Αλήθεια"

στο φύλλο της Τετάρτης 13 Σεπτεμβρίου 2023