ΜΕΝΩ ΣΤΙΣ ΚΑΚΕΣ ΜΟΥ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ…

 

            Μία από τις δυσκολίες των σχέσεων έγκειται στις κακές συνήθειες του καθενός. Η αδιαφορία για την άποψη του άλλου, ο οποίος θεωρείται ότι πρέπει να αποδεχτεί το «έτσι είμαι», «έτσι μου αρέσει», διότι οφείλει να με αγαπά, γεννά τριβές στην συνύπαρξη. Δεν είναι θέμα μόνο ενσυναίσθησης. Είναι και μία αντίληψη βολέματος, ότι στην σχέση συνυπάρχουμε για να μην αλλάξουμε, «για να  είμαστε ο εαυτός μας».

                Είναι το μοτίβο των καιρών: «να είσαι ο εαυτός σου». Κι αν αυτός ο εαυτός έχει πάθη, έχει συνήθειες που κάνουν τον άλλον να δυσκολεύεται, αν δεν βγαίνεις από το πρόγραμμά σου, από την νοοτροπία του να τα θέλεις όλα έτοιμα, τότε άλλα προβλήματα που πιθανόν να ανακύψουν στην σχέση, κάποτε σοβαρά, όπως ζητήματα ανατροφής των παιδιών, υγείας, οικονομικής διαχείρισης, θρησκευτικής συνείδησης και ταυτότητας, μπορεί να κάνουν την σπίθα των κακών συνηθειών να μετατραπεί σε φωτιά. Π.χ. η τεμπελιά του ενός, το ανοικοκύρευτο, η ακαταστασία, η απαίτηση να είναι όλα έτοιμα, η αδιαφορία για την κόπωση του άλλου διότι «εγώ είμαι πιο κουρασμένος/η», η προσκόλληση στην οθόνη του υπολογιστή ή στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, η ακατάσχετη φλυαρία, η αδυναμία να γίνω ακροατής/ακροάτρια, το παραμύθιασμα με ψέματα και δικαιολογίες,  μπορεί από μόνα τους να μην είναι λόγοι που θα διαλύσουν μια σχέση, σίγουρα όμως την δυσκολεύουν και όταν προκύψει κάτι σοβαρότερο, η ενόχληση θα πολλαπλασιαστεί.

                Στην σχέση όμως παλεύουμε να αγαπήσουμε. Και αγάπη σημαίνει αλλαγή του εαυτού μας επί τα βελτίω. Σκοπός της ζωής μας δεν θα ‘πρεπε να είναι μόνο να είμαστε ή να γίνουμε καλοί άνθρωποι. Είναι κυρίως να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε. Και για να γίνει αυτό χρειάζεται αυτοκριτική, απόφαση να δούμε σε τι υστερούμε όταν ο άλλος χρειάζεται αγάπη, απόφαση να γίνει το «εμείς» προτεραιότητα, που σημαίνει ότι μπορούμε να θυσιάσουμε τις κακές μας συνήθειες, αν πρόκειται η αγάπη να δυναμώσει. Δεν είναι λύση η υπομονή στις κακές συνήθειες του άλλου, ούτε ένας στείρος συμβιβασμός. Λύση είναι να μπορούμε αγαπώντας να είμαστε ειλικρινείς, να ζητούμε από τον άλλον να μας κινητοποιεί, ώστε ακόμη και αυτό που θεωρούμε ως κεκτημένο του εαυτού μας, χαρακτηριστικό μας, να μην λειτουργεί υπονομευτικά ως προς την αγάπη.

                Δυσκολεύονται τα ζευγάρια σήμερα. Και δυσκολεύονται και σε σχέση με τα παιδιά. Η διαμόρφωση του χαρακτήρα συχνά γίνεται στον αυτόματο. Είτε διότι οι γονείς εργάζονται πολλές ώρες, ιδίως στις μεγάλες πόλεις, είτε διότι δεν θέλουν να στενοχωρήσουν τα παιδιά τους βάζοντάς τα να διαβάζουν, να μαζεύουν το δωμάτιό τους, να έχουν επίγνωση ότι καλούνται να πορεύονται με υπευθυνότητα, να μπορούν να συνεργάζονται με τους ίδιους και με τα αδέρφια τους, να νιώθουν ότι η αγάπη θέλει κόπο, όπως και η ζωή, όλα αυτά και άλλα έχουν ως αποτέλεσμα και τα παιδιά να μεγαλώνουν με συνήθειες που δύσκολα τις αφήνουν. "Έξις", άλλωστε, «δευτέρα φύσις». Όμως και η αρετή είναι «έξις», συνήθεια. Η αρετή που υποτιμούμε στην εποχή του «τα θέλω όλα, τα δικαιούμαι όλα».

                Η πίστη είναι βοήθεια για να παλέψουμε τις κακές συνήθειες, είτε στην διαμόρφωση είτε στην διαπίστωση. Πίστη σημαίνει ελευθερία από εξαρτήσεις, όπως επίσης και αγώνας αγάπης, δηλαδή ευθύνης έναντι του Θεού και του άλλου.  Αν η αγάπη είναι το μείζον, μπορούμε να αλλάξουμε. Απόφαση θέλει. 

                π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

                Δημοσιευθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»

                Στο φύλλο της Τετάρτης 28 Σεπτεμβρίου 2022

ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ

“Ἔχομεν δὲ τὸν θησαυρὸν τοῦτον ἐν ὀστρακίνοις σκεύεσιν, ἵνα ἡ ὑπερβολὴ τῆς δυνάμεως ᾖ τοῦ Θεοῦ καὶ μὴ ἐξ ἡμῶν” (Β’ Κορ. 4, 7) 

“Εμείς που έχουμε αυτόν το θησαυρό είμαστε σαν τα πήλινα δοχεία· έτσι γίνεται φανερό πως η υπερβολική αξία του θησαυρού αυτού προέρχεται από το Θεό κι όχι από μας”

Οι άνθρωποι αναζητούμε θησαυρούς στα αγαθά, στα επιτεύγματα, σε ανθρώπους που σχετιζόμαστε. ΟΙ γονείς θεωρούν θησαυρό τα παιδιά τους. Οι ερωτευμένοι αυτόν ή αυτήν που ποθούν. Άλλοι το όνομα και την φήμη τους. Άλλοι τις επιτυχίες τους. Άλλοι το σώμα τους. Πόσοι από εμάς στ’ αλήθεια θεωρούμε ως τον πολυτιμότερο θησαυρό της ύπαρξής μας την πίστη μας;

Είναι τέτοιος ο προσανατολισμός μας στην εκκοσμικευμένη πραγματικότητα,  στην κατάφορτη από βιοτικές μέριμνες, από σχέδια και ελπίδες, που δεν βλέπουμε στην προοπτική της αιωνιότητας, ούτε όμως και στην προοπτική ότι “έστι Θεός” που μας αγαπά προσωπικά τόσο, ώστε να γίνει άνθρωπος για μας, να απλώσει το χέρι Του και να μας βοηθήσει “θανάτω θάνατον” να πατήσουμε. Έχοντας βολευτεί με την πίστη ως θρησκεία, δηλαδή ως ένα τελετουργικό που διασώζει παραδόσεις, ως γιορτή που μας βγάζει από την ρουτίνα του χρόνου, ως τήρηση κάποιων εντολών που μένουν στον νου, δυσκολευόμαστε, όχι μόνο επειδή το πνεύμα του πονηρού θέλει να επικάθονται οι σκόνες της συνήθειας πάνω στο χρυσάφι της γνήσιας μεταμόρφωσης και να το κρύβουν, αλλά και διότι θεωρούμε πως έχουμε χρόνο, πως είναι αρκετά τα λίγα που κάνουμε, δεν ζούμε την πίστη ως τον θησαυρό της καρδιάς, της ύπαρξης. 

Και έχει απαντήσεις η πίστη σε κάθε τι της ζωής μας, ευεξήγητο και δυσεξήγητο. Έχει την εμπιστοσύνη στην αγάπη του Θεού, που, αργά ή γρήγορα, δείχνει ότι όσα συμβαίνουν, είναι μικρές ή μεγάλες προτροπές για σωτηρία, δηλαδή για υπέρβαση του χρόνου, για κοινωνία αγάπης που θα κρατήσει για πάντα, για μία μυστική προσδοκία ανάστασης, η οποία μεταγγίζει ζωή αληθινή στο φθαρτό και εφήμερο. Διότι κάθε στόχος, ακόμη και κάθε μέριμνα, όταν θεάται μέσα από την πίστη, μπολιάζεται με την αγάπη. Εργαζόμαστε πρώτα για να προσφέρουμε σε οικείους και ξένους, νικώντας το κίνητρο του πλουτισμού που βλέπει τους άλλους ως αντικείμενα εκμετάλλευσης. Δεν νικιόμαστε από την φιλοδοξία μιας αναγνώρισης που θολώνει τον σκοπό ή την ματαιοδοξία ότι είμαστε πετυχημένοι και γι’ αυτό δικαιούμαστε, με αποτέλεσμα να λησμονούμε αγάπη, συγχώρηση και υπομονή. Δεν αρνούμαστε την αλήθεια. Δεν παύουμε να σκεφτόμαστε. Βλέπουμε την κούραση και την αδυναμία των άλλων, όπως και την δική μας. Δεν νικιόμαστε όμως από έναν στείρο ανταγωνισμό του ποιος είναι καλύτερος, αλλά συναγωνιζόμαστε εις “παροξυσμόν καλών έργων”. Και έχει ο Θεός.

Είναι θησαυρός η πίστη μας πολύτιμος. Τον έχουμε σε οστράκινα σκεύη, εύθραυστα, όπως είναι οι υπάρξεις μας, οι οποίες νικιούνται από τον χρόνο και τον θάνατο, αλλά και από την πίεση των όσων φορτώνουμε στον εαυτό μας. Δεν αρνήθηκε όμως ο Θεός να μάς δώσει αυτόν τον θησαυρό, ακριβώς διότι δύναμη είναι η αγάπη και όχι η εξουσία. Δεν πιστεύουμε άλλωστε σε έναν Θεό που ζητά κυριαρχία, αλλά στον Θεό του Σταυρού, που γίνεται όμως ανάσταση και ζωή. Και καλούμαστε αυτόν τον θησαυρό να τον μοιραστούμε με αγάπη. Να νικήσουμε με την άσκηση που μπορούμε, με την αυτογνωσία που γίνεεται μετάνοια, όχι όμως απόγνωση, με την αγάπη που πρυτανεύει, το “εγώ μου και μόνο”. Να μη μείνουμε στο θρησκευτικό βόλεμα, αλλά να βγούμε από τον εαυτό μας, τον κόσμο γύρω μας, αλλά και όσα μάς πιέζουν εντός μας και να γίνουμε φως μικρό, κατά το σκεύος μας, που όμως θα μαρτυρεί ελπίδα! Άλλωστε, ο θησαυρός αυτός υπερβαίνει τον χρόνο, τις εξουσίες, τους εχθρούς του, τους υποτιμητές του. Μακάρι, κι εμείς μαζί του!

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Κυριακή, 25 Σεπτεμβρίου 2022

ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ

               

 Για ποια θέματα συζητάμε με τα παιδιά μας; Με ποια διάθεση συνήθως; Είμαστε οι αυθεντίες που κάνουμε κήρυγμα, διότι οι μικρότεροι πρέπει να ακούνε τους μεγαλύτερους; Είμαστε αυτοί που πληρώνουμε και, επομένως, απαιτούμε ανταποδοτικότητα; Μήπως είναι εκείνα αυτά που «πάντα έχουν δίκιο»; Πόσο αντέχουμε να πούμε «όχι» στις απαιτήσεις τους, στις ιδέες τους, στις προτιμήσεις τους; Είναι δημοκρατικό να επιβάλλουμε την δική μας άποψη, ακόμη και ύστερα από διάλογο; Τι συμβαίνει όταν, ιδίως οι έφηβοι, αλλά συχνά και τα παιδιά του Δημοτικού αρνούνται να ακολουθήσουν το πρόγραμμα της οικογένειας, επειδή βαριούνται ή επειδή τους αρέσει κάτι άλλο ως προς την διάθεση του χρόνου τους;

                Είναι βέβαιο ότι ο κάθε γονέας αντιμετωπίζει συχνά τέτοια ερωτήματα και αναρωτιέται αν υπάρχουν απαντήσεις. Μέσα του ξυπνούνε τα πρότυπα των δικών του γονέων, κάποτε, συνειδητά ή ασυναίσθητα, και αυτά που είχε απορρίψει, αυτά που πιθανόν να είχε ορκιστεί ότι δεν θα ακολουθήσει ποτέ. Δεν είναι μόνο ζήτημα εντυπωμένης συμπεριφοράς, Είναι και ο πειρασμός της  ευκολίας. Κατά βάθος αυτό ξέρω, μου βγαίνει εκ του αυτομάτου η εφαρμογή του. Το να επιδιώξουμε κάτι διαφορετικό, προϋποθέτει προσπάθεια αυτογνωσίας. Να θυμηθούμε, για παράδειγμα, την δική μας εφηβεία. Πόσο αντιδραστικοί υπήρξαμε έναντι των δικών μας γονέων, όχι κατ’ ανάγκην με δηλώσεις και πράξεις επανάστασης, αλλά με εκείνες τις κρυφές αντιδράσεις και πράξεις που διαμόρφωσαν την συμπεριφορά μας. Συνήθειες, όπως το κάπνισμα, το ξενύχτι, η γκρίνια, κάποτε η μελαγχολία, η ευκολία του να λέμε «όχι» ή ένας εσωτερικός διάλογος που μας κάνει σκεπτικούς και κλεισμένους στον εαυτό μας είναι σημάδια αφανούς αντίδρασης. Δεν είναι απαραίτητο ότι το μήλο πέφτει κάτω από τη μηλιά. Δεν αποκλείεται όμως και στα παιδιά μας να έχουμε μεταδώσει αυτού του είδους τις κρυφές αντιδράσεις από την αρχή της ανατροφής τους, με αποτέλεσμα, όταν έρχεται η εφηβεία, να απορούμε άδικα για την δική τους στάση.

                Υπάρχει και μια άλλη προοπτική. Θέλουμε να αγνοήσουμε ότι ταυτότητα δεν αποκτά ο άνθρωπος εάν δεν δοκιμάσει ρήξεις.  Συνήθως η ρήξη έρχεται ως η πρώτη αντίδραση όταν αισθανόμαστε ότι δεν μπορούν οι άλλοι να αδιαφορούν για μας, να μας θεωρούν δεδομένους. Αυτό συμβαίνει και με τα παιδιά. Είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο προσπαθούν με κάποιον τρόπο να προσελκύσουν την προσοχή. Δεν είναι εγωιστικό αυτό. Είναι σημάδι ότι υπάρχουν. Άλλα συμμορφώνονται συστημικά. Θέλουν να έχουν καλές επιδόσεις, υπακοή, θετική προσωπικότητα, κατά τα αξιακά δεδομένα. Άλλα όμως αισθάνονται ότι με την διαμόρφωση ενός δικού τους τρόπου, που εμπεριέχει αρνήσεις, θα έρθουν στο επίκεντρο.

                Ο γονέας, όπως και ο δάσκαλος, χρειάζεται να συζητούν με αγάπη. Η αγάπη προϋποθέτει μία εκ των προτέρων ειλικρινή αποδοχή του παιδιού και των αναγκών του. Δεν συνεπάγεται όμως παραίτηση από τον στόχο της αγωγής και της παιδείας. Δεν συνεπάγεται θεώρηση του παιδιού ως αθώας αυθεντίας, επειδή η κακία του δεν είναι όπως των μεγάλων. Η αγάπη είναι και αλήθεια. Χρειάζεται όρια. Και ο μεγαλύτερος είναι η αυθεντία εκ των πραγμάτων, διότι είναι ενήλικος και έχει αυτόν τον ρόλο. Η δημοκρατικότητα ή η αυταρχικότητα φαίνεται στην διαχείριση του νεώτερου. Είναι όμως ψευτοδίλημμα όταν χρειάζεται να ληφθούν αποφάσεις. Τον τελικό λόγο τον έχει ο μεγαλύτερος και οφείλει να τον ασκήσει, ακόμη και στα λάθη. Άλλωστε, στην ζωή και για τον νεώτερο θα υπάρξουν λύπες, μάλλον πολλές.  

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»

στο φύλλο της Τετάρτης 21 Σεπτεμβρίου 2022

ΕΝ ΠΙΣΤΕΙ ΖΩ ΤΗ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

 «Ὅ δὲ νῦν ζῶ ἐν σαρκί, ἐν πίστει ζῶ τῇ τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀγαπήσαντός με καὶ παραδόντος ἑαυτὸν ὑπὲρ ἐμοῦ» (Γαλ. 2,20)

«Κι ἡ τωρινὴ σωματική μου ζωὴ εἶναι ζωὴ βασισμένη στὴν πίστη μου στὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, ποὺ μὲ ἀγάπησε καὶ πέθανε ἑκούσια γιὰ χάρη μου». 

            «Ζω με πίστη στον Χριστό που με αγάπησε, σταυρώθηκε και πέθανε με την θέλησή Του για μένα». Ο λόγος του αποστόλου Παύλου στους Γαλάτες δείχνει, σε μια εποχή πρόταξης της εμπιστοσύνης στις δικές μας δυνάμεις, ότι η πίστη στον Χριστό δίνει νόημα ζωής που ξεπερνά το εγώ, το εδώ, το τώρα. Ζω με πίστη στον Χριστό σημαίνει ζω με εμπιστοσύνη στις εντολές του ευαγγελίου που Εκείνος έφερε στον κόσμο. Και αυτές οι εντολές ξεκινούν από την πρόταξη της αγάπης για τον Θεό και τον συνάνθρωπο, την πρόταξη της αλήθειας και όχι της υποκρισίας, την πρόταξη της καλοσύνης και της συγχωρητικότητας και όχι της εξουσίας και της επικράτησης με κάθε τρόπο και μέσο. Οι εντολές δεν εξασφαλίζουν δόξα στην ζωή αυτή. Προϋποθέτουν κόπο. Απόρριψη από την λογική των πολλών. Δεν υπόσχονται μία πορεία ελκυστική για τα δεδομένα των καιρών. Γι’  αυτά και, συχνά, μάς κάνουν να πονούμε. Ναι αισθανόμαστε ότι ακολουθούμε πορεία μοναχική. Ότι οι γύρω μας δεν μας καταλαβαίνουν. Όμως η τήρησή τους αφήνει στην καρδιά μία παρηγοριά αναφαίρετη. Ότι δεν είμαστε μόνοι μας, καθώς ο Χριστός μας αγαπά και ζει εντός μας.

            «Ζω με πίστη στον Χριστό που με αγάπησε, σταυρώθηκε και πέθανε με την θέλησή Του για μένα». Αυτή η εκούσια σταύρωση του Χριστού για μένα και για όλους μαρτυρεί και κάτι ακόμη. Ότι δεν πλαστήκαμε για να αναγκαζόμαστε, αλλά για να επιλέγουμε. Και όπως ο Χριστός, με την θέλησή Του και με επίγνωση ότι δεν θα ήταν οι πολλοί αυτοί που θα Τον ακολουθήσουν, προχώρησε στην οδό του σταυρού, δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μετριέται με βάση το πόσοι θα την κατανοήσουν και θα την αποδεχτούν, αλλά είναι ελεύθερη επιλογή της ύπαρξης που γνωρίζει ότι δεν της ταιριάζει άλλος δρόμος,  έτσι και ο καθένας από εμάς καλείται να διαλέξει με τη θέλησή του τον δρόμο. Να μη λογαριάσει ανταποδόσεις. Να πάρει αποφάσεις ότι η πίστη είναι για τα δύσκολα. Να μην απαιτήσει καν από τους άλλους να τον συμμεριστούν. Να δείξει ότι αγαπώντας, θυσιάζοντας χρόνο, όνειρα, ακόμη και το δίκιο μας, ζει εν ημίν ο Χριστός. Και αυτός είναι η προτεραιότητα.

            «Ζω με πίστη στον Χριστό που με αγάπησε, σταυρώθηκε και πέθανε με την θέλησή Του για μένα». Με αγάπησε ο Χριστός και με αγαπά. Όταν νιώθω την πίεση της ήττας σε ένα κόσμο που φωνάζει ότι επιτυχημένος είναι ο νικητής, όταν νιώθω ότι ανήκω σε μια Εκκλησία που βασανίζεται από τα ανθρώπινα «εγώ», που αδυνατεί να συνδεθεί με την γλώσσα των καιρών, όχι για να μετατρέψει το νόημα της αλήθειας σε συμβιβασμό ή παραίτηση, αλλά για να δείξει ότι τα ανθρώπινα, παρότι, πολλές φορές, έχουν δύναμη και αξία, δεν αρκούν για την σωτηρία και την αιωνιότητα, όταν το περιβάλλον μου μού λέει ότι υπάρχει ή ο δρόμος του συστήματος ή ο δρόμος του φανατικού περιθωρίου, όταν φοβάμαι πως δεν θα ευτυχήσω, η πίστη ότι ο Χριστός με αγαπά γίνεται συνεχώς η καινούργια αρχή. Παίρνω δύναμη, σηκώνω τον σταυρό μου και Τον ακολουθώ, στην οδό της αληθινής αγάπης, εκείνης που βιώνει η Εκκλησία, πέρα από τα ανθρώπινα.

            Σταυρός η ζωή. Όχι αυτός με τα λουλούδια, τα πολύτιμα πετράδια, ως σύμβολο βεβαιότητας της πλειοψηφίας. Εκείνος, ο ταπεινός, ο βαρύς, ο της ήττας που νικά όμως το θάνατο, γιατί είναι ζυμωμένος με το Αίμα του Θεού. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

18 Σεπτεμβρίου 2022

Κυριακή μετά την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού

ΣΤΑΥΡΟΙ ΜΙΚΡΟΙ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΙ

                Στην εκκλησιαστική μας παράδοση το σημείο του σταυρού δηλώνει την χαρμολύπη. Ο Χριστός έζησε τον πόνο, την απόρριψη, το μαρτύριο, τον θάνατο, όμως μετά τον σταυρό ακολούθησε η ανάσταση. Έτσι είναι και η ζωή μας, φορτωμένη από μικρούς και μεγάλους σταυρούς. Μικροί είναι αυτοί που έχουν να κάνουν με την καθημερινότητά μας, με τον κόπο που καλούμαστε να καταβάλουμε για να επιβιώσουμε, να κρατήσουμε τις σχέσεις μας, να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας, να αντέξουμε στις πιέσεις των καιρών και των ανθρώπων. Μεγάλοι είναι οι σταυροί που μάς οδηγούν στα όρια μας, που μας κάνουν να πονάμε πολύ, να αισθανόμαστε ότι δεν ελέγχουμε την ζωή μας, να βιώνουμε απώλειες, αλλά και την έξοδο από την δική μας ζωή. Διότι είναι μεγάλος σταυρός ο φόβος του θανάτου, ιδίως αν δεν υπάρχει η ελπίδα της ανάστασης.

                Μικροί και μεγάλοι σταυροί όμως φέρνουν μαζί τους και χαρά. Είναι αυτή του κόπου για να κρατηθούμε όρθιοι, να μην νικηθούμε από την όποια δυσκολία. Είναι ένα αίσθημα ταπεινότητας, ότι η ζωή δεν εξαρτάται τελικά από μας, αλλά από την αγάπη του Θεού, την πρόνοιά Του για τον καθέναν μας, από την βοήθεια της προσευχής. Είναι η επίγνωση ότι οι άλλοι, που αισθανόμαστε ότι μας ταλαιπωρούν, είναι ελεύθεροι και ότι δεν είναι απαραίτητο ότι θα σκέφτονται και ότι θα δρούνε όπως εμείς επιθυμούμε, αλλά έχουν κι αυτοί το μερτικό στην εύρεση της αλήθειας και του νοήματος της ζωής τους, που κάποτε περνά μέσα και από δικούς τους σταυρούς. Και η ελευθερία είναι το ύψιστο δώρο που ο Θεός μας έχει δώσει. Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, ακόμα και στην απώλεια υπάρχει μία αδιόρατη χαρά, ότι ο Θεός ξέρει καλύτερα από μας γιατί. Ότι στον μεγάλο σταυρό δοκιμάζεται η εμπιστοσύνη μας στον Θεό, αλλά και μπορούμε να επισημάνουμε τα δικά μας λάθη και πάθη, να εξετάσουμε τις επιλογές μας και να αρχίσουμε από την αρχή.

                Η εποχή μας, επειδή έχει θεοποιήσει την ευκολία και την άνεση, δεν μπορεί να δεχτεί σταυρούς. Ο άνθρωπος καταρρέει ψυχικά, όταν δοκιμάζεται. Γκρινιάζει, απογοητεύεται, κλείνεται στον εαυτό του και στην μελαγχολία του. Λυπάται, όπως οι μη έχοντες ελπίδα. Είναι γιατί του λείπει η δύναμη της πίστης σ’  Αυτόν που σήκωσε τον σταυρό όλης της ανθρωπότητας, ώστε να της χαρίσει την ανάσταση. Κι αυτό είναι το σημείο-κλειδί. Ότι υπάρχει ανάσταση, αρκεί να μη βλέπουμε τον χρόνο αποκλειστικά στην προοπτική του «εδώ και τώρα», αλλά να καλλιεργούμε την μικρή ή την μεγάλη υπομονή που χρειάζεται, ώστε ο Θεός να φανερώσει το θέλημά Του, ακόμη κι αν ο πόνος είναι βαθύς.

                Μεγαλώνουμε παιδιά σήμερα, τα οποία έχουν μάθει στην άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών τους και δυσκολεύονται να αποδεχτούν τον σταυρό. Μιμούνται τον δικό μας εγωκεντρισμό που θέλει να δικαιώνεται, χωρίς να βλέπει παραπέρα. Και τα υποστηρίζουμε σ’  αυτήν την νοοτροπία. Το βλέπουμε στο σχολείο, όταν ένας δάσκαλος είναι λίγο αυστηρός ή ζητά κάτι παραπάνω. Το βλέπουμε ακόμη και στην σχέση με τον άλλο γονιό, αν τύχει να μην είναι τόσο επιεικής. Ο φόβος μας είναι να μη σηκώσουν σταυρούς τα παιδιά, όχι να μη μάθουν πώς να προχωρούν μ’  αυτούς. Ας μας βοηθήσει η πίστη να βλέπουμε διαφορετικά.   

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»

στο φύλλο της Τετάρτης 14 Σεπτεμβρίου 2022

ΣΑΛΛΥ ΡΟΥΝΕΫ, «ΚΑΝΟΝΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ»

 

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ 102- ΣΑΛΛΥ ΡΟΥΝΕΫ, «ΚΑΝΟΝΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ», μετάφραση Μαρία Φακίνου, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ 

Πώς ερωτεύονται οι νέοι της εποχής μας; Το εξαιρετικό μυθιστόρημα της σύγχρονης Ιρλανδής συγγραφέως Σάλλυ Ρούνεϋ «Κανονικοί άνθρωποι» (μετάφραση Μαρίας Φακίνου, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ), η δράση του οποίου εκτυλίσσεται το 2011, δίνει απαντήσεις που τους μεγαλύτερους τους προβληματίζουν. Δεν προηγείται το συναίσθημα, αλλά το σώμα και οι ανάγκες του. Δεν είναι τόσο μεγάλη ανάγκη η πιστότητα, όσο η ειλικρίνεια. Η σχέση δεν προϋποθέτει φλερτ, αλλά το «πέσιμο» στον άλλον. Είναι εύκολη η κακοποίηση, όχι απαραίτητα η σεξουαλική, αλλά η ψυχική. Ένα αίσθημα μειονεξίας για την εικόνα του σώματος, σύνηθες στην εφηβεία, μπορεί να οδηγήσει σε σχέσεις που αποσκοπούν αποκλειστικά στην αυτοεπιβεβαίωση. Η αγάπη μπορεί να χτίζεται, αλλά περνά από σαράντα κύματα για να εκδηλωθεί και να γίνει άνοιγμα πληρωτικό και ολοκληρωτικό στον άλλο. Το παρήγορο είναι ότι δεν έχει πάψει να υπάρχει η αγάπη ως ζητούμενο στην ζωή. Το δύσκολο είναι ότι περνά μέσα από μια διαδικασία που δεν φέρνει ψυχή και σώμα σε συμπόρευση, αλλά αφήνει να θριαμβεύουν οι στιγμές. Και αυτό μέσα στα πλαίσια αντιθέσεων, όπως ταξικές, διανοητικές, κοινωνικές ευρύτερα, αλλά και με εμφανή την κρίση στην οικογένεια, η οποία δεν είναι σε θέση να στηρίξει ψυχικά τα νεώτερα μέλη της. Τα πάντα πορεύονται στην προοπτική της ατομικότητας.

                Όλα αυτά αποτυπώνονται στην σχέση του Κόννελ και της Μαριάν, η οποία ξεκινά στον τελευταίο χρόνο του σχολείου και εκτυλίσσεται στο πανεπιστήμιο, μέσα από μεγάλες διακυμάνσεις. Η Ρούνεϋ, μέσα από το αφηγηματικό της τάλαντο και την ικανότητά της να στήνει δυνατές ιστορίες, αφορμάται από την πραγματικότητα της εποχής. Μιλά για κανονικούς ανθρώπους, όχι για διάσημους, αλλά για σας και για μας, με τρόπο που είναι σαγηνευτικός. Μιλά για τον κόσμο του σχολείου και του πανεπιστημίου, χωρίς όμως κλισέ. Μάς δείχνει ότι η γενιά που προσπαθεί να ενηλικιωθεί στον καρό μας, λίγο πριν τον απόλυτο θρίαμβο των ΜΚΔ, δεν παύει να είναι μια γενιά που νοιάζεται για την γνώση, για την πολιτική, για τον κόσμο, τον άνθρωπο, αλλά δεν αφιερώνεται. Ζει εμπειρίες, γλεντά, πίνει, κάνει χρήση ελαφρών ναρκωτικών, προσβάλλει, υπερασπίζεται, δέχεται και απορρίπτει, με μια κανονικότητα που δεν αφήνει όμως να διαφαίνεται ένα όραμα για τον κόσμο και την ζωή, πιο πέρα από την διαχείριση και την προσωπική ικανοποίηση και ολοκλήρωση, που, όμως, δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς την αγάπη. Εδώ κρύβεται ένα αίσθημα αισιοδοξίας γι’ αυτήν την γενιά, που χρειάζεται χρόνο για να δει ότι το νόημα βρίσκεται όταν η σχέση γίνεται αλληλοδόσιμο.

                Όμορφο μυθιστόρημα , παρεΐστικο, το οποίο πρέπει να το διαβάσουν οι γονείς που έχουν παιδιά στην εφηβεία. Η Ρούνεϋ επισημαίνει ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να προχωρήσει μόνος. Κάθε σχέση αγάπης κρύβει μικρές ή μεγάλες θυσίες. Πάντως, έχει και μια τελευταία υπογραφή:  αυτή της ελευθερίας του άλλου, την οποία αυτός που αγαπά, όσο κι αν πονά, την θεωρεί αδιαπραγμάτευτη για εκείνον, όχι για τον εαυτό του. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

13 Σεπτεμβρίου 2022

ΤΑ ΣΤΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΙΗΣΟΥ ΕΝ ΤΩ ΣΩΜΑΤΙ ΜΟΥ ΒΑΣΤΑΖΩ

“Ἐγὼ τὰ στίγματα τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ ἐν τῷ σώματί μου βαστάζω” (Γαλ. 6,17)

“Αρκετὰ ἔχω πάθει γιὰ τὸν Κύριο ᾿Ιησοῦ, ὅπως δείχνουν τὰ σημάδια στὸ σῶμα μου”

Το να πάθεις για κάποιον άλλο θεωρείται απόδειξη αγάπης, κάποτε μεγάλης. Συνήθως παθαίνουμε από τον άλλο, όταν κάνουμε λανθασμένες επιλογές, όταν επενδύουμε σε πρόσωπα τα οποία δεν είναι στην πραγματικότητα έτοιμα να μας αποδεχτούν, ούτε μας ταιριάζουν. Όπως και να το δούμε, δεν ταιριάζουμε όλοι με άλλους. Κάποτε η ανάγκη μας να υπερνικήσουμε την μοναξιά, μας οδηγεί να εμπιστευθούμε και να την πάθουμε. Αλλά το να πάθουμε για κάποιο πρόσωπο που αγαπούμε είναι εκλογή που μέσα στην λύπη, κρύβει χαρά.

Ο Χριστός επάνω στον σταυρό έπαθε για όλη την ανθρωπότητα, την πρώην, την τότε, την επόμενη, μέχρι της συντελείας του αιώνος. Δεν έχασε κάτι από αυτό που ήταν. Έδειξε ότι της αγάπης ουκ έστιν όριο. Το πάθος δεν καταπίνεται αυτόματα. Θέλει η αγάπη να υπερνικήσει το στοιχειώδες της ύπαρξης: την επιβίωσή της, την ροπή να μην πεθάνει. Γι᾽ αυτό και ο Χριστός δοκιμάστηκε πριν τον σταυρό, στην αγωνία της Γεθσημανή, όντας άνθρωπος τέλειος κατά πάντα, όπως και τέλειος Θεός. Το πρόσωπό Του ένα. Εκούσια το ανθρώπινο θέλημα έδωσε τόπο στο θεϊκό. Δεν έπαψε όμως να συνυπάρχει. Μετά το εκούσιο πάθος όμως, αναστήθηκε. Γιατί εκεί είναι η πλήρωση, η ολοκλήρωση του σταυρού: η ανάσταση.

Οι άνθρωποι παθαίνουμε για τους άλλους επειδή αγαπούμε. Μέσα μας όμως δεν είναι πάντοτε ενεργή η ελπίδα, η προοπτική, η πίστη της ανάστασης. Η καρδιά μας μένει στις μικρότερες ή μεγαλύτερες θυσίες, αλλά δεν μπορεί να δεχτεί ότι μέσα από την θυσία έρχεται η ανάσταση. Μέσα από την νέκρωση του θελήματος, ανθίζει η αγάπη. Είναι βαρύ το να πάθεις για τον άλλο. Δεν το αντέχεις ή νομίζεις ότι δεν το αντέχεις. Ίσως γιατί δεν ξεκινάμε από το παθείν για τον Χριστό. Από την απόφαση ότι η μικρή θυσία του χρόνου για προσευχή, για ένα χαμόγελο στον άλλο, για να τον δούμε και να τον ακούσουμε, για μια κουβέντα αλήθειας, αλλά και η μεγαλύτερη θυσία να τον συγχωρέσουμε γιατί δεν είναι όπως τον θέλουμε, δεν περνά εύκολα από τον νου μας σε καιρούς, στους οποίους το “εγώ” είναι το κλειδί της θεωρούμενης ευτυχίας. Η δαιμονική αυταπάτη. Μόνο μέσα από τον άλλον, τον πλησίον, τον άνθρωπό μας, τον φίλο και τον εχθρό, τον ξένο και τον οικείο, μπορείς να πάθεις για τον Χριστό.

Ο απόστολος Παύλος, στο ανάγνωσμα της Κυριακής προ της Υψώσεως, καυχιέται για τον σταυρό του Χριστού, αλλά και μαρτυρεί για τα σημάδια στο σώμα του που έπαθε για το υπέρ παν όνομα: του Κυρίου Ιησού. Αυτόν που πολέμησε, γιατί δεν ήταν όπως Τον ήθελε. Αυτόν όμως που αποδέχτηκε την κλήση Του, γιατί κατάλαβε πως στην αγάπη είναι το φως. Στον Σταυρό η Ανάσταση. Στον πλησίον η λύτρωση. Ας μας δείχνει ότι το να πάθεις για τον άλλον, όσο βαρύ κι αν είναι, ανοίγει τον δρόμο. Κι αν δεν μπορούμε, ας παρακαλούμε για την έλλειψή μας. Κάθε στιγμή είναι μια νέα αρχή.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

11 Σεπτεμβρίου 2022

Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού