ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ 147- ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΑΡΜΕΝΙΑΚΟΥ, «ΑΝ ΣΕ ΧΑΣΩ, ΜΙΚΡΕ ΕΛΕΦΑΝΤΑ», εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, και «ΟΙ ΙΠΠΟΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ», εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Όσοι από εσάς που μας διαβάζετε έχετε παιδιά στην ηλικία του Δημοτικού, και των πρώτων και των μεγαλύτερων τάξεων, σας συστήνουμε να τους πάρετε ως ένα μικρό μα πολύτιμο δώρο βιβλία της εξαίρετης Κερκυραίας συγγραφέως και εκπαιδευτικού Κωνσταντίνας Αρμενιάκου, που ζει και εργάζεται τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα. Με αφορμή εκδηλώσεις που έγιναν στην Κέρκυρα διαβάσαμε δύο από αυτά τα βιβλία.
Καίτοι μεγάλοι στην ηλικία, γοητευτήκαμε από τον
τρόπο που η συγγραφέας παρουσιάζει τα θέματά της. Το πρώτο, το «Αν σε χάσω,
μικρέ ελέφαντα», σε όμορφη εικονογράφηση της Zafouko Yamamoto (δεν είναι Γιαπωνέζα), από τις εκδόσεις Μίνωας,
αναφέρεται στην απώλεια, δυνητική και πραγματική, είτε αυτή έχει να κάνει με
πρόσωπα είτε με πράγματα είτε με την ηλικία είτε με τα βιώματα του ανθρώπου. Η
συγγραφέας αξιοποιεί την ψυχολογική θεωρία της Elisabeth Kübler-Ross («Αυτός που
πεθαίνει», μετάφραση Φρίξος Βραχάς, εκδόσεις Ταμασός 1979) για τα πέντε στάδια
του πένθους- άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή – και στήνει μία
μικρή, αλλά υπέροχη ιστορία, στην οποία ο ήρωας σκέφτεται τι θα συμβεί αν θα
χάσει τον αγαπημένο του ελέφαντα. Οι περισσότεροι από εμάς ίσως έχουμε την
εντύπωση ότι η απώλεια είναι κάτι που πρέπει να ξορκίζουμε, ότι πρέπει να ωθούμε
τα παιδιά να προσποιούνται ότι δεν θα τους συμβεί ή ότι πρέπει να προχωρούν
γρήγορα στο επόμενο βήμα, χωρίς να ζούνε το πένθος γι’ αυτή. Αυτό όμως δεν είναι υγιές. Ακόμη κι αν
προσποιηθείς ότι κάτι δεν έχει συμβεί, η ψυχή του παιδιού το βιώνει, όπως και η
δική μας. Η συγγραφέας συνδέει το πένθος με την καινούργια αρχή, αλλά και με το
«δεν θα ξεχάσω». Πολύ ζεστή, τρυφερή και θετική η προσέγγισή της, που ταιριάζει
με την ορθόδοξη παράδοσή μας, ότι ο θάνατος δεν είναι το τέλος, ότι το
ευχαριστώ για όσα ζούμε με τον άνθρωπο που φεύγει από τη ζωή ή που φεύγει από
τη ζωή μας, είναι η βάση για να προχωρήσουμε. Η πίστη, βεβαίως, προσθέτει και
την ανάσταση, ως την τελική απάντηση στο ερώτημα της απώλειας και του θανάτου.
Χωρίς όμως την αγάπη της μνήμης, η ανάσταση μοιάζει πολύ μακρινή.
Το δεύτερο είναι
«Οι ιππότες της ελευθερίας», σε εικονογράφηση της Δέσποινας Μανώλαρου, η οποία
καταφέρνει μαζί με τη συγγραφέα να δώσουν ένα εξαιρετικό τοπίο, αλλά και αποτύπωση
της ιστορίας δύο ξεχωριστών προσωπικοτήτων του νέου ελληνισμού. Από την μία ο
Κερκυραίος συνθέτης του εθνικού μας ύμνου Νικόλαος Χαλικιόπουλος- Μάντζαρος και
από την άλλη ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός, ο οποίος έζησε μεγάλος
μέρος της ζωής του στην Κέρκυρα και συνέθεσε τον «Ύμνο εις την ελευθερία», που
επέπρωτο να γίνει ο εθνικός μας ύμνος. Η συγγραφέας ενσωματώνει στην πρωτοπρόσωπη
αφήγηση που βάζει τους ήρωες να κάνουν, σαν να γράφουν ένα μικρό ημερολόγιο, στίχους
από τον Σολωμό. Επισημαίνει την δίψα για ελευθερία που συνείχε τους δύο άνδρες.
Παίζει με τις λέξεις («άνεμος αλλαγής- άνεμος ελπίδας», Τα χρόνια κυλούν...ένα
τραγούδι η ζωή μας- τα χρόνια κυλούν...ένα ταξίδι η ζωή μας», «ο φίλος μου ο
Διονύσιος- ο φίλος μου ο Νικόλαος»), δείχνοντας την λογοτεχνική της δεινότητα,
συνθέτει ένα βιβλίο γεμάτο λυρισμό, συναισθήματα, που βοηθά παιδιά και μεγάλους
να γνωρίσουν τις δύο αυτές προσωπικότητες, όχι σαν να καταγράφει ιστορικά
γεγονότα, αλλά μέσα από τους ίδιους ως δρώντα ιστορικά υποκείμενα. Σε μια εποχή δυσκολίας στην έκφραση των
συναισθημάτων, όπου το «ατομικό είναι» φαίνεται αποκλειστικά ως το κλειδί, ενώ
το «εμείς» δεν αγγίζει, ο λόγος της συγγραφέως γεννά ένα πόνημα αφυπνιστικό.
Έτσι, η Ιστορία δεν είναι απρόσωπη, στρυφνή, βαρετή, αλλά γίνεται δρόμος
κινητοποίησης της μνήμης και της δημιουργικότητας, καθώς καθιστά τον μετέχοντα
στο ταξίδι της από παρατηρητή εξετάζοντα τα δικά του αισθήματα, τις δικές του
μνήμες, τα δικά του πιθανά οράματα.
Χαιρόμαστε γιατί στον χώρο του παιδικού βιβλίου
υπάρχουν συγγραφείς σαν την Κωνσταντίνα Αρμενιάκου που δεν ακολουθούν τις politically correct και woke μόδες των καιρών, αλλά μιλούν υπαρξιακά και
αναζητούν πρότυπα που μας οδηγούν στο «εμείς».
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
16 Οκτωβρίου 2024
