“Πᾶν ἁμάρτημα ὃ ἐὰν ποιήσῃ ἄνθρωπος ἐκτὸς τοῦ σώματός ἐστιν, ὁ δὲ πορνεύων εἰς τὸ ἴδιον σῶμα ἁμαρτάνει” (Α’ Κορ. 6,18)
“Κάθε ἄλλο ἁμάρτημα ποὺ μπορεῖ νὰ διαπράξει κανεὶς βρίσκεται ἔξω ἀπὸ τὸ σῶμα του· αὐτὸς ὅμως ποὺ πορνεύει βεβηλώνει τὸ ἴδιο του τὸ σῶμα”.
Το να καθίσταται ο άνθρωπος αντικείμενο, πράγμα, res, δεν είναι σημερινό φαινόμενο μόνο. Στις μέρες μας, στον τρίτο κόσμο, οι άνθρωποι είναι φτηνό εργατικό δυναμικό, για να απολαμβάνει ο πλούσιος κόσμος αγαθά, ιδίως τεχνολογικά, εν αφθονία. Στον πόλεμο οι καθημερινοί άνθρωποι γίνονται “παράπλευρες απώλειες”, ενώ ενδιαφέρει ο αριθμός των νεκρών καιο όχι ποιοι αυτοί πραγματικά ήταν. Στις σχέσεις πολλοί βλέπουν τον άλλον ως σώμα και σάρκα και όχι ως ολοκληρωμένη συνύπαρξη ψυχής και σώματος. Έτσι, οι σχέσεις σήμερα χαρακτηρίζονται από την αποκλειστικότητα της φιληδονίας.
Το χειρότερο είναι πως η νέα γενιά εθίζεται στην πορνική θέαση της σχέσης. Δεν μπορεί να κατανοήσει και να ζήσει την ομορφιά του να βλέπεις τον άλλον ως εικόνα Θεού, που σημαίνει ως πρόσωπο με χαρίσματα, τα οποία δεν περιορίζονται στην όποια σωματική ομορφιά. Η σχέση στηρίζεται στον τονισμό της αυτοεπιβεβαίωσης, ότι δηλαδή μπορώ να κατακτήσω τον άλλον, να τον έχω κτήμα μου, να απολαύσω τις στιγμές της σωματικής ηδονής, χωρίς να με ενδιαφέρει το ποιος πραγματικά είναι, ποια ευθύνη αισθάνομαι την ανάγκη να αναλάβω γι’ αυτόν, πόσο πολύτιμος μπορεί να μου είναι, ώστε να μην μπορώ να αποδεχθώ ότι υπάρχει ζωή χωρίς αυτόν. Ας δούμε τις εξωσυζυγικές σχέσεις, σύνηθες φαινόμενο των καιρών μας. Ο απηυδισμένος από την ρουτίνα του γάμου, από την αδυναμία του άλλου να ανταποκριθεί σ’ αυτό που του ζητά να είναι, η αίσθηση ότι όλα χρειάζονται ένα διάλειμμα, κάποτε και ο πειρασμός της στιγμής, η ανάγκη για αυτοβεβαίωση μέσα στην πλήξη, γεννούν εφήμερες περιπέτειες, στις οποίες η αγάπη δεν υπάρχει, αλλά μόνο η εκτόνωση. Ο άλλος είναι “μια κάποια λύσις”.
Η Εκκλησία μας, ολοκληρώνει την δεύτερη εβδομάδα του Τριωδίου την ολοκληρώνει με την ανάγνωση του ευαγγελικού αναγνώσματος του ασώτου υιού, της επιστροφής δηλαδή του ανθρώπου από την γη της απόστασης από τον Θεό, όπου τα πάντα είναι αντικείμενα για ξόδεμα, με τίμημα το ξόδεμα του ίδιου του ανθρώπου, στο πατρικό σπίτι, στην Εκκλησία, εκεί όπου η σχέση είναι των προσώπων που τιμούνε ο Θεός τον άνθρωπο με την αγάπη, την αναγνώριση ότι είναι παιδί Του, με τα στολίδια του ξεχωριστού, τα ρούχα, τα παπούτσια, το δαχτυλίδι, δηλαδή την απονομή του βασιλικού τίτλου στον επιστρέφοντα, και ο άνθρωπος τον Θεό με την μετάνοια, την ταπείνωση, την ευθύνη της αγάπης που γνωρίζει τα όρια και τα μέτρα, την αποδοχή μιας πατρότητας που δεν καταναγκάζει, αλλά ελευθερώνει στην αγάπη. Ταυτόχρονα, η Εκκλησία μάς υπενθυμίζει διά του αποστολικού αναγνώσματος από την Α’ προς Κορινθίους επιστολή του αποστόλου Παύλου ότι το σώμα μας είναι ναός του Αγίου Πνεύματος και ότι αμαρτία είναι η χρήση του σώματός μας ως μέσου για να εξασφαλίσουμε την απόλαυση, χωρίς αγάπη, χωρίς κοινότητα, χωρίς την ευθύνη του μοιράσματος, αλλά και την μετατροπή του άλλου σε αντικείμενο χρήσης σε σώμα χωρίς ψυχή, χωρίς πρόσωπο, χωρίς νόημα, αλλά με μόνη αξία ύπαρξης την ηδονή που μπορεί να προσφέρει.
Και επισημαίνει ο Παύλος ότι η αμαρτία εις το ίδιον σώμα, στην πραγματικότητα, είναι πολύ βαριά, διότι εθίζει τον άνθρωπο να αρνείται την αγάπη και τη θέαση της ζωής μέσα από τη ματιά και το πρόσωπο του άλλου, την κοινωνία του “εμείς”. Η αμαρτία λοιπόν γυρίζει στον ίδιο τον εαυτό, καθώς εθίζει τον άνθρωπο στο να αρνείται την αγάπη ως στόχο ζωής. Οι άλλες αμαρτίες είναι κι αυτές αποτυχίες, μόνο που μένουν εκτός του σώματος, δεν παγιώνουν νοοτροπία άρνησης της αγάπης, αλλά μόνο πρόσκαιρης ηδονής, που όμως δεν κλείνει στον άνθρωπο την πόρτα στο να αγαπήσει. Η θέαση του άλλου ως αντικειμένου γίνεται διαστροφή της καρδιάς και όχι απλή αδυναμία. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας καλεί να ξαναδούμε την ύπαρξή μας συνολικά, ως εικόνα Θεού, και το σώμα μας ειδικά ως ναό του Αγίου Πνεύματος, ως ύπαρξη που αγιάζεται και μπορεί να προσφέρει αγιότητα.
Η περίοδος του Τριωδίου είναι περίοδος υπόμνησης ότι οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι ένα παιχνίδι σωμάτων, αλλά η ευλογία της συνύπαρξης, της συντροφικότητας, της αγάπης που σέβεται τον άλλον συνολικά. Ο άλλος δεν υπάρχει για να μας υπηρετεί και να ικανοποιεί τις ανάγκες μας, αλλά για να του προσφέρουμε και να μας προσφέρει. Αν έχουμε ξαστοχήσει, καιρός μετανοίας, καιρός επιστροφής στη. Γνήσια θέαση των σχέσεων, όπως ορίζει η Εκκλησία!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
16 Φεβρουαρίου 2025
Κυριακή του Ασώτου υιού
