«Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. 5, 16)
«Ἔτσι πρέπει νὰ λάμψει τὸ φῶς σας ἐμπρὸς στοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ δοῦν τὰ καλά σας ἔργα καὶ νὰ δοξάσουν τὸν Πατέρα σας ποὺ εἶναι στὸν οὐρανό».
Στην
επί του Όρους ομιλία, ο Χριστός μάς προτρέπει να πράττουμε καλά έργα, όχι με
σκοπό την προσωπική μας δόξα, αλλά για να δοξάζουν οι άνθρωποι τον Θεό που
είναι ο ουράνιος Πατέρας μας. Η προτροπή αυτή έρχεται να συναντήσει και στο παρελθόν,
αλλά και στην εποχή μας, έναν κόσμο στον οποίο τα καλά έργα δεν αναγνωρίζονται
ως πηγή δοξολογίας και χαράς, παρά μόνο αποθεώνεται το κακό. Τα καλά έργα,
εκτός από το ότι προέρχονται από μία συνείδηση που έχει ήθος ακολουθεί τον
Ευαγγέλιο και ελπίζει στη συνάντηση με τον Θεό, τουτέστιν ζει την εμπειρία της
Εκκλησίας, είναι και η προϋπόθεση για να μπορέσει ο κόσμος να σταθεί με αγάπη,
συμπόρευση, συλλογικότητα, τρόποι που ελάχιστα προβάλλονται στους καιρούς μας. Δεν
είναι η προτεσταντίζουσα στάση και αντίληψη που θεωρεί τα καλά έργα σημείο
καταξίωσης κοινωνικής, όπως επίσης και ατομικής ικανοποίησης ότι περιμένουμε
ανταπόδοση από τον Θεό και γι’ αυτό πράττουμε το καλό. Ούτε είναι τα καλά έργα
σημείο της συμπεριφοράς του ανθρώπου, δηλαδή κατάσταση που δεν χρειάζεται να
πηγάζει από την καρδιά, αλλά να δείχνει ένα «φαίνεσθαι» που οι άλλοι μπορούν να
επικροτήσουν, ακόμη κι αν υπάρχει σκοτάδι στην ψυχή, δηλαδή υποκρισία.
Στους
καιρούς μας όμως τα καλά έργα ζητούν ανταπόδοση. Πιο ευάλωτη στη νοοτροπία αυτή
είναι η νεώτερη γενιά, επειδή δεν βλέπει η καλοσύνη, η αγάπη, η προσφορά να
είναι στις προτεραιότητες του κόσμου, κάτι που είναι ορατό στη βιομηχανία του
θεάματος, στα παιχνίδια του Διαδικτύου, αλλά και στο δόγμα «πρέπει να νικήσουμε
πάση θυσία», ενώ φαινόμενα όπως οι γυναικοκτονίες, η βία, η παρενόχληση
παίρνουν διαστάσεις και, ταυτόχρονα, η φιληδονία και η πορνογραφία θεωρούνται δικαιώματα
του ανθρώπου. Την ίδια στιγμή, η παιδεία έχει ως στόχο της να συνδέσει τον νέο
με την παραγωγική διαδικασία, όχι όμως να τον οδηγήσει στο να αποκτήσει ήθος, καθώς
δεν προβάλλονται τέτοια πρότυπα, αφού οι δομές κυριαρχούν εις βάρος των
προσώπων, ο νους εις βάρος της καρδιάς, η μετριότητα εις βάρος της
δημιουργικότητας. Ζούμε σε μια κοινωνία, η οποία έχει εξοβελίσει την ηθική από
τη ζωή της και αποθεώνει το δικαίωμα του ανθρώπου να κάνει ό,τι θέλει, ως άτομο
και όχι ως μέλος ενός σώματος που χρειάζεται να στηρίζεται σε κανόνες του
ανήκειν, που να έχουν σχέση και με τις ρίζες, το παρελθόν, την ιστορία, τη
γλώσσα, τη θρησκευτικότητα, αλλά και τις σύγχρονες προοπτικές. Πώς να μιλήσεις
όμως με το σήμερα, αν δεν έχεις εξάρτυση πνευματική και ταυτοτική που ξεκινά
από το χτες; Πώς να προχωρήσεις στο μέλλον, όταν δεν μπορείς να αντισταθείς σε
ό,τι ο κόσμος σου δίνει για τροφή, χωρίς να έχεις τη δυνατότητα να κρίνεις τι
ταιριάζει στην ψυχή σου; Γιατί η ηθική είναι αντίσταση και σήμερα κυριαρχεί η
αίσθηση του τίποτα, του μηδενισμού.
Ως χριστιανοί, ακολουθώντας την οδό των Αγίων Πατέρων, που μας υπενθυμίζουν ότι ο Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, που σημαίνει ότι κι εμείς έχουμε κληθεί μέσα από τη σχέση μαζί Του να νικήσουμε την αντίληψη του τίποτα, να νικήσουμε τον φόβο του θανάτου και μέσα από τα έργα της πίστης και της αγάπης να δώσουμε μήνυμα ζωής και ελπίδας στον κόσμο τούτο, για να οδηγηθούμε στην κοινωνία με τον Χριστό, δηλαδή για να λάβουμε την θέωση, την αγιότητα, τον σκοπό της ύπαρξης μας, οφείλουμε να αντισταθούμε στο θέλημα τούτου του αιώνος. Να παλέψουμε να γίνουμε φως. Να πιστέψουμε ότι δεν είμαστε μόνοι μας. Ότι ο Χριστός είναι μαζί μας και ότι κι εμείς, μαζί Του, στην Εκκλησία, μπορούμε να γίνουμε ένα μικρό λυχνάρι που θα φέγγει στη ζωή, στη σχέση με τους άλλους, στον δρόμο του χρόνου. Ας βρυχάται ο κοσμοκράτωρ του αιώνος τούτου, με τα κάθε λογής φερέφωνα της αμαρτίας και του μηδενισμού. Αντιτάσσουμε όχι την ηθική της συμπεριφοράς ως πανάκεια, αλλά την ηθική της καρδιάς. Δεν μας νοιάζει ο έπαινος των ανθρώπων, αλλά το να μπορούν εκείνοι να διακρίνουν τον Θεό πίσω από τη ζωή, τα λόγια, τις πράξεις μας. Αφύπνιση λοιπόν!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
14 Ιουλίου 2024
Κυριακή των Αγίων Πατέρων της Δ’
Οικουμενικής Συνόδου
