ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ 101- ΣΑΛΛΥ ΡΟΥΝΕΫ, “ΟΜΟΡΦΕ ΚΟΣΜΕ ΠΟΥ ΕΙΣΑΙ”, μτφρ. Στέλλα Κάσδαγλη, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ
Διαβάσαμε το βιβλίο μιας νέας συγγραφέως, της Σάλλυ Ρούνεϋ, η οποία αποτυπώνει με τη γραφή της την γενιά των millennials. Δύσκολη η επικοινωνία με αυτή τη γενιά για όσους από εμάς είμαστε μεγαλύτεροι. Έχοντας μεγαλώσει με κάποιες σταθερές, κυρίως για το τι είναι σωστό και τι είναι λάθος, ασχέτως αν στις επιλογές μας ακολουθούμε του δρόμους που μας υποδεικνύουν, έχοντας μάθει να σκεφτόμαστε συμβατικά και συστημικά, με βάση αυτές τις σταθερές, που διαμορφώνουν και διαμορφώνονται από συγκεκριμένες ηθικές κατευθύνσεις, δεν μπορούμε να εξηγήσουμε την συμπεριφορά αυτής της γενιάς απέναντι αυτού που ονομάζουμε ύπαρξη και νόημα ζωής.
Συνήθως λειτουργούμε διαπιστωτικά και περιγραφικά. Η γενιά των millennials δεν θέλει την δέσμευση, δεν θέλει τον γάμο και την οικογένεια, δεν έχει πρόβλημα με τους gay, ίσα-ίσα το αντίθετο, αδιαφορεί για την θρησκευτική πίστη, δεν μπορεί εύκολα να αγαπήσει, βλέπει τον έρωτα στο πεδίο της σεξουαλικότητας και της υπέρβασης της μοναξιάς για όσο διαρκεί, δεν είναι διατεθειμένη να κάνει θυσίες, υπεραπασχολείται με την ψυχική της κατάσταση, θέλοντας να δώσει απαντήσεις για την αστάθειά της, δεν νοιάζεται για την πολιτική, βλέπει τον κόσμο, κατά βάθος, μέσα από μια μελαγχολική ματιά, θέλει να ξεπεράσει το άγχος της με τεχνικές βελτίωσης της αυτοεκτίμησης, με γιόγκα και διαλογισμό, απογυμνώνοντας την θρησκευτική τους διάσταση από την τεχνική τους, ενώ τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης παίζουν μεγάλο ρόλο στην καθημερινότητα αυτής της γενιάς.
Οι διαπιστώσεις αυτές στο επίπεδο των ανθρώπων της Εκκλησίας γίνονται αφορμή για ιερεμιάδες, για κινδυνολογίες, για άνθηση θεωριών συνομωσίας και καταστροφής, για επίθεση εναντίον του πνεύματος της αμαρτίας και της αθεΐας που έχει συντρίψει τον κόσμο. Μάλιστα, πολλοί, ιδίως επιφανείς, δεν διστάζουν να κηρύττουν επιστροφή στο χτες, έχοντας αποκρύψει από την σκέψη τους την απουσία συναισθημάτων, την κεκρυμμένη βία στις οικογενειακές σχέσεις, την απουσία διαλόγου και επικοινωνίας, την ύπαρξη ενός κόσμου πολέμου και θανάτου, τις μεγάλες ταξικές ανισότητες. Επειδή οι άνθρωποι εκκλησιάζονταν από συνήθεια (χωρίς να κοινωνούν) και επειδή τηρούσαν επιφανειακά μία ηθική του θρησκευτικού υπερεγώ (συχνά χωρίς αληθινή αγάπη), οι ταγοί μας υμνούνε το χτες, αντί να ζητήσουν τον μπολιασμό του σήμερα (την εκκοσμίκευση του οποίου χρησιμοποιούν ανεπίγνωστα, κάποτε και ασύστολα) με τα ωραιότερα στοιχεία της πνευματικής μας παράδοσης: κοινότητα, αγάπη, ανάσταση, συνάντηση, Χριστός.
Διαβάσαμε λοιπόν το βιβλίο της Σάλλυ Ρούνεϋ, ιρλανδικής καταγωγής, “Όμορφε κόσμε πού είσαι;” (τίτλος παρμένος από έναν στίχο του Σίλλερ), σε μετάφραση Στέλλας Κάσδαγλη, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ. Η συγγραφέας γράφει αντλώντας τις μορφές των ηρώων της από τον σύγχρονο κόσμο. Τέσσερις τριαντάρηδες, δύο γυναίκες, η Άλις και η Αϊλίν, και δύο άντρες, ο Φίλιξ και ο Σάιμον, προσπαθούν να χτίσουν σχέσεις που θα κρατήσουν, προβληματιζόμενοι για το σεξ, την φιλία, τον κόσμο στον οποίο ζούνε.
Η Ρούνεϋ γράφει τολμηρά σε ό,τι αφορά στο ερωτικό κομμάτι, ίσως περισσότερο από ό,τι χρειάζεται. Δεν είναι όμως εκεί η ουσία του μυθιστορήματος. Είναι ότι τολμά να θέσει ενώπιον μιας politically correct εποχής το μεγάλο ερώτημα: η ύπαρξη έχει νόημα ζωής; Μπορεί αυτό το νόημα να ιδωθεί εκτός της δημιουργίας; Πόσο τολμηρή μπορεί να είναι μια συγγραφέας που δεν φοβάται να μιλήσει για την αναζήτηση της πίστης σε έναν κόσμο ειρωνικής αθεΐας; Να προβάλλει ως ηρωΐδα της μια κοπέλα που επιθυμεί να γίνει μάνα, αλλά το παιδί της να έχει πατέρα τον άντρα που εκείνη αγαπά και παντρεύεται; Να αρνηθεί οποιαδήποτε συζήτηση για έκτρωση, διότι η γυναίκα αγαπά και δεν βλέπει τον εαυτό της ως μοντέρνα φεμινίστρια; Να δείξει ως αιτίες της ψυχικής κατάρρευσης την απουσία του έρωτα όχι ως περιστασιακής σαρκικής επαφής, αλλά στα πλαίσια μιας σχέσης όπου ο ένας νοιάζεται για τον άλλον, αλλά και την αδυναμία της φήμης και της πρόσκαιρης δόξας να καλύψουν το υπαρξιακό κενό; Να επισημάνει το αναλώσιμο της διασημότητας, με σαρκαστικό τρόπο για τον ίδιο της τον εαυτό; Να δείξει ότι χωρίς φιλία, χωρίς εμπιστοσύνη δηλαδή στον άλλο, καμία ζωή με φωτογραφίες στο Facebook και στο Instagram δεν έχει νόημα; Να φτάσει τελικά να ξαναδεί μία θρησκευτική πίστη, η οποία στο παρελθόν κατηγορήθηκε για όλες τις αμαρτίες που οδήγησαν στην εκκοσμίκευση, όπως είναι ο ρωμαιοκαθολικισμός, ότι όχι μόνο δεν είναι άχρηστη στους καιρούς τους μηδενισμού, αλλά ότι διασώζει ελπίδα, αγάπη, κοινωνία με το πρόσωπο του Χριστού που κάνει τον άνθρωπο ένα με τον πλησίον του και δίνει απαντήσεις στην ανάγκη της ύπαρξης να μη μένει στο τώρα;
Δυνατό βιβλίο, με ωραίες αφηγηματικές εναλλαγές, στηριγμένες στην αλληλογραφία της Άλις με την Αϊλίν, τις περιγραφές της ζωής των τεσσάρων ηρώων και της συμπλοκής τους, μία πρόζα ρέουσα, με διαλόγους που βγαίνουν από την καθημερινότητα, χωρίς όμως να την καθιστούν βαρετή, μυθιστόρημα για ενήλικες που δεν μένουν στα επιφανειακά, συχνά, συμπεράσματα μιας πρώτης ανάγνωσης, αλλά που θέλουν να δούνε την ζωή τους και την ζωή της γενιάς που είναι αυτή που έρχεται στο προσκήνιο της ζωής μέσα από μιαν άλλη ματιά. Αξιοσημείωτη η αναφορά της Ρούνεϋ στην κατάρρευση του πολιτισμού της εποχής του χαλκού (16ος αιώνας π.Χ.) στον ελλαδικό χώρο, ως αναφορά στον σύγχρονο πολιτισμό, ο οποίος στηρίζεται στην δόξα της ύλης, την κυριαρχία της οικονομίας και των συστημάτων, μόνο που έχει ξεχάσει να αγαπά. Και συγκλονιστικό το ερώτημα που θέτει:
“Τα πλούσια και σύνθετα διεθνή δίκτυα παραγωγής και διανομής που κατασκευάζουμε έχουν καταρρεύσει ξανά στο παρελθόν. Κι όμως, να ‘μαστε τώρα κι εσύ κι εγώ και η ανθρωπότητα. Μήπως τελικά το νόημα της ζωής δεν είναι η αέναη πρόοδος προς κάποιον απροσδιόριστο στόχο- μέσα από τον σχεδιασμό και την υλοποίηση όλο και πιο ισχυρών τεχνολογιών, την ανάπτυξη όλο και πιο σύνθετων και στρυφνών πολιτιστικών μορφών; Μήπως όλα αυτά απλώς αναδύονται και υποχωρούν με τρόπο φυσικό, σαν τις παλίρροιες, ενώ το νόημα της ζωής παραμένει πάντα το ίδιο- να ζούμε και να συμβιώνουμε με τους άλλους;” (σελ. 195)
Η χριστιανική πίστη είναι ελπίδα, δίνει νόημα, είναι πρόταση αληθινής ελευθερίας, όταν είναι στηριγμένη στην αγάπη για τον άλλον, που γίνεται ενσυναίσθηση, και στην σχέση με τον Χριστό, που μας δείχνει έναν δρόμο για μια ζωή που η καθημερινότητα φωτίζεται και μέσα από την ταπεινότητα και την απλότητα ανα-νοηματοδοτείται, χωρίς να παραιτηθούμε από τον κόσμο. Χρειάζεται όμως να ξαναβρούμε την ομορφιά του, που χάνεται όταν ο άνθρωπος θεοποιεί τον εαυτό του και μόνο αυτόν, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να νιώσει ότι το κλειδί είναι η αγάπη. Ευχή μας και η γενιά των millennials, αλλά και η δική μας να βρούμε, ει δυνατόν, και μέσα από την πίστη αυτό το κλειδί.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
30 Αυγούστου 2022
