«Με άνθρωπο που φιλονικεί και θέλει να επιβάλει τον λόγο του, έχει πονηρή διάνοια και είναι αναιδής στις αισθήσεις του να μην έχεις καμία δοσοληψία» (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Η εποχή μας δεν μπορεί να διακρίνει πάντοτε τι σημαίνει αγάπη. την ταυτίζει όχι απλώς με την ανοχή της κακής συμπεριφοράς του άλλου ανθρώπου ή της ιδιορρυθμίας του, αλλά και με την καλλιέργεια μιας ενοχικής τάσης ότι «πρέπει» να είμαστε μαζί του, διότι η αγάπη όλα τα αντέχει. Στην πραγματικότητα, η εποχή μας έχει αφήσει κατά μέρος τη σύνδεση αγάπης και αλήθειας, ενώ προσπαθεί να επιβάλει σε όλους να είμαστε ο εαυτός μας, χωρίς να μας ενδιαφέρει εάν χρειάζεται να αλλάξουμε σε κάποια σημεία, τα οποία δυσκολεύουν τις σχέσεις μας με τους συνανθρώπους μας. Έτσι, δικαιολογούμε και δικαιολογούμαστε, με αποτέλεσμα να μη φταίμε ποτέ και για τίποτα και εάν αισθανθούμε την ανάγκη να αποδοκιμάσουμε μια συμπεριφορά, αυτό να εκλαμβάνεται ότι είναι και αποδοκιμασία του προσώπου που την παρουσιάζει.
Ο ασκητικός λόγος είναι και πάλι πολύτιμος. Δεν είναι αιτία ενοχής η απόφασή μας να μην έχουμε δοσοληψίες μα ανθρώπους που είναι φιλόνικοι, διότι κάποια στιγμή θα αναγκαστούμε κι εμείς να φιλονικήσουμε. Με ανθρώπους που θέλουν να επιβάλουν τον λόγο τους, και δεν μιλάμε για εργασιακές σχέσεις και για άλλες που προϋποθέτουν τον σεβασμό σε μία ιεραρχία, αλλά για σχέσεις φιλίας και καθημερινότητας, στις οποίες δεν υπάρχει ο επικεφαλής και ο υφιστάμενος. Δεν είναι οι ηγετικοί άνθρωποι το πρόβλημα, αλλά οι θεληματάρηδες, εκείνοι που απαιτούν να ισχύει το θέλημά τους, σαν κακομαθημένα παιδιά που θεωρούν δικαίωμά τους οι άλλοι να εκπληρώνουν κάθε επιθυμία τους. Όχι, δεν είναι αγάπη να υποτάσσεσαι σε τέτοιους ανθρώπους, διότι δεν κάνεις καλό ούτε στον εαυτό σου ούτε σε εκείνους. Κάποια στιγμή θα τεντώσει το σκοινί και θα σπάσει. Κάποια στιγμή θα ηττηθούν από άλλους και θα τους είναι αδύνατον να το διαχειριστούν. Ο θεληματάρης άνθρωπος δεν θα μπορέσει να αποκτήσει αυτογνωσία, διότι δεν θα βάλει στον εαυτό του ποτέ όριο.
Δεν είναι αγάπη να συναναστρέφεσαι με ανθρώπους που έχουν πονηρή διάνοια, αρρωστημένο λόγο, αναιδείς επιθυμίες, σαρκικό φρόνημα. Συναναστρέφομαι σημαίνει ζητώ οικειότητα, αποδέχομαι, μοιράζομαι, ακολουθώ. Όταν όμως ο πονηρός άνθρωπος σε πλευρίζει, τότε αναγκαστικά θα κάνεις εκπτώσεις στις αρχές σου, στο ήθος σου, στον προσανατολισμό σου, για να του είσαι ευχάριστος. Καλύτερα λοιπόν μακριά.
«Κι ο έρωτας;», θα αναρωτηθεί κάποιος. Αν λέμε «όχι», μας περιμένει η μοναξιά. Και είναι δύσκολο να την αντέξεις. Αγάπη δεν είναι άραγε ο συμβιβασμός; Η αγάπη προφανώς έχει και συμβιβασμούς, αλλά προηγείται αυτή. Προηγείται η έξοδος του ανθρώπου από το θέλημά του, όπως επίσης και η αμοιβαιότητα. Ο έρωτας δεν είναι εξαναγκασμός, ούτε ο γάμος, ούτε η σχέση, αλλά καρπός προαίρεσης. Ο έρωτας δεν αρκείται στο συναίσθημα ή στην ηδονή. Εμπεριέχει και τη λογική του ανθρώπου, για να προχωρήσει. Το τίμημα της μοναξιάς μοιάζει βαρύ. Είναι όμως προτιμότερο από την καταστρατήγηση της προσωπικότητας, έναν μαζοχισμό που κάνει τον έρωτα να καταρρέει και γίνεται το χειρότερο παράδειγμα, αν υπάρχουν παιδιά.
Η υπομονή προϋποθέτει αγώνα και από τις
δύο πλευρές. Αλλιώς, η αγάπη γίνεται μαρτύριο. Είναι άλλο η θυσία και άλλο το
μαρτύριο. Η θυσία είναι ελεύθερη επιλογή. Το μαρτύριο είναι εξαναγκασμός, που
καταργεί όμως την αγάπη. Ας προσέξουμε.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην "Ορθόδοξη Αλήθεια"
στο φύλλο της Τετάρτης 25 Σεπτεμβρίου 2024
