Ευλογημένη αληθινά η περίοδος των Χαιρετισμών στην Υπεραγία Θεοτόκο, κάθε Παρασκευή της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Δεν είναι μόνο το βαθύ πνευματικό τους περιεχόμενο, το συναίσθημα της αναφοράς του παιδιού προς τη μητέρα του που δεσπόζει. Είναι και η απίστευτης ενάργειας ποιητικότητα, η οποία δεσπόζει στους ύμνους που η Εκκλησία διά των υμνογράφων της απευθύνει προς την Παναγία. Συνήθως μένουμε στα «Χαίρε», που κάθε Παρασκευή, διά του κοντακίου και των Οίκων, τους οποίους ο άγνωστος υμνογράφος (πιθανόν ο Ρωμανός ο Μελωδός) συνέθεσε, κτήμα στον αιώνα για την ανθρωπότητα. Ανάλογης αξίας όμως είναι και ο κανόνας που ψάλλεται πριν τους οίκους, το «Ανοίξω το στόμα μου», τον οποίο συνέθεσε ο άγιος Ιωσήφ ο Υμνογράφος.
Σε έναν από τους
πιο χαρακτηριστικούς ύμνους, ο ποιητής χαρακτηρίζει την Παναγία «Χριστού βίβλον έμψυχον», το έμψυχο βιβλίο του
Χριστού. Ένα βιβλίο αποτυπώνει την
προσωπικότητα του συγγραφέα του, την ιστορία του, την ικανότητά του στη γλώσσα,
την έμπνευσή του, ενώ το περιεχόμενό του μας μεταφέρει το ένα ή τα πολλά μηνύματα που
εκείνος θέλει να μοιραστεί μαζί μας. Τα βιβλία είναι άψυχα. Όποιος τα έχει στα
χέρια του μπορεί να τα ξεφυλλίσει και να προσπαθήσει να αποκωδικοποιήσει τα
μηνύματά τους. Να σχηματίσει άποψη γι’ αυτά.
Ο υμνογράφος,
αποκαλώντας την Παναγία «έμψυχον βίβλον του Χριστού», πέρα από την ποιητικότητα
της έκφρασης που είναι τολμηρά όμορφη,
δείχνει την ιδιαιτερότητα της Παναγίας. Η Θεοτόκος είναι βιβλίο που ανήκει στον
Χριστό, ο Χριστός είναι ο συγγραφέας του. Δύο είναι οι λόγοι, τους οποίους κυρίως
μπορεί να επικαλεστεί, όποιος θέλει να αναζητήσει την ερμηνεία του στίχου
αυτού. Ο πρώτος, ότι, όπως όλοι οι άνθρωποι είμαστε εικόνες του Θεού, έτσι και
η Υπεραγία Θεοτόκος είναι κι αυτή εικόνα του Θεού. Η εικόνα είναι το βιβλίο των
αγραμμάτων. Και αυτό το βιβλίο έχει τα χαρακτηριστικά του συγγραφέα Θεού. Την
αγάπη, την ελευθερία, τη συνείδηση, τη δημιουργικότητα, τον σκοπό της ομοίωσης,
τη δυνατότητα να άρχει ο άνθρωπος των κτισμάτων με κάθε δύναμη. Από την άλλη, η
Παναγία έχει μία ιδιαιτερότητα ακόμη. Έχοντας αποδεχτεί ότι είναι εικόνα του
Θεού, καθιστά τον εαυτό της χαρτί έτοιμο , ώστε ο Χριστός να γράψει την ιστορία
της ζωής της, καθώς στην καρδιά της δεσπόζει η ευγνώμων υπακοή προς τον Θεό και
το θέλημά Του. Έτσι, η παναγία καθίσταται βίβλος Θεού, έμψυχος, διότι
παραιτείται από το δικό της θέλημα, για να γίνουν τα πάντα εν αυτή Χριστός.
Συνεχίζοντας την
αναφορά του στην Παναγία ο υμνογράφος την χαρακτηρίζει «εσφραγισμένη Πνεύματι».
Μας θυμίζει έτσι μία ωραία εικόνα από την «Αποκάλυψη» του Ιωάννη (κεφάλαιο 5),
όπου ο ευαγγελιστής κάνει αναφορά σε ένα βιβλίο, το οποίο είναι σφραγισμένο με επτά σφραγίδες, οι οποίες θα ανοίξουν για
να εκτυλιχθούν τα γεγονότα που θα οδηγήσουν στην Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Ο
υμνογράφος παρομοιάζει την Παναγία με αυτό το βιβλίο, μόνο που την χαρακτηρίζει
«εσφραγισμένην Πνεύματι», διότι, όπως το βιβλίο της Αποκαλύψεως περιείχε τα
σχέδια του Θεού για το μέλλον, έτσι και η Παναγία υπήρξε φορέας του μεγάλου
σχεδίου της θείας πρόνοιας και θείας οικονομίας γιά τη σάρκωση του Υιού του
Θεού, για τη σωτηρία μας. Εσφραγισμένο ήταν το βιβλίο της Αποκαλύψεως,
εσφραγισμένη, δηλαδή παρθένος και αμόλυντος ήταν και η Παναγία. Το βιβλίο της
Αποκαλύψεως μόνο ο Ιησούς Χριστός, το εσφαγμένο αρνίο, μπορούσε να το ανοίξει,
έτσι και η Παρθένος Μαρία έγινε μητέρα του Χριστού κατά τρόπον που μόνο το Άγιο
Πνεύμα γνωρίζει και κανείς άνθρωπος. Το Άγιο Πνεύμα προίκισε την Παναγία και με
όλα τα χαρίσματα που ένας άνθρωπος μπορεί να κατέχει. Την ομορφιά του σώματος
και της ψυχής, η οποία αποτυπώνεται στο πνευματικό κάλλος, στην αρετή, στη
σχέση και την εμπειρία του Θεού.
Παρακαλούμε λοιπόν την Παναγία, ιδιαιτέρως αυτή την ευλογημένη περίοδο, να προσεύχεται για μας, να γίνουμε κι εμείς βιβλία του Χριστού έμψυχα. Να θυμηθούμε ότι πλαστήκαμε εικόνες Του και σκοπός της ζωής μας είναι η ομοίωσή μας με Εκείνον. Το να χρησιμοποιήσουμε τα δικά του χαρακτηριστικά για να μοιραστούμε τη ζωή με αγάπη προς Εκείνον και τον συνάνθρωπο, όντας μέλη της Εκκλησίας. Να επιλέξουμε την οδό της αρετής και των πνευματικών χαρισμάτων, υπερβαίνοντας την οδό της επιβίωσης. Να αφεθούμε στο θέλημα του Θεού και στην πρόνοιά Του για μας, όχι αρνούμενοι την εργασία και τους στόχους μας στη ζωή, αλλά ενσωματώνοντας τα πάντα στον τρόπο και τη δύναμη της πίστης. Και να μιμηθούμε την Παναγία στο να είναι καρδιά μας δοσμένη στη χαρά του Χριστού, όσο επώδυνος κι αν είναι κάποτε ο δρόμος αυτός, δρόμος σταυρού, δρόμος συγχώρησης, δρόμος μετάνοιας, δρόμος παραίτησης από την αυτάρκεια του εγωκεντρισμού μας. Κι ας θυμόμαστε ότι μόνο έτσι το όνομά μας θα γραφτεί στην βίβλο των ζώντων, στο μεγάλο βιβλίο του Θεού, στο οποίο περιλαμβάνονται όσοι και όσες διάλεξαν να είναι παιδιά Του εν αγάπη.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
22 Μαρτίου 2024
Α’ Χαιρετισμοί
