Την επομένη της μεγάλης δεσποτικής εορτής των Θεοφανίων η Εκκλησία μας τιμά το πρόσωπο που συμπρωταγωνίστησε με τον Χριστό στην βάπτισή Του, τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Μας δίνει έτσι την ευκαιρία να αναλογιστούμε ποιο ήταν το κήρυγμα του Προδρόμου και ποια είναι τα εμπόδια, όχι μόνο στη δική του εποχή, αλλά και στην δική μας, προκειμένου να ακολουθήσουμε τον λόγο του.
Το κήρυγμα του Προδρόμου ήταν το «μετανοείτε,
ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 3,2). Ο Ιωάννης ο
Πρόδρομος ήταν η φωνή του Λόγου, ο λύχνος του φωτός, αλλά δεν ήταν ο Υιός και
Λόγος του Θεού, δεν ήταν ο ίδιος το φως. Ήταν ο τελευταίος προφήτης της Παλαιάς
Διαθήκης, αυτός ο οποίος κήρυξε την μετάνοια ως βάση για να μπορέσουμε οι
άνθρωποι να προσεγγίσουμε την βασιλεία των Ουρανών, να γίνουμε μέλη της, να
ζήσουμε την Εκκλησία ως το νόημα της ζωής μας και να βρούμε τι μας εμποδίζει να
συνυπάρξουμε με αγάπη με τον συνάνθρωπό μας. Κλειδί σ’ αυτήν την πορεία είναι η
μετάνοια.
Η λέξη αυτή είναι σύνθετη, προέρχεται
από την πρόθεση «μετά» και την έννοια του «νοείν», σημαίνει την αλλαγή του τρόπου
σκέψης και ζωής και είναι μια κατάσταση συγκλονιστική πραγματικά για την ανθρώπινη
ύπαρξη. Ο άνθρωπος αλλάζει ζωή, φωτίζεται από το φως του Χριστού, σπάει τον
εγωϊσμό του και γίνεται με τη βοήθεια της Χάριτος του Θεού καινούργιος
άνθρωπος, ξεκινά να ζει κατά πως θέλει ο Θεός, από αγάπη γι’ Αυτόν και τις
ευεργεσίες του, από εμπιστοσύνη στην Πρόνοια του Θεού για την ύπαρξή του. Σ’
αυτόν τον αγώνα της μετανοίας ο άνθρωπος αντιμετωπίζει τρία κύρια εμπόδια, τα
οποία τον δυσκολεύουν ώστε να πετύχει αυτή την ολοκληρωτική αλλαγή της ζωής
του.
Το πρώτο
εμπόδιο της μετανοίας είναι ο διάβολος, ο προαιώνιος εχθρός του Θεού και του
ανθρώπου. Ο διάβολος έρχεται να εμποδίσει την αλλαγή της ζωής μας ενσπείροντάς μας
είτε λογισμούς αυτάρκειας, ότι δεν μας αγγίζει η αμαρτία και το κακό διότι είμαστε
«εντάξει», είτε λογισμούς αναβολής, ότι έχουμε χρόνο μπροστά μας. Άλλοτε πάλι
μας ενσπείρει λογισμούς πωρωμένης και τυφλωμένης συνείδησης, λογισμούς απιστίας
κατά της υπάρξεως του Θεού, λογισμούς
αμφιβολίας ότι ο Θεός δεν μας αγαπά, με αποτέλεσμα να μας ξεχνά, λογισμούς
μίσους κατά του Θεού, ιδίως όταν υπάρχουν δοκιμασίες στη ζωή μας, λογισμούς
απελπισίας ότι ο Θεός δεν θα συγχωρέσει τους αμαρτωλούς ανθρώπους δια το
μέγεθος των αμαρτιών μας. Βέβαια, τίποτε από αυτά δεν ισχύει για το Θεό, αφού ο
Θεός μας αγαπά και μας συγχωρεί ως πατέρας
αληθινός.
Το
δεύτερο εμπόδιο της μετανοίας είναι οι βιοτικές μας φροντίδες και το κοσμικό μας
φρόνημα. Ζούμε καθημερινά μέσα στο αφιόνι του αγώνα για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας, οι οποίες στην
εποχή μας είναι όλο και μεγαλύτερες. Έχουμε έγνοιες που μας αποσπούν από το να
έχουμε στον νου μας τον Θεό, την πίστη σ’ Αυτόν. Δεν προλαβαίνουμε ή δεν
επιθυμούμε να διαλεχθούμε ούτε με τον εαυτό μας και τη συνείδησή μας, με
αποτέλεσμα να μην μπορούμε να
καταλάβουμε πώς πορευόμαστε και αν έχουν νόημα όσα σκεπτόμαστε και πράττουμε.
Το τρίτο
εμπόδιο της μετανοίας είναι ο εγωϊσμός μας, η αίσθηση ότι εμείς δεν έχουμε ανάγκη
να μετανοήσουμε για κάτι, διότι είμαστε καλοί, η νοοτροπία τού «δεν έκλεψα, δεν σκότωσα, δεν πείραξα κανέναν,
ή», ακόμη χειρότερα, η φαρισαϊκή αυτοδικαίωση, «εφόσον είμαι ηθικό στοιχείο και
τηρώ τις εντολές του Θεού δεν έχω ανάγκη μετάνοιας, δηλαδή εσωτερικής συντριβής
και αλλαγής τρόπου ζωής, αλλά μπορώ να γίνομαι και εισαγγελέας του Θεού
καταδικάζοντας και όλους του άλλους που δεν είναι στην ίδια κατάσταση με μένα».
Το κήρυγμα του Προδρόμου παραμένει αληθινά επαναστατικό και για τους καιρούς μας. Η μετάνοια που κηρύττει συνοδεύεται από την αγάπη, την ελεημοσύνη, την αποφυγή της αδικίας, της συκοφαντίας, της βίας. Μετά τη βάπτιση του Χριστού αποσύρεται. Έχει επίγνωση ότι έχει ολοκληρώσει την αποστολή του. Βάπτισε «εν ύδατι» τους ανθρώπους προετοιμάζοντάς τους για τον Χριστό που θα βαπτίζει «εν Πνεύματι Αγίω» (Ιωάν. 1, 33). Δείχνει τον δρόμο για το καινούργιο, αλλά ο ίδιος δεν είναι το καινούργιο και με ταπείνωση το αποδέχεται. Γι’ αυτό ας ακολουθήσουμε τον λόγο και το παράδειγμά του, για να συναντήσουμε τον Χριστό στη ζωή της Εκκλησίας και του κόσμου.
π. Θ. Μ.
Κυριακή 7 Ιανουαρίου
Του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου
