Η πιο ανατρεπτική στάση ζωής είναι η συγγνώμη! Είναι ό,τι μας διαφοροποιεί από οποιαδήποτε άλλη ζωντανή ύπαρξη. Πολλοί, στην προσπάθειά τους να απορρίψουν την θεϊκή καταγωγή του ανθρώπου, τον θεωρούν εξέλιξη του ζωικού βασιλείου, ένα θηλαστικό όπως όλα τα άλλα. Παραθεωρούν όμως ότι αν ο άνθρωπος ήταν μία εξέλιξη των ζώων, τότε δεν θα επέλεγε να συγχωρεί, όπως δεν θα επέλεγε να νηστεύει, να αγαπά και να μένει πιστός, να ελπίζει στην μεταθανάτια πορεία της ύπαρξης, να αναζητεί Θεό.
Τα ζώα δεν μπορούν να συγχωρέσουν. Αμύνονται. Όταν μπορούν να επιτεθούν, δεν κάνουν πίσω. Το ένστικτο τα καθοδηγεί. Ο άνθρωπος, ενώ μπορεί να τιμωρήσει, να εκδικηθεί, «να πάρει το αίμα του πίσω», εντούτοις κάποτε διαλέγει να μην το πράξει και με μία μεγαλοσύνη καρδιακή, αφήνει τα παραπτώματα του άλλου, την εχθρότητα, την κακία και ζητά από τον Θεό να τον συγχωρήσει.
Είναι δύσκολη η συγχώρεση. Θέλει να ματώσει κάποιος μέσα του. Να νικήσει το αίσθημα ότι μπορεί να επιβάλει το δίκιο του. Να δαμάσει την σωματική δύναμή του, τις γνωριμίες του που μπορούν να βλάψουν, τον νόμο που δικαιώνει. Κυρίως, τον λογισμό του που του λέει πως ό,τι πάθει ο άλλος, το αξίζει. Χωρίς πίστη η συγχώρεση είναι σχεδόν αδύνατη. Διότι ο άνθρωπος καλείται να ελευθερωθεί από την σκέψη που του αναγνωρίζει το δικαίωμα του να φερθεί ίσια απέναντι σ’ αυτόν που τον δοκιμάζει. Γι’ αυτό και η συγχώρεση είναι μία διαδικασία επίπονη. Σπάνια έρχεται αυτόματα. Θέλει επεξεργασία νου και καρδιάς. Θέλει χρόνο. Ευκολότερα δεν εκδικούμαστε. Δυσκολότερα αποδεχόμαστε ότι δεν είναι προϋπόθεση της συγχώρεσης η μετάνοια του άλλου, αλλά η δική μας αγάπη.
Δύσκολη είναι και η έκφραση της συγγνώμης στις ανθρώπινες σχέσεις. Συνήθως ζητάμε συγχώρεση για στιγμιότυπα της καθημερινής μας ζωής. Για θυμούς, για έναν λόγο που μας ξέφυγε και πλήγωσε τον άλλον, για ένα ψέμα, για την αδιαφορία και την τεμπελιά να βοηθήσουμε όταν ο άλλος μας χρειάζεται. Η πιο δύσκολη συγγνώμη όμως είναι « γι’ αυτό που δεν είμαστε». Όταν νιώθουμε την ματαίωση των προσδοκιών του άλλου για μας, είτε αυτή είναι μόνιμη είτε της στιγμής. Όταν βλέπουμε την αγάπη του και την δική μας αδυναμία να ανταποκριθούμε. Όταν ο άλλος είναι ταπεινός και αποδέχεται τα λάθη του στον δικό μας θριαμβευτικό τόνο ότι φανήκαμε ανώτεροι, έχουμε δίκιο. «Συγγνώμη γι’ αυτό που δεν είμαι» δεν λέμε εύκολα, διότι τότε καλούμαστε να δούμε ποιος είναι ο εαυτός μας. Ο μεγάλος άγνωστος. Οι πτυχές του που επιμελημένα κρύβουμε. Που μόνο στην σχέση φανερώνονται αυθεντικά.
«Συγγνώμη γι’ αυτό που δεν είμαι». Θέλει κουράγιο εσωτερικό να το δούμε και να το πούμε. Θέλει κι απόφαση όμως ότι αγαπούμε τον άλλον όπως τον εαυτό μας. Δεν το λέμε για να ξεπεράσουμε την δυσκολία, αλλά για να ξεκινήσουμε από την αρχή. Να δούμε τα πάθη και τις αδυναμίες μας. Να ζητήσουμε από τον Χριστό να είναι παρών και να μας φωτίζει. Και στην προοπτική της αγάπης να συγχωρέσουμε τον εαυτό μας για όσα δεν μπορεί, αλλά και να είμαστε επιεικείς με τον άλλον, γιατί δεν οφείλει να είναι όπως τον θέλουμε, αλλά και οι δύο μας κληθήκαμε να αγαπούμε και να αφεθούμε στο να αγαπηθούμε!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
στο φύλλο της Τετάρτης 7 Νοεμβρίου 2018
