Η ελληνική πολιτεία δίνει την εντύπωση ότι ζητά ένα εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο θα κυριαρχήσει και πάλι η αρχή της ήσσονος προσπαθείας. Δεν είναι μόνο η κατάργηση των εξετάσεων στα περισσότερα μαθήματα του Γυμνασίου και του Λυκείου, με αποτέλεσμα στην σκέψη των μαθητών να επικρατεί η αντίληψη περί κύριων γνώσεων και δευτερευόντων, μαθημάτων που χρειάζονται προσπάθεια και άλλων που περιθωριοποιούνται. Δεν είναι μόνο ο πολύ χαμηλός μέσος όρος που απαιτείται για την προαγωγή από την μία τάξη στην άλλη. Είναι και η κατάσταση στα μεγάλα πανεπιστήμια, στα οποία η γνώση δεν δείχνει να είναι η προτεραιότητα, αλλά υπερτονίζεται η ενασχόληση των φοιτητών με κοινωνικούς αγώνες, με άρνηση της εντατικοποίησης των σπουδών, ενώ τα πάντα φαίνεται ότι θα λυθούν με αύξηση της χρηματοδότησης της παιδείας. Αυτονόητο είναι πώς όσα χρήματα επενδύονται στην εκπαίδευση, είναι προς όφελος όλων. Το πρόβλημα όμως της προσωπικής κατάκτησης της γνώσης έχει να κάνει με τον προσωπικό κόπο και την αξιοποίηση όσων μέσων υπάρχουν, τα οποία έχουν αυξηθεί με την χρήση του Διαδικτύου.
Η πρόσφατη εικόνα των μαθητών και των φοιτητών να εισβάλλουν στο γραφείο του Υπουργού Παιδείας, πέρα από τον αποπροσανατολισμό στην κοινή γνώμη για άλλα προβλήματα, μαρτυρεί σύγχυση σε επίπεδο κοινωνίας και αυτών που την διαμορφώνουν ιδεολογικά. Ενώ η πραγματικότητα απαιτεί πολύν κόπο για τους νέους, ιδίως όταν η αγορά εργασίας περιορίζει τα δικαιώματά τους, ελαττώνει τους μισθούς, αυξάνει το ωράριο και τις απαιτήσεις από αυτούς, κι ενώ η μόνη λύση είναι η κατάρτιση η οποία θα δημιουργήσει περιθώρια για εύρεση αξιοπρεπούς εργασίας, τουλάχιστον γι’ αυτούς που θέλουν να μορφωθούν, βλέπουμε η φρασεολογία των όσων εκφράζουν το θεωρητικά «αγωνιστικό» τμήμα της νεολαίας να λειτουργεί στην προοπτική της απόλαυσης της νιότης, της χαράς της ζωής, με όσο το δυνατόν λιγότερο κόπο και με περισσότερα δικαιώματα. Η πλειοψηφία των νέων αλλά και των μεγαλυτέρων βλέπει με συμπάθεια την νοοτροπία αυτή ή έχει συμβιβαστεί με τις εικόνες πραγματικής ντροπής που αντικρίζουμε στα πανεπιστήμια, κυρίως της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης (σκουπίδια, διακίνηση ναρκωτικών, παραεμπόριο, επιβίωση των κομματικών φοιτητικών παρατάξεων) και γι’ αυτό δεν αντιδρά.
Όποιος ισχυριστεί ότι είναι κακό οι μαθητές και οι φοιτητές να χαίρονται την ζωή τους, σφάλλει. Το ερώτημα είναι από πού πηγάζει αυτή η χαρά και γιατί είναι αποκλεισμένη από την κατάκτηση της γνώσης. Χαρούμενος είναι αυτός που προσπαθεί, που μαθαίνει, που ανοίγει τον νου και την καρδιά του στην κριτική σκέψη. Χαρούμενος είναι αυτός που νιώθει ότι ο κόπος του αναγνωρίζεται. Που δεν φοβάται να εξετασθεί, να διαγωνισθεί δηλαδή, ώστε να αποδείξει και στον εαυτό του και στους άλλους ότι κοπιάζει και ότι ο κόπος του έχε αποτελέσματα. Η πολιτεία θα άξιζε να στρέψει το ενδιαφέρον της στην ρύθμιση της αγοράς εργασίας ώστε ο νέος που μπορεί και παλεύει να μην αντιμετωπίζεται ως σκλάβος και να αφήσει κατά μέρος νοοτροπίες ήσσονος προσπαθείας.
Η Εκκλησία δείχνει ολοένα και περισσότερο να αδιαφορεί. Σιωπά, ενώ η ασκητική της ευλογεί τον κόπο, τόσο για τον επιούσιο άρτο όσο και για την προαγωγή στην πνευματικότητα. Αν αγαπάμε τον Θεό, τον πλησίον, την ζωή μας, η αγάπη γεννά αφιέρωση στην σχέση. Είναι μία άλλη νοοτροπία που αξίζει να επισημανθεί και με λόγους και με βιοτή!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
στο φύλλο της Τετάρτης 31 Οκτωβρίου 2018
