Μικρότεροι και μεγαλύτεροι έχουμε ανάγκη από διασκεδαστές στην ζωή μας. Το βλέπουμε αυτό στην τηλεόραση, όπου οι κωμικές σειρές έχουν μεγάλη απήχηση, στα κανάλια του YouTube, όπου αυτοί που λένε αστεία ή κάνουν φάρσες που προκαλούν το γέλιο «αποθεώνονται»! Αλλά και στις παρέες, όπως και στην καθημερινότητα της οικογένειας εκείνος ή εκείνη που κάνει τους άλλους να περνούνε καλά με τα πειράγματα, τα ανέκδοτα, το χιούμορ θεωρείται περιζήτητος και αγαπιέται πολύ.
Στην εκκλησιαστική παράδοση υπάρχει η εντύπωση μιας αυστηρότητας. Ο πνευματικός άνθρωπος καλείται να είναι σοβαρός στην ζωή του. Δεν δικαιολογείται η ευτραπελία. Οι μοναχικοί κανόνες είναι εναντίον του γέλιου, διότι θεωρούν πως χαλαρώνει την ύπαρξη, απομακρύνει την μνήμη του θανάτου και γεννά αφορμές απομάκρυνσης από την κατεύθυνση του Θεού, στην οποία συντείνει η νοερά προσευχή. Αυτός ο μοναστικός τρόπος κλήσης έχει και τις εξαιρέσεις του. Για τους μοναχούς χαρά είναι η λειτουργική ζωή. Είναι οι γιορτές της Εκκλησίας. Είναι οι συνάξεις της αδελφότητας. Είναι η κοινωνία με τον γέροντα ή την γερόντισσα του μοναστηριού. Είναι οι μνήμες από τους παλαιότερους. Είναι η θέα του κάλλους του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και ο αγώνας για την θέα του κάλλους του Θεού. Χαρά είναι το άφημα στην παρουσία του Θεού. Ο μοναχός ζει μία άλλη κοινωνία, έναν τρόπο μοναδικό που σώζει και αγιάζει διότι είναι ο Χριστός παρών.
Είναι κατανοητό, αλλά όχι αναγκαίο ο μοναχικός τρόπος να χαρακτηρίζει και όσους ζούμε στον κόσμο. Το ήθος ναι. Ο τρόπος δεν μπορεί να είναι ο κανόνας. Οι εν τω κόσμω έχουμε ανάγκη την συζήτηση και την επικοινωνία. Δεν έχουμε ανάγκη την βωμολοχία. Έχουμε ανάγκη την χαρά που δίνει το χιούμορ. Δεν έχουμε ανάγκη μία μόνιμη γελοιότητα. Έχουμε ανάγκη να ξεκουραστούμε από την βαρύτητα του προγράμματός μας. Δεν έχουμε ανάγκη να αντιμετωπίζουμε την ζωή μας χωρίς σοβαρότητα. Έχουμε ανάγκη τον αυθορμητισμό. Δεν έχουμε ανάγκη το κατασκευασμένο γέλιο, σαν τα παλαμάκια στις αμερικάνικες κωμικές σειρές παλαιότερα. Ο διασκεδαστής εκπαιδεύει με την ποιότητα, την ευστροφία, την ετοιμολογία του. Κακοπαιδεύει όμως με τις χοντράδες, τα σεξουαλικά υπονοούμενα, την χυδαιοποίηση της κωμικότητας.
Οι αρχαίοι Έλληνες, εκτός από την τραγωδία, είχαν και την κωμωδία για την ψυχαγωγία του λαού. Όμως οι κωμωδίες, παρά την ελευθεριότητα, δεν έπαυαν να εκφράζουν μηνύματα τα οποία αποτύπωναν την σοβαρή πλευρά της ζωής, την ανάγκη για πολιτική ταυτότητα, την κριτική σε ιδέες και ρεύματα, τον σεβασμό στην παράδοση και στα ήθη. Ποτέ δεν αρνούνταν την ευσέβεια. Σήμερα οι κωμικές σειρές προβάλλουν ένα πολιτισμικό ήθος στο οποίο δεν υπάρχει Θεός, η οικογένεια παρουσιάζεται εκμοντερνισμένη με τέτοιον τρόπο ώστε οι δεσμοί της να μην έχουν καμία συνοχή, ο τύπος του ομοφυλόφιλου είναι ο πιο διασκεδαστικός, ενώ τα παιδιά διασκεδάζουν με μάγους, με ανώριμες σχέσεις, με κακής ποιότητας «χιούμορ». Εξάλλου, οι διασκεδαστές του YouTube δεν παρουσιάζονται στην καθημερινή τους ζωή, μέσα από τις σχέσεις τους για να διαφανεί ο χαρακτήρας τους, αλλά ως άτομα που σκαρώνουν φάρσες ή λένε ανέκδοτα. Η μίμηση δεν γεννά ζωή, αλλά στιγμιαία ευχαρίστηση ή ένα αίσθημα ότι «είδα κι εγώ».
Μπορούμε να χαιρόμαστε με το χάρισμα εκείνου που είναι διασκεδαστής. Ας παιδευθούμε όμως στην ανάγκη το γέλιο να έχει ήθος για να βγάζει ποιότητα και ομορφιά!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
στο φύλλο της Τετάρτης 17 Οκτωβρίου 2018
