Στην οικογενειακή καθημερινότητα, όπως και στην ζωή μας γενικά, το να πεις ΟΧΙ είναι δύσκολη κίνηση. Το ΟΧΙ είναι άρνηση ικανοποίησης του θελήματος του άλλου. Φέρνει δυσαρέσκεια, γκρίνια, θυμό που κάποτε γίνεται εκδίκηση. Όσα ΝΑΙ κι αν πεις, τα διαγράφει ένα ΟΧΙ. Και δεν μας αρέσει οι άλλοι να είναι δυσαρεστημένοι μαζί μας, να βλέπουμε μία αδιόρατη εχθρότητα στο πρόσωπο και στην καρδιά τους.
Το ΟΧΙ όμως χρειάζεται. Είναι παιδαγωγία, είναι διάσωση των αρχών και των αξιών μας, είναι ωφέλεια σε βάθος χρόνου για τον άλλο. Ο γονέας είναι παιδαγωγός. Θέλει το παιδί του να προχωρά καλά και στο σήμερα και στο αύριο. Και το ΟΧΙ κάνει ένα παιδί είτε να πεισμώνει και να παλεύει περισσότερο γι’ αυτό που θέλει, είτε να επανεξετάζει το αίτημά του. Κυρίως όμως το βοηθά να εμπιστεύεται τον γονέα του, αν καταλάβει ότι πηγάζει από αγάπη. Το ΟΧΙ βάζει όρια. Την ίδια στιγμή διδάσκει στο παιδί ότι η ίδια ζωή, οι άνθρωποι με τους οποίους θα συναναστραφεί, τα όνειρά του που θα προσπαθήσει να εκπληρώσει περιλαμβάνουν και την ήττα, την αποτυχία, την απόρριψη. Ένα ΟΧΙ σήμερα από τον γονέα που αγαπά γίνεται αφορμή αυτογνωσίας, σχετικά ανώδυνης. Τα ΟΧΙ της ζωής σε έναν άνθρωπο που δεν έχει μάθει να τα διαχειρίζεται, μπορεί να φέρουν μεγάλα τραύματα.
Όμως υπάρχουν και τα προσωρινά ΟΧΙ . Αιτήματα που δεν είναι προς όφελος του παιδιού να εκπληρωθούν στο συγκεκριμένο χρονικό σημείο, αλλά που απαιτούν μεγαλύτερη ωριμότητα από αυτό, πρέπει να απορρίπτονται. Ένας από τους νόμους της ζωής είναι και η υπομονή. Το «εδώ και τώρα» δεν είναι η λύση για να είμαστε ευχαριστημένοι. Υπάρχουν ο κόπος και η προσμονή που καθιστούν ένα αίτημα γόνιμο και με νόημα. Γι’ αυτό και ο γονέας μεγαλώνει και ο ίδιος μαζί με το παιδί του. Χρειάζεται να πει και ΟΧΙ, για να βλέπει σε βάθος χρόνου την πορεία του παιδιού του και να κάνει την ελευθερία να συνδέεται με την ικανότητα ώριμης διαχείρισής της.
Υπάρχει όμως και η εγωιστική απόρριψη από την πλευρά του γονέα αιτημάτων των παιδιών, τα οποία δεν βλάπτουν και που ο γονέας μπορεί να εκπληρώσει δίνοντας χαρά. Η γονεϊκή ιδιορρυθμία πληγώνει. Κλονίζονται οι σχέσεις όταν υπάρχει στενομυαλιά, αδυναμία παρακολούθησης της σκέψης και της ικανότητας του παιδιού να ελέγχει την ζωή του και να αποφασίζει σωστά, όταν ο γονέας αρνείται να παραδεχθεί ότι το παιδί του μεγαλώνει, ότι έχει άποψη, ότι χρειάζεται επιχειρηματολογία, ότι ένα ΟΧΙ εξουσίας θα οδηγήσει είτε στη εξαπάτησή του και το ψέμα από την πλευρά του παιδιού είτε στην εκπλήρωση κάθε απωθημένου αργότερα.
Το ΟΧΙ είναι απαραίτητο. Δεν βλάπτει συνήθως το παιδί, αλλά το βοηθά να ξαναδεί την πορεία του. Ο γονέας χρειάζεται να αντιληφθεί ότι ο σκοπός της σχέσης είναι η αλήθεια και όχι μόνο το να είναι ευχάριστος στο παιδί του. Κι αυτό απαιτεί διάκριση, την οποία δίνει, εκτός της γνώσης και της παιδείας, κυρίως η πνευματική ζωή, η προσευχή, η σχέση με τον Θεό. Κυρίως όμως η αγάπη που δεν βλέπει μόνο στο σήμερα, αλλά ζητά την πραγματική ωφέλεια!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην « Ορθόδοξη Αλήθεια»
στο φύλλο της Τετάρτης 7 Μαρτίου 2018
