Η Εκκλησία την δεύτερη ημέρα κάθε μεγάλης εορτής, δεσποτικής και θεομητορικής, έχει καθιερώσει να εορτάζονται τα πρόσωπα εκείνα, τα οποία συνετέλεσαν στην εορτή. Έτσι, και την δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων, θέτει ενώπιόν μας το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου. Αγαθή συγκυρία φέρει φέτος και την Κυριακή μετά την Χριστού γέννηση να συνεορτάζεται με την Παναγία. Έτσι, προστίθενται και άλλα τρία πρόσωπα, τα οποία σχετίζονται με την γέννηση του Κυρίου, και από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε μηνύματα για τη δική μας ζωή, ο Ιωσήφ ο μνήστωρ, ο Δαβίδ ο προφητάναξ και ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος.
Η Υπεραγία Θεοτόκος είναι ό,τι ωραιότερο μπορούσε να προσφέρει το ανθρώπινο γένος στο Θεό. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ένα από τα στιχηρά του εσπερινού της εορτής των Χριστουγέννων, στο ερώτημα «τι να προσφέρουμε ως δώρο στο Χριστό που έγινε άνθρωπος για μας», κάθε τι από τα όσα ο Θεός δημιούργησε, δίνει την δική του απάντηση, που είναι η ευχαριστία, η δοξολογία για το μεγάλο γεγονός. Οι Άγγελοι τον ύμνο «Δόξα εν υψίστοις». Οι ουρανοί τον Αστέρα. Οι Μάγοι τα δώρα. Οι Ποιμένες τον θαυμασμό για τα γεγονότα και την προσκύνηση του Κυρίου. Η έρημος την φάτνη. Η γη το σπήλαιο. Εμείς;
Ο υμνογράφος θεωρεί την Παναγία, την Μητέρα Παρθένο, ως την κορυφαία ευχαριστιακή προσφορά μας προς τον Χριστό. Δεν είναι μόνο η χάρις, η αρετή, η νεότητα, η παρθενία τα χαρακτηριστικά της. Είναι και η μητρότητα. Το γεγονός δηλαδή ότι εκπληρώνει την φυσική αποστολή της γυναίκας, όχι όμως για να νιώσει μόνο η ίδια την πληρότητα και τη χαρά του «τεκείν παιδίον», αλλά και να κάνει όλο τον κόσμο να βρει την σωτηρία μέσα από αυτό «το παιδίον νέον, τον προ αιώνων Θεόν». Και η Παναγία χαράζει έναν δρόμο διαφορετικό πλέον για κάθε γυναίκα που φέρνει στον κόσμο ένα παιδί. Ο νέος άνθρωπος δεν είναι μόνο ο καρπός της φυσικής λειτουργίας της αναπαραγωγής. Είναι εικόνα Θεού, για την οποία ο Χριστός έγινε άνθρωπος. Δεν ανήκει στην μητέρα μόνο, αλλά ανήκει και στο Θεό.
Και όχι μόνο αυτό. Ο καθένας από εμάς καλείται να μιμηθεί την Παναγία. Να προσφέρει τον εαυτό του στο Χριστό, για να γεννηθεί Εκείνος στην καρδιά του. Μέσα από τα μυστήρια και τη ζωή της Εκκλησίας, μέσα από την αγάπη, μέσα από την πίστη και την κοινωνία που αυτή γεννά με το Θεό και τον συνάνθρωπο, να γίνει δώρο στον γεννηθέντα Κύριο.
Ο Ιωσήφ μας δείχνει τι σημαίνει να διακονεί κανείς σιωπηλά το μυστήριο του Θεού. Μας φέρνει ενώπιόν μας το βίωμα της ταπείνωσης και της απλότητας, αλλά και της στοργής και της αγάπης, που μεριμνά για την ασφάλεια του Χριστού και της μητέρας Του. Μας δείχνει ότι ακόμη κι αν δεν είμαστε εκείνοι που διαδραματίζουμε κεντρικό ρόλο στον κόσμο, δεν είμαστε αυτοί που μπορούμε να τον αλλάξουμε, τουλάχιστον μπορούμε να προσφέρουμε από την καρδιά μας, χωρίς εγωισμό, χωρίς θόρυβο, αλλά με έγνοια για την πρόοδο των άλλων. Να μην θυμώνουμε που είμαστε στην άκρη, γιατί τελικά η Βασιλεία του Θεού είναι για όποιον μπορεί να προσφέρει όχι μόνο τα πολλά, αλλά και τα λίγα. Η ζωή της Εκκλησίας και του κόσμου άλλαξε πολλές φορές από τους απλούς και ταπεινούς, ενώ βλάφθηκε από τους χαρισματούχους υπερήφανους, που δεν ήξεραν για ποιον αληθινά εργάζονται.
Ο προφητάναξ Δαβίδ μας διδάσκει την συνάντηση των παραδόσεων στο πρόσωπο του Χριστού, τον προφητικό και αναζητητικό λόγο για τον Σωτήρα, αλλά και τον δρόμο της μετανοίας για να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε τον Κύριο. Κύρια προϋπόθεση για να Τον συναντήσουμε είναι η μετανοούσα καρδία. Και ο προπάτορας-γενάρχης του Χριστού, που Τον αναζήτησε και προφήτευσε για τον ερχομό Του, μας έδειξε ότι ακόμη κι αν δεν έχουμε κάτι άλλο να του δώσουμε, υπάρχει η επιστροφή μας, η αλλαγή μας, η μετάνοιά μας, που την αποδέχεται ως δώρο μοναδικής χαράς και αξίας.
Τέλος, ο Άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος μας δείχνει ότι ο Χριστός δεν ήρθε να κοινωνήσει με τους Αγγέλους, αλλά με τους ανθρώπους. Γι’ αυτό θα μεγαλώσει σε οικογένεια, αλλά και θα συμπορευθεί με τους αδελφούς του, τους κατά σάρκαν (από τον Ιωσήφ), αλλά και τους κατά πνεύμα (όλους όσους έγιναν ή θέλουν να γίνουν μαθητές Του), δηλαδή με όλο τον κόσμο. Και ο Ιάκωβος δεν θα είναι απλώς συνοδοιπόρος του Κυρίου. Θα γίνει ο πρώτος Επίσκοπος της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων και θα μαρτυρήσει για τον Χριστό. Και θα δείξει σε όλους μας πως τα δώρα του Χριστού προσφέρονται και βιώνονται όχι μόνο σε προσωπικό, αλλά κυρίως, σε εκκλησιαστικό επίπεδο. Η Εκκλησία ζωογονεί το μυστήριο της Γέννησης και όχι ο κόσμος.
Έχουμε μάθει από το Θεό να ζητούμε και να περιμένουμε. Τα τέσσερα αυτά πρόσωπα μας δείχνουν έναν άλλο δρόμο. Αυτόν του να προσφερθούμε, να Τον δοξολογήσουμε, να Τον ευχαριστήσουμε με ό,τι μπορούμε. Άλλος μιμούμενος την Παναγία στην αγάπη, τη χάρη και την προσφορά των χαρισμάτων του και του «είναι» του. Άλλος με την ταπείνωση του Ιωσήφ. Άλλος με την μετάνοια και την αναζήτηση του Δαβίδ. Κι όλοι, όπως ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος, θα ζήσουμε την γέννηση του Χριστού εντός της Εκκλησίας. Μόνο σ’ αυτήν καταξιώνεται αληθινά η όποια προσφορά, το όποιο δώρο μας. Και τελικά έχει η ευχαριστία αληθινή προοπτική. Αυτή της κοινωνίας με τον Θεάνθρωπο και όχι μόνο του «λαβείν».
Κέρκυρα, 26 Δεκεμβρίου 2010
