Είπε η Αμμάς Συγκλητική: «όσο προοδεύει ο αθλητής, τόσο με ισχυρότερο αντίπαλο τον βάζουν να αγωνίζεται» (από το «Γεροντικό»)
Η εποχή μας έχει ως χαρακτηριστικό της την επιθυμία να συνδυαστεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τον όσο το δυνατόν λιγότερο κόπο. Όραμα είναι να πετύχουμε και από κει και πέρα να απολαμβάνουμε. Να έχουμε τη δυνατότητα να ξοδεύουμε. Να έχουμε περισσότερα αγαθά. Να βάζουμε τους άλλους να εργάζονται για λογαριασμό μας. Αλλά και μέχρι να πετύχουμε δεν είναι λίγες οι φορές στις οποίες χρησιμοποιούμε τους άλλους, είτε χειριζόμενοι είτε παρακαλώντας τους είτε εξουσιάζοντάς τους, προκειμένου να κουραστούμε όσο το δυνατόν λιγότερο. Είναι, μάλιστα, εύκολη η κατάκριση εις βάρος της κοινωνίας, των εχόντων, ακόμη και των οικείων μας αν μας αναγκάζουν να προσπαθήσουμε.
Η ασκητική παράδοση της Εκκλησίας μάς επισημαίνει ότι όταν ένας αθλητής προοδεύει, τότε καλείται να αγωνιστεί με ισχυρότερο αντίπαλο. Στην πνευματική μας πορεία η όποια πρόοδος δεν συνεπάγεται ανάπαυση και επανάπαυση, αλλά το αντίθετο. Όταν καταφέρνουμε να προχωρήσουμε στην προσευχή, στη φιλανθρωπία, στη νήψη, στον αγώνα εναντίον των παθών, καλούμαστε να παλέψουμε ακόμη περισσότερο τόσο εναντίον του παλαιού ανθρώπου εντός μας όσο και εναντίον του πειρασμού, ο οποίος θέλει να μας ξαπλώσει χάμω με διάφορα τεχνάσματα. Και ένα από αυτά είναι η επανάπαυση. Γι’ αυτό και η ασκητικότητα συνεπάγεται πρόκληση για νέους αγώνας, να βάζουμε δύσκολα στον εαυτό μας, ώστε να μην αποχαυνωθούμε. Κι αν ο αντίπαλος είναι ισχυρότερος, πιθανών να αυξάνεται ο κίνδυνος της ήττας. Αυτό όμως δεν πτοεί τον αγωνιστή. Πρέπει να δοκιμαστείς με τον ισχυρότερο, διότι μόνο τότε θα προοδεύσεις αληθινά, θα δεις τα πραγματικά σου μέτρα, θα ταπεινωθείς, αλλά και η νίκη θα έχει αξία. Ας μη λησμονούμε ότι στον όποιο αγώνα μας έρχεται συναγωνιστής και βοηθός ο Χριστός, διότι χωρίς Εκείνον τίποτα δεν μπορούμε να πετύχουμε.
Οι γονείς, αντί να θέλουν να κάνουν τα πράγματα της ζωής των παιδιών τους εύκολα, αντί να διαμαρτύρονται ότι έχουν αγώνα και ότι κουράζονται, καλό θα ήταν να τα ωθούν να παλεύουν περισσότερο και να θέτουν ανώτερους στόχους τόσο στη μάθηση όσο και στην καλλιέργεια της ψυχής. Αντί να υπάρχει μόνιμη η δικαιολογία ότι κουράζονται και ότι η ζωή τους είναι δύσκολη, ας σκεφτούν ότι ο κόπος φέρνει αληθινή πρόοδο, ακόμη κι αν τα αποτελέσματα δεν έχουν να κάνουν με τις προσδοκίες. Ο κόπος ωριμάζει τον άνθρωπο. Ο κόπος ανοίγει την όρεξη της υπέρβασης των πρώτων προσδοκιών, ακόμη και των ίδιων των μέτρων της ύπαρξης, ιδίως αν συνοδεύεται από την επίγνωση ότι κάθε βήμα ανοίγει τον δρόμο για το επόμενο, όχι όμως με την έκταση του άλματος, αλλά με την ταπεινότητα της μικρής ανόδου. Διότι το άλμα μπορεί να γίνει στο κενό, ενώ η μικρή άνοδος γεννά την προϋπόθεση της σταθερής προόδου που σε κάνει να μπορείς να ζήσει τη χαρά σε όλες της τις διαστάσεις και όχι απότομα, διότι εύκολα το απότομο τελειώνει.
Σήμερα ζούμε τον πολιτισμό του ρίσκου για άνοδο που δεν είναι καλά στερεωμένη. Σαν να είναι η ζωή μια επιχείρηση, όπου αν παίξεις όλα σου τα χαρτιά, έχεις την ελπίδα να γίνεις πλούσιος. Πιο εύκολα όμως τσακίζεσαι. Η πίστη μάς λέει ότι το επόμενο βήμα πρέπει να είναι δυσκολότερο από το προηγούμενο, για να μπορέσουμε να προοδεύσουμε αληθινά. Ας το ενστερνιστούμε.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην "Ορθόδοξη Αλήθεια"
στο φύλλο της Τετάρτης 10 Δεκεμβρίου 2025
