Σε μια εποχή μεγάλης δοκιμασίας και φωνής απιστίας, η Εκκλησία μας έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι στην ανθρώπινη ιστορία εμφανίστηκε ένα πρόσωπο το οποίο έζησε όλο το μυστήριο της παρουσίας του Θεού. Αυτή είναι η Παναγία μας.
Ο υμνογράφος των Χαιρετισμών την χαρακτηρίζει «δοχείον της σοφίας του Θεού». Το δοχείο είναι ένας μικρός αποθηκευτικός χώρος, στον οποίο φυλάσσονται κυρίως υγρά, αλλά και στερεά, προς πόσιν και βρώσιν, για την κάλυψη των υλικών αναγκών μας. Μάλιστα, στα δοχεία γίνεται διατήρηση των προϊόντων για κάποιο χρονικό διάστημα, λίγο ή πολύ. Ο ποιητής του Ακαθίστου Ύμνου παίρνει τη εικόνα από την υλική πραγματικότητα και την μεταφέρει στην σχέση ανθρώπου και Θεού. Η παναγία γίνεται δοχείο, μόνο που δεν φυλά τροφή για την επιβίωσή μας, αλλά δέχεται μέσα της την Σοφία του Θεού, τον Χριστό, τον «Άρτο της Ζωής». Ο χαρακτηρισμός του Χριστού ως «σοφίας του Θεού» προέρχεται από την Παλαιά Διαθήκη. Είναι ιδιαίτερα αγαπητός στην παράδοση της Εκκλησίας. Ας μην ξεχνάμε τον Ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, που είναι ο ναός ακριβώς του Υιού και Λόγου του Θεού. Η Παναγία λοιπόν φιλοξενεί τη Σοφία του Θεού, τον Χριστό εντός της, και γεύεται τον αγιασμό από Αυτόν. Γίνεται χώρα του αχωρήτου. Οικειούται το μυστήριο να ζει μ’ Αυτόν που προσέλαβε την φύση μας και την έκανε ένα με την δική Του. Στην ύπαρξή της γίνεται αντιληπτό από τους όλους τους ανθρώπους που θέλουν να πιστεύουν ότι ο Θεός, ο πάνσοφος και παντοδύναμος, ο δημιουργός μας, νοιάζεται για τον άνθρωπο, τον καθέναν και την καθεμιά μας. Γι’ αυτό διαλέγει μία εκπρόσωπό μας, να γίνει το δοχείο της δικής Του παρουσίας. Να Τον φιλοξενήσει και να μας Τον προσφέρει ως τον Σωτήρα μας από το κακό, ως τον οδοδείκτη μας στην καθημερινότητα της ζωής, ως την πηγή της αθανασίας και στο παρόν και στην αιωνιότητα.
Τι είναι ακόμη για μας η σοφία του Θεού;
Για τα ανθρώπινα μέτρα η σοφία έχει να κάνει με την γνώση των πάντων, την γνώση του νοήματος της ζωής. Η γνώση αυτή κατακτιέται μέσα από την μελέτη της εμπειρίας και της γνώσης των προηγουμένων, αλλά και από την προσωπική καλλιέργεια, από την φιλοσόφηση της ζωής. Σοφός λέμε ότι γίνεται όποιος διδάσκεται από τα σωστά και τα λάθη, τόσο τα δικά του όσο και των άλλων, είναι αυτός που μπαίνει στην θέση των άλλων και τους δίνει σωστές συμβουλές, που να τους ταιριάζουν και να μπορούν να τις εφαρμόσουν. Είναι ο αποθηκευτής γνώσεων που τον βοηθούν να εξηγεί τον κόσμο. Σοφός είναι αυτός που ενώνει. Που καταπραΰνει. Που δίνει ελπίδα. Κυρίως όμως σοφός είναι αυτός που γνωρίζει και μεταδίδει την αλήθεια!
Για τον Θεό χρησιμοποιούμε τον όρο «πανσοφία» και «πάνσοφος». Ο Θεός είναι η Αλήθεια και η Αλήθεια μεταδίδει αλήθειες για τη ζωή μας. Βάζει νόμους και κανόνες, δείχνοντάς μας τα όριά μας και την ανάγκη να παραμείνουμε ταπεινοί, όχι γιατί αλλιώς βλάπτουμε τον Ίδιο, αλλά γιατί βλάπτουμε τους συνανθρώπους μας. Ο Θεός είναι αγάπη και μας δείχνει την οδό της αγάπης, η οποία νικά τον θάνατο, τόσο τον καθημερινό όσο και τον αιώνιο. Ο Θεός είναι ελευθερία, γιατί δεν υποτάσσεται σε καμία ανάγκη. Ελεύθερα αγαπά, ελεύθερα δημιουργεί, ελεύθερα σώζει. Μας δείχνει λοιπόν ότι η ζωή μας έχει ως νόημά της το αγώνα για ελευθερία από κάθε τι που μας δυσκολεύει ή μας εμποδίζει να αγαπούμε κι αυτό ξεκινά από τα πάθη μας και οδηγεί στην ρίζα τους που είναι η φιλαυτία, το αίσθημα ότι τα γνωρίζουμε όλα, ότι είμαστε σωστοί, μικροί θεοί. Ο Χριστός δεν ήρθε για να δει πώς είμαστε οι άνθρωποι και τι περνούμε, αλλά για να μας δείξει ότι ο Θεός δεν μένει έξω από τα δικά μας, ο Θεός γίνεται ένας από εμάς για να μας δείξει τον τρόπο της εξόδου από τις έμμονες ιδέες που τα πάθη, η φιλαυτία και οι περιπέτειες της ζωής κάνουν το μυαλό μας ποικιλοτρόπως να καρφώνεται σ’ αυτά. Γι’ αυτό είναι πάνσοφος, όχι μόνο γιατί γνωρίζει, αλλά γιατί προσφέρεται, μεταδίδει και μεταδίδεται, κυρίως όμως γιατί προσδέχεται τον καθέναν μας όπως είναι. Αυτό μας διδάσκει. Να ξεκινάμε από αυτό που είμαστε κι από αυτό που είναι ο άλλος και να πορευόμαστε στην αγάπη, μέσα στον χρόνο και όχι στο «εδώ και τώρα».
Αυτό το έζησε η Παναγία μας. Και γι’ αυτό κατέστη και ταμείο της πρόνοιας του Θεού. Και πάλι ο υμνογράφος χρησιμοποιεί μία εικόνα από την δική μας πραγματικότητα. Το ταμείο έχει να κάνει με την διακίνηση των χρημάτων. Ο ταμίας κρατά, δίνει και παίρνει. Η Παναγία μας γίνεται ταμίας του Θεού και μάλιστα της πρόνοιάς Του. Κρατά τον Χριστό εντός της. Δίνει τον Χριστό στους ανθρώπους, όχι μόνο κατά την διάρκεια της επίγειας ζωής της, αλλά και τώρα και για πάντα, καθώς βρίσκεται δίπλα στον Υιό και Θεό της και κοινωνεί μαζί Του την αγάπη Του και την έγνοια Του για τον κάθε άνθρωπο και τον κόσμο. Δίνει σημάδια αυτής της πρόνοιας κάνοντάς μας να δούμε την ζωή με άλλα μάτια: αυτά της προσμονής ότι ο Θεός δεν θα μας ξεχάσει. Ότι ακόμη και στις λύπες και τις δοκιμασίες «κάτι όμορφο θα βγει». Ότι ακόμη και στον πόνο, την δοκιμασία, τον θάνατο, ο άνθρωπος που πιστεύει δεν νιώθει μόνος του. Αισθάνεται την αύρα της παρουσίας του Θεού τόσο για τον ίδιο όσο και για τους οικείους του. Όσο απευθύνεται και με τον νου και με την καρδιά, τόσο λαμβάνει μικρές παρηγοριές. Κι αυτό είναι η μυστική συμμετοχή της Παναγίας στην ελπίδα. Διότι ως ταμίας της πρόνοιας του Θεού παίρνει τις αγωνίες και τις παρακλήσεις μας και τις μεταφέρει ως μητέρα στον Υιό και Θεό της. Μας συστήνει υπομονή. Ο Χριστός ξέρει!
Στις δύσκολες ημέρες που διερχόμαστε ας στραφούμε στην Παναγία μας. Η εμπειρία της συνύπαρξης εντός της με τον Χριστό, η εμπειρία της μάνας που γεννά τον Θεό και γίνεται μάνα όλων των ανθρώπων, η εμπειρία του πόνου και της χαράς, η εμπειρία της πίστης η οποία στο πρόσωπό της έγινε η μεγαλύτερη σε ένταση και διάρκεια και ποιότητα πίστη που θα μπορούσε ο άνθρωπος να δώσει στον Θεό, ένα συνεχές μεγάλο ΝΑΙ, την καθιστούν δοχείο και ταμείο, από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε ελπίδα! Μας ακούει, μας βλέπει, μας δείχνει τον δρόμο! Ας της απευθύνουμε το «Χαίρε» από την γωνιά του σπιτιού μας, από την γωνιά της καρδιάς μας! Και σπουδάζοντας την δική της ζωή και εμπειρία, ας μην αποκάμουμε! Όλα γίνονται για κάποιον λόγο! Για μας, για να βρούμε τον Θεό!
Κέρκυρα, 20 Μαρτίου 2020
Γ’ Χαιρετισμοί
