Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των Πανελλαδικών εξετάσεων εκπληρώνει προσδοκίες, τόσο των γονέων για τα παιδιά τους, όσο και των ίδιων των παιδιών για τους εαυτούς τους. Η είσοδος σε μια επιθυμητή σχολή ευχαριστεί τα παιδιά, διότι ανοίγει τον δρόμο για ένα παλέψουν για το μέλλον τους με όρεξη. Από την άλλη οι γονείς νιώθουν την ικανοποίηση ότι ο κόπος της ανατροφής, τα χρήματα που κατέβαλαν για να δούνε τα παιδιά τους να προχωρούνε άξιζε, καθώς θέλουν να τα βλέπουν ευχαριστημένα και ευτυχισμένα.
Επιτρέπεται οι γονείς να έχουν όνειρα για τα παιδιά τους; Δεν είναι δέσμευση της ελευθερίας τους και μια έμμεση πίεση προς αυτά;
Παλαιότερα τα παιδιά δε είχαν πολλά περιθώρια επιλογών. Ιδιαιτέρως αυτά των οποίων οι γονείς είχαν επαγγελματική και κοινωνική καταξίωση, ουσιαστικά όφειλαν να παραλάβουν την σκυτάλη και να συνεχίσουν τον δρόμο των γονέων. Η συζήτηση περί ελευθερίας μάλλον ήταν περιττή, όταν το όνομα του πατέρα ή της μητέρας εξασφάλιζε μία άνετη ζωή. Σήμερα, που η ελευθερία θεωρείται δεδομένη, τα παιδιά επιλέγουν την πορεία που θα ακολουθήσουν. Οι καταξιωμένοι και εύποροι γονείς μπορεί να εξασφαλίσουν στα παιδιά τους μεταπτυχιακές σπουδές σε καλά πανεπιστήμια του εξωτερικού. Όμως ο κόπος των παιδιών διαδραματίζει μεγαλύτερο ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα, αν και δύσκολα τα «τζάκια» χάνουν την δύναμη του καπνού τους!
Είναι ανθρώπινο οι γονείς να έχουν όνειρα για τα παιδιά τους. Είναι απάνθρωπο να τα πιέζουν να τα ακολουθήσουν. Ακόμη κι αν έχουν δίκιο οι γονείς σχετικά με τις επιλογές των παιδιών τους, οφείλουν να επιτρέψουν σ’ αυτά να έχουν τον τελικό λόγο. Πολλά παιδιά δεν έχουν αποκρυσταλλωμένη άποψη για το ποιο επάγγελμα και ποια σπουδή θα ακολουθήσουν. Είτε λόγω απουσίας ουσιαστικού επαγγελματικού προσανατολισμού, είτε επειδή είναι πολλές οι επιλογές, είτε επειδή επικρατεί το κριτήριο της οικονομικής καταξίωσης, υπάρχει σύγχυση. Άλλοτε πάλι υπάρχει δυσκολία αυτογνωσίας. Πολλά παιδιά κάνουν ψυχολογικά τεστ για να δούνε πού θα προσανατολιστούν. Ούτε αυτό όμως λύνει την βαθιά ανάγκη του ανθρώπου να ακολουθήσει «ό,τω τις έραται», ό,τι αγαπά αληθινά.
Και η αγάπη για ένα γνωστικό αντικείμενο ή ένα επάγγελμα δεν είναι πάντοτε αποτέλεσμα προσδοκίας ή ονείρου. Είναι κάποτε δεμένη και με μία μορφή εγωισμού. Γιατί όχι κι εγώ; Γιατί να μπορεί ο συμμαθητής μου να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα κι εγώ που έχω δυνατότητες να μην το διαλέξω; Έτσι γονείς και παιδιά δένονται με προσδοκίες που δεν ακολουθούν την βαθύτερη κλίση, αλλά έρχονται ως απαίτηση εγωτική, εξουσιαστική, συγκριτική σε σχέση με τους άλλους.
Η εκκλησιαστική ζωή πάντως μπορεί να βοηθήσει και στην αυτογνωσία των παιδιών και στην διακριτικότητα των γονέων. Ο νέος που πιστεύει στον Θεό βάζει ως κριτήριο των επιλογών του την αγάπη, όχι μόνο για την γνώση και την πρόοδο, αλλά και για το μοίρασμα των χαρισμάτων του με τους άλλους. Επάγγελμα χωρίς προσφορά κοινωνική, πέρα από το χρήμα, δεν μπορεί να δώσει χαρά και πληρότητα σ’ αυτόν που το ασκεί. Παράλληλα, γονείς που δεν στέκονται με διάκριση μπροστά στις επιλογές του παιδιού τους, που δεν το βοηθούν να βρει την αλήθεια για τον εαυτό του, αλλά του επιβάλλουν άμεσα ή έμμεσα τι να ακολουθήσει, προβάλλουν στο παιδί τις επιθυμίες τους. Κι έτσι το δεσμεύουν, συχνά για πάντα. Μέτρο λοιπόν χρειάζεται!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην “Ορθόδοξη Αλήθεια”
Στο φύλλο της Τετάρτης 21 Αυγούστου 2019
