ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ – ΝΙΑ ΔΕΥΤΕΡΑ

«Από ένα θαύμα

Από ένα πρόσωπο πορείας

Παίρνεται ο θυμός μου

Νοσταλγούσε τη νύχτα

Τον ύπνο σαν μια ελεύθερη σιωπή

τώρα ορέγεται το ρέμα

Τον ήλιο τη σπηλιά!»

Το πρόσωπο που μου λείπει. Που σου λείπει. Αν Το βρεις, αν Το βρω, ο ύπνος του θανάτου είναι απλά μια σιωπή του σώματος. Αν Το βρεις, αν Το βρω, η καρδιά θα επιθυμήσει το ρέμα της αγάπης, τον ήλιο της διαφάνειας, τη σπηλιά του μεγάλου μυστικού: πλαστήκαμε για ένα Πέρασμα! Όλη η ζωή όχι μια προσμονή, αλλά μία γέννα του θαύματος!

π. Θ.Μ.

Νια Δευτέρα 2019

Η ΚΟΥΣΤΩΔΙΑ

Η ήττα είναι στοιχείο της ανθρώπινης ζωής. Η έκβαση κάθε αγώνα δεν μπορεί να είναι πάντοτε νικηφόρα. Η ήττα δεν γίνεται εύκολα δεκτή από τον εγωισμό μας. Και μας θλίβει ακόμη περισσότερο όταν έχουμε καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να βγούμε νικητές και δεν το κατορθώνουμε. Κάθε ήττα είναι μία μορφή θανάτου. Και ο θάνατος δεν έρχεται ποτέ μόνος του. Κουβαλά μαζί του τις κουστωδίες του, τους πανηγυριστές της ήττας και της αποτυχίας μας, όσους θα περιφρουρήσουν και θα διατηρήσουν τις συνέπειές τους.

Κάθε Μεγάλη Εβδομάδα βλέπουμε τον Χριστό να πεθαίνει στον Σταυρό. Να θάπτεται.  να φαίνεται ότι ηττήθηκε από τις δυνάμεις της ανθρώπινης και της δαιμονικής εξουσίας, το κακό που επιβάλλεται συντρίβοντας τα οράματα για την μεταμόρφωση του κόσμου σε Βασιλεία των Ουρανών. Και η κουστωδία που ο Πιλάτος έδωσε στους Αρχιερείς για να φυλάξουν τον σφραγισμένο τάφο, αποτελεί την τελευταία έκφραση αλαζονείας του θανάτου και των συνεργών του σ' αυτή τη ζωή. Όμως, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το συναξάρι του Μεγάλου Σαββάτου, "Μάτην φυλάττεις τον τάφον, κουστωδία. Ου γαρ καθέξει τύμβος αυτοζωία". Δεν μπορεί ο τάφος και η κουστωδία του να κρατήσουν Αυτόν που είναι ο ίδιος η Ζωή.

Ο θάνατος μάς περικυκλώνει με τις κουστωδίες του. Το χρήμα, οι ιδέες, η επιστήμη, η εξουσία, η αμαρτία αποτελούν αναγκαιότητες στην ζωή. Το μόνο όμως που επιτυγχάνουν είναι να φρουρούν τον τάφο. Γιατί μας μιλούν για τον κόσμο και ερμηνεύουν τη λειτουργία του, ικανοποιούν τις ανάγκες μας, πραγματικές ή κατασκευασμένες, μας δημιουργούν ψευδαισθήσεις παντοδυναμίας και ευτυχίας, αποθεώνουν τον άνθρωπο και τις δυνατότητές του. Η στιγμή του θανάτου όμως αποδεικνύει την ουσιαστική αδυναμία των κουστωδιών να προσφέρουν Ζωή και όχι επιβίωση.

Γιατί αυτό είναι το τελικό ζητούμενο για τον άνθρωπο, η Ζωή. Αν η πέτρα του μνήματος αποτελεί το τέρμα, είναι μάταιες οι κουστωδίες της. Δεν είναι όμως έτσι. Η Ανάσταση μιλά και προσφέρει την αφετηρία μιας άλλης βιοτής, της αιώνιας. Και δίνει ως σημάδι της νίκης της το Ανέσπερο Φως, γιατί στηρίζεται σε μία σχέση που δίνει Ζωή. Ο Ιησούς Χριστός ως προσωπικός Θεός και Σωτήρας μας, δεν συμβιβάζεται με τις κουστωδίες, ούτε ακόμη τον ίδιο το θάνατο. Τον συντρίβει, γιατί δεν παίρνει ζωή από αλλού, αλλά είναι ο ίδιος η Ζωή. Και καλεί τον καθένα να αντλήσει από το Σώμα και το Αίμα Του, από την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη προς Αυτόν την βεβαιότητα ότι δεν υπάρχει ήττα. Ακόμα κι αν πρόσκαιρα χάσουμε βιολογικά, η ύπαρξή μας συνεχίζει οντολογικά την κοινωνία της με το Νικητή του Θανάτου. Και προσδοκά την ανάσταση των νεκρών για να ζήσει τον μέλλοντα αιώνα, χωρίς κουστωδίες, αλλά με μέτρο το Φως και την Αγάπη, την κοινωνία που θα έχει μεταμορφώσει τα πάντα καινούργια!

Η ήττα είναι πρόσκαιρη. Μπορεί η Ζωή να σαββατίζει στον τάφο και ο λίθος του μνήματος να είναι "μέγας σφόδρα". Μπορεί η κουστωδία να φαντάζει ανίκητη. Μάτην όμως φυλάττει. Η Αγάπη θα αναστηθεί. Και μαζί της θα αναστήσει όποιον δεν περνά φοβισμένος μπροστά στις κουστωδίες. Όποιον ζει μαζί με την φαινομενικά ηττημένη Εκκλησία τον Ιησού Χριστό ως Προσωπικό Θεό και Σωτήρα. Και περιμένει τη νίκη Του. Την αιώνια και αμετάτρεπτη, αναφωνώντας "Ναι, έρχου Κύριε"!

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»

στο φύλλο της Μεγάλης Τετάρτης 24 Απριλίου 2019

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ – ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

«Μια πνοή μια διάθεση να σε χορτάσω

Έχω ουρανέ μου

Μια πνοή μια διάθεση να σ’  αγκαλιάσω

Να σηκωθώ απ’ τη γη με τους ανθρώπους

Τα ζώα και τα φυτά στον ύπνο μου να τα φυλάω

Που θα τα θρέφει και θα  ‘ναι ζεστός

Ο πόθος μου να φτάσω εσένα

Και να ξαποστάσω

Με τους ανθρώπους

Κάτω απ’  την ιτιά

Ενός ονείρου

Στον τόπο σου

Στο στόμα της ζωής

Να ξαπλώσω

Και ν’ αφηγιέμαι τότε την καρδιά μου

Μαζί με τους συντρόφους

Μπροστά στα ζώα και τα φυτά

Που ‘θα χουν τότε  βγει απ’  το δικό μας ύπνο».

Η οδός της ανάστασης περνά μέσα από την αγάπη. Θέλει πόθο ο ουρανός. Μοίρασμα. Συν-χώρηση με όλη την κτίση. Πιότερο να έχεις καρδιά. Να μπορείς να την αφηγηθείς, όχι με γνώμονα τα κατορθώματά σου (ου διά τας δικαιοσύνας ημών, ουδέν γαρ εποιήσαμεν αγαθόν επί της γης), αλλά ως δωρεά, ως όνειρο, ως τάνυσμα προς τον άλλο, το αποτύπωμα του Θεού, ακόμη κι αν αυτό είναι το πιο ταπεινό φυλλαράκι. Η ανάσταση είναι απάντηση στην φωνή Του με την δική μας φωνή! Να σε χορτάσουμε!

π.Θ.Μ.
Κυριακή του Πάσχα 2019

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ – ΜΕΓΑ ΣΑΒΒΑΤΟ

“Ο ήλιος δεν αναπαύεται ποτέ
Κάποτε η χαρά μας αναπαύεται
Όπου περνάμε
Φυτρώνουν δέντρα
Ένας αγέρας απαλός
Ανοίγει τα μάτια
των λουλουδιών
Εκεί που αφήνουμε τα νιάτα
Έρχονται πουλικά και κελαηδάνε
Μοσχομυρίζουν τα σύννεφα
Ενώ δουλεύουμε τη γη
Όνειρο είναι η γη
Όνειρο
Πανσέδες είναι δάκρυα”

Ο Ήλιος της Δικαιοσύνης δεν αναπαύεται ποτέ. Εργάζεται και στον σαββατισμό Του. Προετοιμάζει την Ανάσταση. Εμείς όμως αναπαυόμαστε στου κόσμου τις μάταιες εικόνες, για να προλάβουμε τα νιάτα που φεύγουν, να κρατήσουμε τα όνειρα που μοιάζουν παραμύθι. Μας χρειάζεται ο δικός Του αέρας. Να μας ανοίξει απαλά τα μάτια πέρα από την λογική. Εκεί που αρχίζει το Πάσχα, το πέρασμα στην αγάπη, στα δάκρυα που κάνουν την ζωή καινούργια!

π.Θ.Μ.
Μέγα Σάββατο 2019

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΠΑΡΑΚΙ

       Βράδυ της Ανάστασης, μετά το “Χριστός Ανέστη”. Στο ίδιο καντούνι, από την μια η εκκλησία κατάμεστη, με πολλούς νέους, να αναφωνούν στον κατηχητικό λόγο “Επικράνθη” και “Ανέστη Χριστός”, υψώνοντας τις λαμπάδες με το Άγιο Φως της νίκης κατά του θανάτου, της χαράς, της ελπίδας, της συγχώρεσης. Κάποιοι μπορεί να μην το συνειδητοποιούν καν ότι πανηγυρίζουν “θανάτου νέκρωσιν, άδου καθαίρεσιν, απαρχήν άλλης βιοτής”. Στα πρόσωπά τους όμως, τα γεμάτα χαρά, πέρα από την νύστα και την κόπωση, εμπιστεύεσαι ότι υπάρχει Θεός!

Στο ιδιο καντούνι, από την άλλη, το μπαράκι με την μουσική στην απόλυτη ένταση, γεμάτο κι αυτό, με νέους στην πλειοψηφία τους, όπως και η εκκλησία. Κι εδώ πρόσωπα που διασκεδάζουν την ζωή τους, ανυποψίαστα τα περισσότερα για το τι γιορτάζεται ακριβώς δίπλα. Ίσως οι περισσότεροι να πέρασαν από την πάνω πλατεία, να άκουσαν το “Χριστός Ανέστη”, να είδαν τα πυροτεχνήματα, να είχαν κλείσει τραπέζι στο μπαράκι από πριν, για να διασκεδάζουν την ελευθερία τους, την ζωή τους. 

Κάποιοι, όταν είδαν ότι τέλειωσε η αναστάσιμη λειτουργία και άδειασε η εκκλησία, πέρασαν από κει. Ζήτησαν να προσκυνήσουν, να ανάψουν ένα κερί. Στην άδεια εκκλησία ο παπάς μόλις είχε καταλύσει, ξενύχτης ενός αλλιώτικου ξενυχτιού και πότης ενός αλλιώτικου ποτού.  “Χριστός Ανέστη”, λέει ο παπάς. “Αληθώς”, λένε κάποιοι, άλλοι “Επίσης”, άλλοι “Χριστός Ανέστη”. Παίρνουν λίγο αντίδωρο, μία πασχαλινή ευλογία από αυτή που δόθηκε στους πρώτους της βραδιάς, η εκκλησία κλείνει, αυτοί φεύγουν για να συνεχίσουν την ζωή. Κι ο παπάς πάει στην “γωνιά” του, για να ανταλλάξει ευχές και να μετάσχει μαζί με κάποιους από τους ενορίτες που το θέλουν, στο πασχαλινό υλικό τραπέζι.

Δύο κόσμοι. Ο ένας υποψιασμένος, μετέχει, ελπίζει, νιώθει ότι υπάρχει Κάποιος που δίνει άλλο νόημα, κάνει την ζωή υπέρβαση του θανάτου και χαίρεται όσο μπορεί. Ακόμη και να ζηλεύει τον άλλο κόσμο, κρατά το νόημα. Ερωτοτροπεί, αλλά στέκεται όσο μπορεί. Ο άλλος κόσμος, ανυποψίαστος για το θαύμα της Ανάστασης, διασκεδάζει για να ξεφύγει από τον θάνατο. Να φλερτάρει με την παντοδυναμία της στιγμής, το ξέσκασμα, να μην ξεχωρίσει από τους πολλούς.

Κι ο παπάς παρατηρητής και μέτοχος στον ένα κόσμο, αλλά και μη αφιστάμενος του άλλου, αφού ζει στην πραγματικότητα, το μόνο που μπορεί να πει είναι το “Ζωή πολιτεύεται”. Ο Αναστημένος γνωρίζει. Θα δώσει ευκαιρίες. Χρέος του παπά είναι να αφήσει την πόρτα ανοιχτή στην Εκκλησία. Στην γιορτή. Στο αναστάσιμο φως. Κοιτά την καρδιά του. Ξέρει ότι η δυσκολία ξεκινά από τον ίδιο του τον εαυτό. Αλλά νιώθει την παρηγοριά ότι στις ήττες του και στην απόγνωση μετρά τα μέτρα του. Ο Αναστημένος δεν χάνει. Άλλωστε είναι παρών τόσο στην εκκλησία, όσο και στο μπαράκι. Το μόνο που περιμένει είναι η πρόσκληση να Του ανοίξουμε την πόρτα της καρδιάς μας και όλα αλλάζουν. Θα το κάνουμε;  

Λίγο μετά την πασχαλινή θεία λειτουργία

2019

π. Θ.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ – ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

“Η εντύπωση του φωτός δημιουργεί τον υπέροχον άνδρα

που μοίρα του ν’  αρθρώσει την αλήθεια

Με την ειλικρίνεια που φύλαξε ο νεκρός

Στο μυστικό του

Ο αθώος κλαίει

Ο ουρανός πονάει

Ο ερωτευμένος σιωπά

Τα δέντρα έπνιξαν τα πουλιά

Η γης τρέμει απ’  το κρύο

Εγώ επαναλαμβάνω το μοιρολόι”

Το μυστικό που κρύβει ο θάνατός Του δεν μπορείς να το αποκρυπτογραφήσεις αν δεν ερωτευθείς: το φως, την αλήθεια, την αγάπη. Αν δεν σταθείς ξεπερνώντας τον σεβασμό του “καθώς πρέπει” και αναζητώντας στο μοιρολόι του “Ω γλυκύ μου έαρ” την γυμνότητα της καρδιάς που ερωτευμένη αναζητεί στον Υιό του Ανθρώπου τον Υιό του Θεού. Μοίρα Εκείνου η Αλήθεια. Μοίρα δική μας η οδός. Μοίρα κοινή μας η Ζωή!

π. Θ.Μ.

Μεγάλη Παρασκευή 2019

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ – ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ

 «Οι μέλισσες εγλύκαναν την τύψη

Και πήρανε το έγκλημα στην πλάτη

Το φέρανε στη λίμνη και το πνίξανε

Κι ήταν ζεστή η ανάμνηση του ύπνου»

Πορεία προς την λήθη των παθών. Συλλέκτες εμπειριών, κτίστες οικοδομημάτων, για να γλυκάνει η σκέψη, να πνιγεί στις μέριμνες και στις μικρές ηδονές που φέρνουν ύπνο. Μόνο ένα έγκλημα παραμένει α-λήθεια. Αυτός που προδόθηκε, μπορεί να νικήσει τον θυμό του. Αυτός που πρόδωσε, έχει σημαδευτεί για πάντα. Δεν υπάρχει δίκιο, ούτε δικαίωμα. Η σκιά της αγάπης που ξεπουλήθηκε, το στοιχειό του προσώπου που παραμερίστηκε ενώ μοιράστηκε το θαύμα του ΕΜΕΙΣ, η τύψη για το «εγώ μόνο» δεν γλυκαίνεται. Φυγή και απώλεια, η χωρίς μετάνοια πορεία προς την λήθη.  

π. Θ.Μ.

Μεγάλη Πέμπτη 2019

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ – ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ

«Θαρρώ πως ο ύπνος μας σκεπάζει το πρόσωπο

Και δεν μας αφήνει να βγούμε στο φως

Ένας ύπνος με χίλιους πειρασμούς γεμάτος μέλι

Ένα τοπίο όπου δεν πατάς τη γη

Κι ανάμεσα σε αρώματα περνάς τον έρωτα

τον δίνεις σ’  άλλα χέρια και φεύγεις

Από θάμπος σε θάμπος»

Ο ύπνος της αμαρτίας, ένας μικρός θάνατος. Οι έγνοιες, οι επιθυμίες, ένας κόσμος που μας βγάζει από την οδό της αγάπης στην οδό του «υπάρχω μόνο για μένα». Πώς να βγεις στο φως, όταν δεν μπορείς να δεις ότι ο έρωτας φεύγει από τα χέρια σου, γιατί τον υποκατέστησες με το θάμπος της εικόνας που έγινε είδωλο; Κι είναι τόσο κοντά το να κρατήσεις την έγερση. Ένα άρωμα. Ένα δάκρυ. Ένα « Σ’ ευχαριστώ για το χέρι Σου και σου δίνω το δικό μου». Μάθαμε να φεύγουμε. Να δραπετεύουμε. Πώς να κρυφτείς όμως από την Αλήθεια; Και γιατί;

π. Θ.Μ.

Μεγάλη Τετάρτη 2019

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ - ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ

«Σε μιαν αγάπη δίχως όρια

Σ’ ένα αίσθημα δίχως φειδώ

τώρα που σύννεφα πεθαίνουν τα παιδιά

Και γεννιούνται

Οι γυναίκες αλλάζουν τα δάκρυα

Αφήνουν αμάραντη χλόη την ηδονή

Και φεύγουν

Τώρα που ο χρόνος δεν μεταβάλλει τον άνθρωπο

Αλλά η σιωπή

Ο απέραντος καρπός της γης

Αποκοιμιέται ο ουρανός»

Μας έπλασε, μας έδωσε, μας άφησε. Μοιάζει σαν να έχει αποκοιμηθεί. Δίχως όρια η αγάπη Του. Δίχως φειδώ τα αισθήματά Του για μας. Και τα δάκρυά Του μπροστά στον θάνατο γεννούν αναστάσεις. Εμείς δεν αλλάζουμε. Όλα φεύγουν μέσα στον χρόνο και μας αφήνουν ίδιους. Δεν θέλουμε να μοιραστούμε το λίγο ή το πολύ μας. Ξέρει όμως ότι ο καρπός που μας άφησε είναι απέραντος και κάποτε η σιωπή Του θα πάψει. Αγάπη, αισθήματα, δάκρυα  θα μας ζητήσει τι γέννησαν. Ουρανό ή χώμα. Τέλος ή πέρασμα. Την εικόνα Του ή μόνο το εγώ μας. Το «είσελθε εις την χαράν» ξεκινά από τον τόκο στο καλύβι. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Κέρκυρα, Μεγάλη Τρίτη 2019

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ - ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

«Λέω και γίνομαι

Ό,τι ποθεί η μέρα

Φύλλωμα στόμα

Αναπνέω

Καλαμιώνας

Γέρνω στην προσευχή

Θα φιλήσω την θάλασσα

Και η ψυχή μου πάει»

Ζωή είναι κι αυτό που δεν βλέπουμε. Πλούσιο κάποτε το φύλλωμά μου, μόνο έμεινα στο τι ζητάω και όχι στο τι μπορεί να μου ζητηθεί. Ένα φιλί στην θάλασσα του ελέους Του είναι η ελπίδα. Κι ας φύγει η ψυχή μου απ’  ό,τι ποθεί η μέρα. Αναπνέω στην αγάπη. Ακόμη κι αν δεν προλάβω, καταλαβαίνω ότι Εκείνος το φως. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΒΑΪΩΝ

«Πάλι ο ουρανός ανάμεσά μας τρέχει

Με μάτια που του βγαίνουν απ’  το σώμα

Η πράσινη πορεία του

Σκόνη δεν σηκώνει

Είναι τόσα τα δέντρα που ξυπνάνε

Είναι τόσα τα δέντρα που κοιμούνται

Όποιος ξυπνά σε δάσος θα ξυπνήσει

Και στέγη από φύλλα θα γιορτάσει

Όποιος κοιμάται τώρα

Σε νερά θα κοιμηθεί

Σε χλόη»

Σφαλιστά τα μάτια για να νιώσουμε τον ουρανό. Δεν κάνει άλλωστε θόρυβο. Μπορεί η καρδιά μας να αφουγκράζεται ένα κλαδί, σημάδι ότι από ψηλά η αλήθεια κι ανάμεσά μας το θαύμα, όμως ποιο δέντρο ξύπνησε, ποιο δέντρο κοιμάται;

 Να διαλέξουμε.  Δάσος, στο οποίο παλεύουμε να βρούμε ένα καλύβι, ή νερό, στο οποίο βουλιάζουμε όχι γιατί δεν ξέρουμε να κολυμπάμε, αλλά γιατί η ορμή συντρίβει.

Καλύβι η πίστη. Καλύβι η Εκκλησία. Καλύβι η ελπίδα.

Κι ο ουρανός επιμένει. Να κάνει το κλαδί ν’ ανθίσει.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

ΤΟ ΕΥΜΕΤΑΒΟΛΟΝ

«Εἶπεν οὖν ὁ Ἰησοῦς: ἄφες αὐτήν, εἰς τήν ἡμέραν τοῦ ἐνταφιασμοῦ μου τετήρηκεν αὐτό» (Ἰωάν. 12, 7)

Είπε τότε ο Ιησούς: «άφησέ την ήσυχη. Αυτό που κάνει είναι για την ημέρα του ενταφιασμού μου»

                Οι καιροί μας χαρακτηρίζονται από ρευστότητα. Δεν είναι μόνο ότι κριτήριο της αλήθειας για τους περισσότερους είναι το «εγώ» και μόνο αυτό, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν εύκολα σταθερές, στις οποίες κάποιος να στηριχτεί. Είναι και ότι έχει χαθεί αυτό το αίσθημα του «ανήκειν» σε μικρότερες ή μεγαλύτερες κοινότητες, όπως η οικογένεια, η πατρίδα, η Εκκλησία, το σχολείο. Ακόμη και οι ομάδες ή οι σύλλογοι στους οποίους οι άνθρωποι οι άνθρωποι θεωρούν ότι μετέχουν, δεν γεννούν το αίσθημα του «ανήκειν». Υπάρχει μια μεταβολή των διαθέσεων, των απόψεων. Οι άνθρωποι έχουμε γίνει δοκιμαστές εμπειριών και δείχνουμε ότι μας αρέσει.

                Μήπως όμως είναι σημερινό το φαινόμενο;

                Μία ημέρα πριν την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, ο Κύριος φιλοξενήθηκε στο σπίτι του Λαζάρου, τον οποίο είχε αναστήσει από τους νεκρούς. Εκεί η αδερφή του Λαζάρου, η Μαρία, θα αλείψει τα πόδια του Χριστού με πολύτιμο μύρο και θα προκαλέσει την οργή του Ιούδα, ο οποίος θα ήθελε το μύρο νου πουληθεί και να δοθεί το αντίτιμο στους φτωχούς. Ο Χριστός όμως θα επιτιμήσει τον Ιούδα και θα του ζητήσει να αφήσει την Μαρία ήσυχη, διότι αυτό που έκανε είναι προφητική κίνηση για τον ενταφιασμό Του. Γνωρίζει ο Χριστός ότι Τον περιμένει ο θάνατος. Γνωρίζει ότι το πλήθος που θα Τον επευφημήσει, όπως επίσης και οι αυτόπτες μάρτυρες της ανάστασης του Λαζάρου, θα αλλάξουν διαθέσεις έναντι Του και από το «ωσαννά» θα περάσουν στο «σταύρωσον». Και έτσι αποδέχεται την κίνηση της Μαρίας και ως κίνηση αγάπης, ευγνωμοσύνης και φροντίδας από ξέχειλη και όχι μίζερη καρδιά και την απαλλάσσει από την ιδέα ότι οι φτωχοί αξίζουν περισσότερο από τον Υιό του Θεού. Ο Χριστός γνωρίζει το «ευμετάβολον» των διαθέσεων των ανθρώπων, την ρευστότητα, και προλέγει το ότι θα πεθάνει από αυτούς που θα Τον δοξάζουν.

                Η ρευστότητα, το «ευμετάβολον», πηγάζει από το γεγονός ότι οι άνθρωποι θεοποιούμε το «εγώ» και την γνώμη μας, με αποτέλεσμα να παρασυρόμαστε εύκολα από την δημαγωγία και από εκείνους που γνωρίζουν ότι όταν δεν υπάρχουν σταθερά στηρίγματα, ούτε επίγνωση της αξίας των προσώπων, τότε η διάθεση εύκολα μπορεί να αλλάξει, διότι «γιατί να υπερασπιστούμε κάποιον που δεν είναι όπως εμείς τον θέλουμε ή όπως νομίζουμε ότι πρέπει να είναι ή πώς δεν μπορεί να μας ωφελήσει». Το «ευμετάβολον» πηγάζει από το γεγονός ότι δεν είναι η αγάπη προς τον πλησίον προτεραιότητά μας. Ο Ιούδας θα προδώσει τον Χριστό, επειδή αγαπά πρωτίστως τον εαυτό του και τα πάθη του.  Η Μαρία θα πλύνει τα πόδια του Χριστού με μύρο και θα γίνει μυροφόρος, ακολουθώντας Τον μέχρι τον τάφο και την Ανάσταση, γιατί η αγάπη της είναι εξωστρεφής και  ΜΑρία  όχι εγωκεντρική. Το «ευμετάβολον» πηγάζει από την επίθεση των λογισμών, την οποία ο διάβολος προκαλεί στον άνθρωπο, προκειμένου να ελέγξει τον νου και την καρδιά και να μας απομακρύνει από την αλήθεια.

                Η ρευστότητα των καιρών μας είναι σημάδι αυτοθεοποίησης. Είναι σημάδι έλλειψης αγάπης τόσο προς τον Θεό όσο και προς τον πλησίον. Είναι σημάδι λειτουργίας της ύπαρξης στην προοπτική του συμφέροντος. Είναι σημάδι παράδοσής μας στο ήθος του πειρασμού. Η ρευστότητα μας κάνει να μην θέλουμε να ανήκουμε σε κανέναν θεσμό, σε καμία κοινότητα όπου και υπάρχουν κανόνες που προϋποθέτουν αγάπη, αφιέρωση, σταθερότητα, πίστη σε έναν σκοπό , διάθεση προσφοράς με ξέχειλη καρδιά και όχι μιζέρια. Γι’ αυτό και η πνευματικότητα των ημερών της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος δεν αγγίζει την πλειονοψηφία  της κοινωνίας μας, αλλά τα περισσότερα λειτουργούν στην προοπτική του φολκλόρ. Πολύ εύκολα ο διάβολος θα μας νικήσει και θα μας κάνει να δούμε μόνο τον εαυτό μας ως κέντρο του κόσμου, χωρίς να λυπόμαστε γι’ αυτό.

                Μπορεί να είναι γεμάτες οι εκκλησίες αυτές τις ημέρες, μπορεί τα κλαδιά των βαΐων να είναι υπερυψωμένα, ωστόσο το ερώτημα που θέτει ο Χριστός είναι συγκλονιστικό: μέχρι τον ενταφιασμό Του σε ποια ομάδα θα ανήκουμε; Σ’ αυτήν που τον επευφημεί και στην συνέχεια Τον σταυρώνει απορρίπτοντάς Τον; Σ’ αυτήν που βλέπει την σχέση μαζί Του στην μιζέρια του Ιούδα, δηλαδή στο θρησκευτικό και προσωπικό συμφέρον,  και γρήγορα θα μεταστραφεί, είτε παρασυρμένη από τα λόγια των άθεων και επιτήδειων, είτε από εσωτερικούς λογισμούς, είτε από το αίσθημα ότι δεν χρειάζεται άλλο να Τον ακολουθούμε είτε βάζοντας μπροστά προφάσεις εν αμαρτίαις, όπως το ότι δεν χρειάζεται η πίστη, αλλά είναι αρκετός ένας ακτιβισμός βοήθειας των φτωχών; Ἠ σ’ αυτήν που θα μείνει μαζί Του μέχρι το τέλος, αγαπώντας και Εκείνον και τον πλησίον και μένοντας πιστή στην ζωή της Εκκλησίας;

                Τουλάχιστον, ας μην υποταχτούμε στην ρευστότητα και το «ευμετάβολον» κι ας παραμείνουμε μαζί Του!

                Κέρκυρα, 21 Απριλίου 2019

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

               

Τα γεγονότα της Μεγάλης Εβδομάδος μας φέρνουν στον νου, εκτός από τα Πάθη, τον θάνατο  και την Ανάσταση του Χριστού, τον θάνατο του κάθε ανθρώπου. Ως αποτέλεσμα της φθοράς του χρόνου και της αμαρτίας ο θάνατος αποτελεί δεδομένο που δεν το δεχόμαστε εύκολα. Όταν μάλιστα αφορά σε οικείους ανθρώπους, η δυσκολία αποδοχής αυξάνει, ιδίως αν έχουμε να κάνουμε και με το πώς θα εξηγήσουμε σε παιδιά το τι και το γιατί. Η απώλεια ενός οικείου προσώπου, ξαφνική ή αναμενόμενη, γεννά λύπη, ερωτηματικά, αγωνία στα παιδιά. Δεν είναι μόνο το γεγονός της σωματικής απουσίας. Είναι και ένα αίσθημα ανασφάλειας που ο θάνατος φέρνει. Εμένα ποιος θα με φροντίσει; Γιατί ο Θεός που μου λένε ότι αγαπά όλους τους ανθρώπους, δεν σταμάτησε το κακό; Μήπως θα συμβεί και σε μένα; Γιατί βλέπω τους αγαπημένους μου ανθρώπους να κλαίνε και να πενθούν;

                Οι ειδικοί της ψυχικής υγείας δίνουν κάποιες συμβουλές, που δεν είναι περιφρονητέες. Η κύρια συμβουλή έχει να κάνει με το να πούμε την αλήθεια για το γεγονός, να μιλήσουμε για τον «θάνατο» μη κρύβοντας την λέξη. Επίσης, με το να έχουμε υπομονή στις αντιδράσεις του παιδιού, ιδίως όταν αυτές δεν είναι άμεσες ή δεν δείχνουν ελεγχόμενες, όταν δηλαδή είναι ξεσπάσματα ή μια φαινομενική αδιαφορία. Η αγκαλιά της αγάπης και το μοίρασμα των σκέψεων και των συναισθημάτων, η προτροπή για την συνέχεια της ζωής και η διαβεβαίωση ότι η αγάπη και η μνήμη δεν πεθαίνουν είναι τρόποι σχετικής ανακούφισης για το πένθος.

                Η πίστη μας όμως έχει και τους δικούς της δρόμους. Αν, για παράδειγμα, διαβάσουμε την ιστορία της ανάστασης του Λαζάρου, μπορούμε να αντλήσουμε πολύτιμα δεδομένα. Σημειωτέον ότι η ανάσταση του Λαζάρου ουσιαστικά δεν διδάσκεται πλέον στο ελληνικό σχολείο, στο νέο μάθημα των θρησκευτικών. Κι όμως, είναι  ουσιαστική παρηγοριά και ανακούφιση το να γνωρίζουμε ότι ο Χριστός δάκρυσε μπροστά στον νεκρό φίλο Του. Ότι ο Θεός δεν αφήνει μόνο του τον άνθρωπο στην ώρα του θανάτου. Ότι οι αδερφές του Λαζάρου, η Μάρθα και η Μαρία, πένθησαν τον κεκοιμημένο και, μολονότι πίστευαν στην ανάσταση των νεκρών εν τη εσχάτη ημέρα,  εμπιστεύτηκαν την αγάπη του Χριστού. Ότι στο πρόσωπο του Λαζάρου προτυπώθηκε η κοινή ανάσταση όλων μας. Ότι ο θάνατος δεν είναι το τέλος, αλλά ότι όποιος πιστεύει στον Χριστό, ακόμη κι αν πεθάνει, θα ζήσει και ότι όποιος πιστεύει στον Χριστό θα ζήσει τον θάνατο ως πέρασμα, ως Πάσχα.

                Στηριγμένοι στο θαύμα μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά για το ότι υπάρχει ο Χριστός που το ακατανόητο γεγονός του θανάτου το νοηματοδοτεί. Ότι, ενώ είμαστε τελικά ανίσχυροι μπροστά στον χρόνο, μπορούμε να παλέψουμε εναντίον της αμαρτίας, της αποτυχίας να αγαπήσουμε τον Θεό και τον πλησίον, εναντίον των παθών που μας καθιστούν μικρούς «θεούς», χωρίς όμως την δύναμη που φανταζόμαστε, και ο φίλος μας Χριστός, ο «στάχυς της ζωής», θα μας δώσει δύναμη τόσο στον προσωπικό μας σταυρό, όσο και στις λύπες για την απώλεια των άλλων, να ελπίσουμε στην κοινή ανάσταση. Απελπίζεται όποιος δεν εμπιστεύεται.

                Πίστη χρειάζεται να εμφυσήσουμε στα παιδιά μας και τα υπόλοιπα είναι του Θεού!       

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην « Ορθόδοξη Αλήθεια»

στο φύλλο της Τετάρτης 17 Απριλίου 2019

ΤΟ ΠΟΤΗΡΙΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ

«Δύνασθε πιεῖν τό ποτήριον ὅ ἐγώ πίνω, καί τό βάπτισμα ὅ ἐγώ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι; Οἱ δέ εἶπον αὐτῷ: δυνάμεθα. Ὁ δέ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς: οὐκ οἴδατε τί αἰτεῖσθε» (Μάρκ. 10, 38-39)

«Μπορείτε να πιείτε το ποτήρι του πάθους που θα πιώ εγώ ή να βαπτιστείτε με το βάπτισμα με το οποίο θα βαπτιστώ εγώ;».  «Μπορούμε», του λένε. Κι ο Ιησούς τους απάντησε: «δεν ξέρετε τι ζητάτε».

                Τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος ο Κύριός μας οδεύει προς το σωτήριο πάθος Του. Και όπως όταν κάποιος πλησιάζει στο τέλος του, αυτοί που σκοπεύουν να τον κληρονομήσουν ή αυτοί που είναι κοντά του  στην ζωή σπεύδουν να ξεκινήσουν από όποια καλύτερη θέση μπορούν, για να είναι έτοιμοι, όταν θα έρθει η ώρα, έτσι και οι δύο μαθητές, ο Ιάκωβος και Ιωάννης, σπεύδουν να ζητήσουν από τον Χριστό να τους δώσει την δυνατότητα να καθίσουν δίπλα Του, όταν ο Χριστός επανέλθει στην δόξα Του, για να κρίνει τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ.  Κοντόφθαλμη θεώρηση. δε έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο Χριστός ήρθε για να σώσει και όχι για να κρίνει τον κόσμο. Ήρθε για να απευθυνθεί σε όλους τους ανθρώπους και όχι μόνο στον περιούσιο λαό. Ζητά από αυτούς που Τον ακολουθούν «ποτήριο» και «βάπτισμα». Να πάθουν, να ματώσουν, να παραιτηθούν από κάθε μορφής εξουσία, να δείξουν τι σημαίνει ταπείνωση και αυτό θέλει κόπο πολύ, αυταπάρνηση, αφιέρωση στον σκοπό της βασιλείας του Θεού και όχι μικροπολιτική ή εκπλήρωση μικροσυμφερόντων. Γι’ αυτό και ο Χριστός τους μαλώνει, δείχνοντάς τους ότι η σχέση μαζί Του θέλει υπέρβαση του εαυτού μας και, την ίδια στιγμή, του τρόπου σκέψης που μας χαρακτηρίζει, καθώς μένουμε στα πρόσκαιρα.

                Ο Χριστός δεν δικαιολογεί τους δύο μαθητές, ούτε τους υπόλοιπους δέκα που αγανακτούν, πιθανότατα διότι δεν πρόλαβαν να ζητήσουν οι ίδιοι αυτό που ζήτησαν οι δύο. Δεν τους αφήνει να εισέλθουν στην κατάσταση της ζήλειας και της διαμάχης. Ο Χριστός δεν αφήνει περιθώριο σκέψης με βάση τα πρόσκαιρα, με βάση τα καλά και συμφέροντα. Αντίθετα, είναι απόλυτα ειλικρινής μαζί τους. Η οδός Του είναι οδός σταυρού. Δεν είναι οδός αυτάρκειας. Δεν είναι ο τρόπος του καθόλου εύκολος. Γι ’αυτό, ενώ απευθύνεται σε όλους, δεν θα Τον αποδεχτούν πολλοί, ακριβώς διότι οι άνθρωποι ζητούμε κάποιον που να μας προσφέρει άκοπα την λύση των προβλημάτων μας και όχι όποιον μας προτείνει την υπέρβαση του εαυτού μας, χωρίς όμως ανταλλάγματα, όπως της δόξας, της εξουσίας, της πρόταξης του εαυτού μας.

                «Ποτήριο» υπέρβασης του εγώ μας και βάπτισμα «αίματος» εξακολουθεί να μας προτείνει ο Θεάνθρωπος. Η αγάπη που ζητά από μας, έχοντάς την παράσχει σε όλους, θέλει κόπο. Θέλει έξοδο από το εγώ. Θέλει υπόμνηση ότι δεν θα καλοπεράσουμε στην ζωή μας, αλλά θα πρέπει να ματώσουμε για να συγχωρέσουμε, να ματώσουμε για να μην κατακρίνουμε, να ματώσουμε για να αγαπήσουμε τους εχθρούς μας, να ματώσουμε για να εμπιστευτούμε την πρόνοια του Θεού, χωρίς άμεσες υποσχέσεις, πέρα από το ότι θα μας ανήκει τη βασιλεία των ουρανών και ότι ο Χριστός θα μας θυμηθεί. Αυτή είναι η οδός της πίστης. Η οδός της εμπιστοσύνης. Της ταπείνωσης. Αυτή που θέλει το χάρισμα  της κοινωνίας με τον Χριστό και του μοιράσματος με τον πλησίον, ιδίως αυτού που δεν νιώθει, που δεν συμφωνεί,  που δεν ταπεινώνεται.

                Το ποτήριο και το βάπτισμα όμως δίνουν άλλο περιεχόμενο στις σχέσεις μας τόσο με τον πλησίον όσο και με τον εαυτό μας. Κάποιοι θα εκμεταλλευτούν. Κάποιοι θα συγκινηθούν και θα μετανοήσουν. Κάποιοι θα μείνουν αδιάφοροι. Όμως το να υπηρετούμε τον πλησίον μας, να δείχνουμε αγάπη σε κάθε πτυχή της ζωής, είναι η αφετηρία να υπερβούμε το εγώ. Να μοιάσουμε στους μαθητές μετά την Ανάσταση και την Πεντηκοστή και όχι την κατάστασή τους πριν το Πάθος. Διότι η χριστιανική μας ιδιότητα σήμερα περισσότερο με το αταπείνωτο, εξουσιαστικό, ανταγωνιστικό πνεύμα των μαθητών πριν την Σταύρωση και τα Πάθη του Χριστού μοιάζει. Και τείνουμε να βλέπουμε την Εκκλησία κατά  την νοοτροπία αυτή. Δηλαδή ως τον χώρο στον οποίο θα βολευτούμε ζητώντας από τον Θεό δόξα ή ησυχία και όχι  ταπεινή έξοδο από το εγώ και αφετηρία αγάπης!

                Καθώς πλησιάζει το Πάσχα, ας αφυπνιστούμε από τον λόγο του Κυρίου ότι έφτασε η ώρα της παράδοσής Του. Ας αποφασίσουμε κάθε στιγμή της ζωής μας να Τον ακολουθούμε στο ποτήριο και στο βάπτισμα και ας ζήσουμε εν τη Εκκλησία την απόφασή μας για αλλιώτικη ζωή! Η Θεία Ευχαριστία που προϋποθέτει  ταπεινή αποδοχή στην κλήση του Θεού και υπέρβαση του τι μας χωρίζει από τον πλησίον μέσα στο βάπτισμα του κόπου, ας είναι ο οδοδείκτης και αυτής της ευλογημένης περιόδου!

Κέρκυρα, 14 Απριλίου 2019

ΧΑΙΡΕ ΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΓΥΜΝΩΝ ΠΑΡΡΗΣΙΑΣ, ΧΑΙΡΕ ΣΤΟΡΓΗ ΠΑΝΤΑ ΠΟΘΟΝ ΝΙΚΩΣΑ

Γυμνός γεννιέται ο άνθρωπος. Χωρίς ψεγάδια, αλλά και χωρίς εμφανή χαρίσματα. Το μόνο που τον συνοδεύει είναι η ύπαρξη. Το πρόσωπό του. Το σώμα και η ψυχή του. Αμέσως μόλις γεννηθεί ενδύεται στολή. Ρούχα, για να προφυλαχθεί από τις εναλλαγές της θερμοκρασίας. Από τον ρύπο της ατμόσφαιρας, αλλά και των ανθρώπων με τους οποίους συναναστρέφεται. Από τα εμπαθή βλέμματα επάνω του. Για να μη φαίνεται η γυμνότητά του, αλλά να δειχθεί ότι θα την διαχειριστεί ο ίδιος, όποτε και όπως θελήσει. Για να μπει στο παιχνίδι του φαίνεσθαι. Για να μην είναι αντικείμενο φιληδονίας, αλλά πρόσωπο, το σώμα του οποίου είναι διαχειρίσιμο αρχικά από όσους τον αγαπούν και στην συνέχεια από τον ίδιο. Και στον έρωτα η γυμνότητα των σωμάτων αναδεικνύει τη παραίτηση από υπεράσπιση του προσώπου, του σώματος και της ψυχής δηλαδή, του ενιαίου ανθρώπου από την εμπάθεια του βλέμματος και της σκέψης του άλλου. Αναδεικνύει την παράδοση όχι μόνο στην ηδονή, αλλά, κυρίως, στην εμπιστοσύνη της αγάπης.

«Η φύσις κρύπτεσθαι φιλεί», λέει ένας από τους πιο σπουδαίους φιλοσόφους της αρχαίας Ελλάδας, ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος. Η αληθινή μας φύση, όπως και ο κόσμος στον οποίο ζούμε, αγαπά να κρύβεται. Δεν θέλει παρρησία στην δήλωσή της ταυτότητάς της προς τα έξω. Θέλει ένα μικρό ή μεγαλύτερο παιχνίδι, όπως το κρυφτό των παιδιών, για να βρούμε τα μυστικά της. Θέλει την παράδοσή μας στην αγάπη για κάθε τι στον κόσμο, για κάθε γωνιά της, για να μας αποκαλυφθεί. Άλλοτε με θόρυβο, άλλοτε με την σιωπή που ταιριάζει στον μύστη, στον ερωτευμένο, αποκαλύπτει τα κρυμμένα μυστικά της. Οι πατέρες της Εκκλησίας έρχονται να μιλήσουν για την «φυσική θεωρία». Ότι μέσα από τα μυστικά της φύσης ο άνθρωπος μπορεί να γνωρίσει την πρόνοια, μα, κυρίως, την αγάπη του Θεού. Και ενδύεται εκείνη την πρώτη στολή του Παραδείσου. Αυτή της γυμνότητας, η οποία δεν είναι της πονηρίας, αλλά της διαφάνειας. Της εμπιστοσύνης του παιδιού στον Πατέρα. Της εμπιστοσύνης ότι μέσα από την αγάπη ό,τι κρύβεται, θα φανερωθεί.

Στην ακολουθία των Χαιρετισμών ο υμνογράφος, απευθυνόμενος στην Υπεραγία Θεοτόκο, την χαιρετά ως «στολή των γυμνών παρρησίας». Της λέει ότι είναι αυτή η στολή παρρησίας που ενδύονται όλοι οι γυμνοί άνθρωποι. Μόνο που τώρα δεν είμαστε γυμνοί από εμπιστοσύνη, από αγάπη, από αθωότητα, από αναζήτηση της αλήθειας του Θεού, αλλά γυμνοί εξαιτίας των παθών μας και της έλλειψης αγάπης και νοήματος. Γυμνοί από την εμπιστοσύνη στο βλέμμα του Θεού, διότι το έχουμε υποκαταστήσει με το δικό μας πονηρό, εμπαθές βλέμμα, που θεωρεί τον κόσμο ως αντικείμενο για κατάκτηση και όχι για αποκάλυψη της ομορφιάς των μυστικών του, δηλαδή του Δημιουργού του. «Κάθε πράγμα, μικρό ή μεγάλο, πρέπει να το ζητείς με ιδιαίτερη προσευχή από τον Δημιουργό του» (αββάς Ισαάκ ο Σύρος). Η Παναγία ζήτησε τον Δημιουργό της και Δημιουργό μας όχι με θράσος, αλλά με την εμπιστοσύνη του παιδιού. Αποδέχτηκε την αγάπη και την πρόνοια Του και ντύθηκε την παρρησία της πρώτης στολής, δηλαδή το δικαίωμα να συζητά, να κοινωνεί, να κυοφορεί τον Δημιουργό της και όλων, τον Χριστό μας.

«Η ταπείνωσις κρύπτεσθαι φιλεί». Η Υπεραγία Θεοτόκος δείχνει ότι η αληθινή μας φύση βρίσκεται στην ταπείνωση, όχι στην έπαρση, στο βλέμμα του εγώ, αλλά την παράδοση στο βλέμμα του Θεού. Και η ίδια συνετήρει κάθε ρήμα που άκουγε για τον Υιό της, για το μυστήριο που ζούσε, στην καρδιά της και προχώρησε ακολουθώντας την οδό Του ταπεινά, σπάζοντας την σιωπή της μόνο όταν ήθελε κάτι από αγάπη για τους άλλους. Και σήμερα «κρύπτεσθαι φιλεί». Ο κόσμος προχωρά με το θράσος της αυτοθέωσης και όχι με την στολή της ταπείνωσης. Εκείνη δεν μιλά, σιωπά. Ακούει όμως. Και προσεύχεται δακρύουσα για μας. Όχι μόνο για τα αιτήματα της ζωής στον κόσμο, αλλά για να βρούμε το νόημα που θα μας οδηγήσει στην κοινωνία με τον Χριστό. Το πώς δηλαδή θα γυμνωθούμε από τα φτιασίδια των στολών του κόσμου, των ρόλων της υποκρισίας μας, της φανερής ή κεκαλυμμένης αμαρτίας, και πώς θα ενδυθούμε την στολή της αγάπης.

Ο υμνογράφος λέει στην Παναγία ότι είναι η στοργή που νικά κάθε άλλο πόθο. Η Παναγία είναι το πρότυπο της ανιδιοτελούς μητρικής στοργής, που μας διδάσκει τι σημαίνει αυθεντικός πόθος. Δεν είναι για τον άνθρωπο ως αντικείμενο ηδονής, συμφέροντος, δικαίωσης μέσω αυτού. Είναι το να έχει κάποιος «μερίδα του πόθου του Χριστού εντός του και να νικά και να επικρατεί έναντι κάθε λύπης της διανοίας» (αββάς Ισαάκ ο Σύρος). Και η Παναγία δεν είχε μερίδα του πόθου του Χριστού εντός της αλλά ο μόνος πόθος της ήταν ο Χριστός. Και ο πόθος γεννά στοργή όχι μόνο για τον Υιό και Θεό της, αλλά και για κάθε άνθρωπο, διότι ο Χριστός προσέλαβε τη ανθρώπινη φύση, δηλαδή όλους μας, για να μας ανακαινίσει και να μας απαλλάξει από κάθε άλλο πόθο που μας κρατά ως βαρίδι στον κόσμο τούτο και δεν μας επιτρέπει να Τον ανακαλύψουμε.

«Απορεί πάσα γλώσσα» μπροστά στην Υπεραγία Θεοτόκο. Η γυμνότητα από το πεπερασμένο και την εμπαθή μας κατάσταση μάς κάνει να αισθανόμαστε ότι μόνο η εμπιστοσύνη στον τρόπο της μας απομένει. Στην τρόπο της αγάπης. Της ταπείνωσης, Του πόθου για τον Χριστό. Της εκζήτησής Του σε κάθε σημείο του κόσμου. Ας μεσιτεύει για μας και ας μας αξιώνει να βρίσκουμε τον αληθινό μας προορισμό!

Κέρκυρα, 12 Απριλίου 2019

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΗΔΕΙΑ Η’ ΠΕΡΙ ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΩΝ ΗΘΩΝ

Είναι πραγματικότητα η αλλαγή των ηθών στους καιρούς μας. Σημαίνοντα πρόσωπα διαλέγουν να μην παντρεύονται, να μην βαφτίζουν τα παιδιά τους, να μην ακολουθούν, έστω και τύποις, τον δρόμο της συντριπτικής πλειονοψηφίας του λαού μας. Σταδιακά  επέρχεται και η αλλαγή και έναντι της ζωής και έναντι του θανάτου. Απαίτηση για καύση του νεκρού και υπαινιγμοί εναντίον της Εκκλησίας ότι αυτή είναι που δήθεν πιέζει τους Δήμους, τους κατεξοχήν δηλαδή αρμοδίους, να μην προχωρήσουν στην ίδρυση αποτεφρωτηρίων, αίτηση για καθιέρωση της πολιτικής κηδείας, αντί για την θρησκευτική-εκκλησιαστική, με σαφή δήλωση ότι ο νεκρός ήταν άθεος και δεν θέλει η οικογένειά του να έχει καμία σχέση με την Εκκλησία, ούτε μετά θάνατον,  ένα αίσθημα ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν ανήκουν στην κοινότητα των πολλών, αλλά στα δικαιώματά τους.

Η Εκκλησία προφανώς δεν πρέπει να δεσμεύσει την ελευθερία των ανθρώπων. Ο λόγος του Χριστού άλλωστε ηχεί στ᾽ αυτιά όλων μας:  “όστις θέλει”. Οφείλει όμως να ευαγγελίσει τους ανθρώπους στην διδασκαλία της. Να τονίσει ότι η νεκρώσιμη ακολουθία έχει τριπλό χαρακτήρα. Είναι πρώτα προσευχή για τον κεκοιμημένο, ώστε, ασχέτως των επιλογών του στην ζωή για τις οποίες είναι υπεύθυνος, μολονότι κανείς δεν γνωρίζει αν επέμενε σ᾽ αυτές μέχρι την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή, να έχει καλή απολογία επί του φοβερού βήματος του Χριστού και να τύχει του ελέους του Θεού. Είναι μία ευκαιρία οι οικείοι του κεκοιμημένου να πενθήσουν τον δικό τους άνθρωπο ελπίζοντας στην κοινή ανάσταση, όπως η ακολουθία υπερτονίζει! Είναι, τέλος, η έκφραση της αγάπης της κοινότητας, η οποία αποχωρίζεται ένα μέλος της, ζητώντας να το αποχαιρετήσει και να συμπαρασταθεί στους οικείους του.  Και είναι αυτός ο αποχαιρετισμός δήλωση της συνέχειας  ότι η ταυτότητα του λαού και της κοινότητας δεν επηρεάζεται από τον θάνατο, θυμάται αυτόν που φεύγει, αλλά και συνεχίζει μαζί με όσους μένουν στην οδό της παράδοσης. 

Η πολιτική κηδεία είναι σημάδι των καιρών. Έκφραση ανεπιφύλακτης εμμονής στην βεβαιότητα της ανυπαρξίας μεταθανάτιας ζωής. Δήλωση μηδενισμού της ύπαρξης, όπως ο πολιτισμός μας διατρανώνει τονίζοντας ότι “μια ζωή την έχουμε”.  Σύνδεση της νεκρώσιμης ακολουθίας με την απέχθεια για τους κληρικούς συλλήβδην και άρνηση αποδοχής της αποστολής τους να αγαπούνε κυρίως αυτούς που δεν τους θἐλουν. Δήλωση συνέπειας ότι δεν θέλει ο κεκοιμημένος να κάνει κάτι που αρνήθηκε στην ζωή του, με εγωιστικό προσπέρασμα της αλήθειας ότι στον θάνατο είμαστε ίσοι και ότι οι ιδέες μας δεν μας συνοδεύουν, αλλά μένουν πίσω. Ένας μοντερνισμός δηλωτικός του κενού για νόημα που υπερβαίνει τον χρόνο και τον κόσμο.

Ανάλογη είναι και η απαίτηση για καύση του νεκρού σώματος. Ιδέα παρμένη από τον μηδενισμό του σώματος των ανατολικών θρησκευμάτων, συνδεδεμένη με την άρνηση της ανάστασης, στηριγμένη στην άρνηση της πίστης και στον δικαιωματισμό, γίνεται μοντερνισμός που κάνει θόρυβο.

Η πίστη θα συνεχίσει με την ελπίδα. Στα λείψανα των αγίων μας, ιδιαιτέρως στα άφθαρτα, διαπιστώνουμε ότι ο θάνατος δεν είναι το τέρμα της ύπαρξης, αλλά το πέρασμά της, το Πάσχα της στην κοινωνία με τον Χριστό και τους Αγίους. Γι᾽ αυτό και ο νεκρός αποκαλείται κεκοιμημένος και το νεκροταφείο κοιμητήριο. Μόνο στην Εκκλησία προσδοκούμε ανάσταση νεκρών και ζωή του μέλλοντος αιώνος. Και δεν είναι δικαίωμα, αλλά δωρεά, ευλογία και εμπιστοσύνη! 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύτηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»

στο φύλλο της Τετάρτης 10 Απριλίου 2019

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟ ΑΛΑΛΟΝ ΚΑΙ ΚΩΦΟΝ ΕΓΩ ΣΟΙ ΕΠΙΤΑΣΣΩ

“Τό πνεῦμα τό ἄλαλον καί κωφόν, ἐγώ σοι ἐπιτάσσω, ἔξελθε ἐξ αὐτοῦ καί μηκέτι εἰσέλθῃς εἰς αὐτόν”  (Μάρκ. 9,25)

“Άλαλο και κουφό πνεύμα, εγώ σε διατάζω, βγες απ᾽ αυτόν και μην ξαναμπεις πια μέσα του”

Έχουμε σκεφτεί άραγε την μοναδική αξία της ομιλίας και της ακοής; Επειδή οι άνθρωποι έχουμε εκ γενετής τις μοναδικές αυτές δωρεές, δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε πρώτον τον Δωρεοδότη (εξ ου και η αδιανόητη αντίληψη διαφόρων ότι όλα στον κόσμο έχουν έρθει τυχαία, το ίδιο και ο άνθρωπος, χωρίς Πλάστη, χωρίς Δημιουργό ο Οποίος να προνόησε για τα πάντα στην ζωή, ακόμη και για τα μετα απ᾽ αυτήν) και, στην συνέχεια, τον ρόλο του λόγου και της ακρόασης. Χωρίς να ακούμε, δυσκολευόμαστε και να μιλήσουμε. Όταν δεν ακούς τον άλλον, προσπαθείς να μαντέψεις τι θέλει να σου πει. Προσπαθείς από τις εκφράσεις του προσώπου, τις χειρονομίες, το βλέμμα, διαβάζοντας τα χαίλη του, να επικοινωνήσεις και αυτό δεν είναι πάντοτε εφικτό. Όταν πάλι δεν μπορείς να μιλήσεις, αντίστοιχες είναι οι δυσκολίες. Μολονότι υπάρχει και ο γραπτός λόγος, εντούτοις το να μην μπορείς να εκφράσεις άμεσα τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου, είναι έλλειψη. Η ανθρώπινη επικοινωνία στηρίζεται στο αυθόρμητο, στην στιγμή. Δεν σημαίνει ότι όποιος είναι κωφάλαλος είναι και καταδικασμένος. Ευτυχώς, η νοοτροπία της κοινωνίας έχει αλλάξει. Διότι η επικοινωνία είναι δικαίωμα όλων και η έλλειψη ικανότητας γι᾽ αυτήν δεν αναιρεί την ιδιότητα του ανθρώπου. 

Στην εποχή μας ζούμε μία ιδιότυπη κωφαλαλία. Δεν είναι εκ φύσεως ή εξ ασθενείας. Είναι εξ επιλογής. Έχει να κάνει με την κουλτούρα της εικόνας και των μέσων επικοινωνίας, όπως είναι η τηλεόραση και το κινητό τηλέφωνο. Οι άνθρωποι, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, αυτοκαταδικαζόμαστε σε κωφαλαλία, διότι, απορροφημένοι στα μέσα, δεν ακούμε τι μας λένε οι άλλοι και δεν τους μιλάμε. Έχουμε περιορίσει την λεκτική και ακουστική επικοινωνία, καθώς έχουμε επιλέξει να μην έχουμε χρόνο ούτε για τους άλλους, ούτε και για να ακούσουμε τον ίδιο τον εαυτό μας. Δεν μας χρειάζεται ούτε ασθένεια, ούτε διάβολος εμφανώς. Συχνά ούτε ακούμε, ούτε καταλαβαίνουμε, ούτε μιλάμε, με αποτέλεσμα να λειτουργούμε σε μία κατάσταση ύπνου. Κάποτε μάλιστα μαλώνουμε και μ᾽ αυτούς που διαμρτύρονται για τη στάση μας και μας προτρέπουν να αλλάξουμε. Η κρίση της επικοινωνίας στην οικογένεια μαρτυρεί του λόγου το αληθές.

Ο Χριστός ήρθε λίγο πριν το Πάθος Του και μετά την Μεταμόρφωσή Του στο όρος Θαβώρ μπροστά σε μια τέτοια περίπτωση. Μόνο που εκεί δεν ήταν επιλογή του ανθρώπου η κωφαλαλία, αλλά εμφανής επήρρεια δαιμονικού πνεύματος. Ο σεληνιαζόμενος νέος όμως δεν μπορούσε ούτε να ακούσει, ούτε να μιλήσει και όταν τον έπιανε η κρίση έχανε και τα τελευταία ίχνη ελέγχου στον εαυτό του. Ο Χριστός θα θεραπεύσει τον νέο, αποδεχόμενος το αίτημα του πατέρα του, ο οποίος αγαπά το παιδί του και την ίδια στιγμή νιώθει ότι μόνο μέσα από την δύναμη της πίστης στον Χριστό θα βρει απάντηση στην αγωνία του, διότι το παιδί στην κρίση κινδυνεύει να πεθάνει. 

Ο διάβολος απέκοψε στον νέο την επικοινωνία από το περιβάλλον του. Του απομυζούσε την ταυτότητά του και τον καθιστούσε ανίκανο να αγαπήσει και να ζήσει. Τον οδηγούσε σε α-κοινωνησία και στο τέλος θα του λήστευε και την ίδια την ύπαρξη. Ο Χριστός υποδεικνύει στον πατέρα το όπλο της πίστης, όχι ως μαγικής αποδοχής ιδεών ή παραδόσεων, αλλά την πίστη που γίνεται σχέση μαζί Του, ομολογία αδυναμίας να νικηθεί το κακό, απόφαση να μείνει ο πατέρας ταπεινός, να αποδεχθεί ότι μόνο ο Χριστός μπορεί να δώσει απάντηση. Διότι προηγουμένως ο πατέρας θα αναζητήσει τους μαθητές, είτε για να μην ενοχλήσει τον Χριστό είτε διότι μέσα του η αντίληψη περί πίστεως είναι μαγική. Αυτός που πιστεύει λαμβάνει τα αγαθά από τον Θεό, ως επιβράβευση για την πίστη του. Ο Χριστός του δείχνει ότι η πίστη προϋποθέτει κοινωνία μαζί Του ως πρόσωπο, προσευχή και νηστεία, δηλαδή απομάκρυνση από κάθε τι που μας αρέσει αλλά και μας κλείνει στον εαυτό μας, στο εγώ μας. 

Ο πριν ακοινώνητος νέος, μετά την θεραπεία, θα γευτεί το άγγιγμα του Χριστού, ο Οποίος θα τον σηκώσει και θα τον παραδώσει στον πατέρα του. Ο πριν ακοινώνητος είναι τώρα έτοιμος να επανέλθει στην κοινωνία. Ξεκίνησε από τον Θεό και θα προχωρήσει με τον άνθρωπο. Ο διάβολος δεν έχει πλέον ισχύ επάνω του. Ο νέος θα πρέπει όμως να ξαναβρεί την ταυτότητά του, αφού απαλλάχθηκε από εκείνον που την απομυζούσε. Ο Χριστός τον καλεί να ακούει την φωνή του Θεού και με προσευχή και νηστεία να χαράξει μια καινούργια πορεία ζωής, μαζί με όσους τον αγαπούνε.

Αν σκεφτούμε την σύγχρονη κωφαλαλία, διαπιστώνουμε ότι ο πολιτισμός μας έχει δημιουργήσει υποκατάστατα για να μην μας χρειάζεται ο κόπος της επικοινωνίας. Για να είμαστε απορροφημένοι στον εαυτό μας και στην εικόνα του. Για να μην έχουμε την δυνατότητα να κοιτούμε τον άλλον στα μάτια, για να μην ακούμε τι μας λέγει με προσοχή, για να τον παρερμηνεύουμε. Ας μην καθιστούμε με την απορρόφηση μας στα μέσα, τον εαυτό μας ύπαρξη με εικονική ταυτότητα, στην ουσία ακοινώνητη. Θέλουμε το αντίβαρο της πίστης. Θέλουμε την νηστεία από τα μέσα, δηλαδή την με μέτρο χρήση τους. Θέλουμε την προσευχή προς τον Θεό που μας δίνει νόημα. Θέλουμε σχέσεις αγάπης. Θέλουμε να έχουμε ταυτότητα ζωής τόσο στον νυν όσο και στον μέλλοντα αιώνα. Μόνο έτσι η επικοινωνία γίνεται κοινωνία. 

Κέρκυρα, 7 Απριλίου 2019