«Μείζων πασών των αρετών η διάκρισις». Το ασκητικό αυτό ρητό έχει μέγιστη αξία για την καθημερινή ζωή της οικογένειας, στη σχέση του ζευγαριού και στις σχέσεις των γονέων με τα παιδιά, ιδίως όταν αυτά πορεύονται την οδό της εφηβείας.
Η διάκριση είναι πνευματική κατάσταση. Καρπός αγάπης, προσευχής και παρατηρητικότητας, κυρίως όμως αγιοπνευματικής έμπνευσης, κάνει αυτόν που αγωνίζεται να την έχει, να βλέπει τον πλησίον του με προσοχή και υπομονή. Να μην βιάζεται να τον κατακρίνει. Να μην μένει στην εξωτερική πλευρά του χαρακτήρα, των πράξεων, της ζωής. Να προσπαθεί να κατανοήσει τον λογισμό του άλλου. Τι επιδιώκει, γιατί, πότε χρειάζεται συμβουλή, πότε αγκαλιά, πότε φωνή, πότε ακρόαση. Πότε πειράζεται από τον πονηρό. Κυρίως όμως η διάκριση είναι συγκατάβαση, υπομονή, μακροθυμία, δικαιολόγηση του άλλου. Η διάκριση ωστόσο δεν είναι παύση της αλήθειας, από φόβο μήπως ο άλλος παρεξηγηθεί και χάσει την καλή εικόνα για μας. Δεν είναι όμως εμπάθεια και υπερβολική αυστηρότητα, έκφραση της αντίληψης ότι εμείς που είμαστε ανώτεροι, σωστοί, ότι γνωρίζουμε το καλό του άλλου και ότι εκείνος δεν ξέρει. Διότι τον προσβάλλουμε και συχνά πετυχαίνουμε το αντίθετο από αυτό που επιθυμούμε.
Στις σχέσεις του ζευγαριού η διάκριση συνίσταται στην υπομονή στις αδυναμίες του άλλου, στην υπέρβαση του γογγυσμού και της πικρίας, σε ένα αίσθημα εκ βάθους συγχώρησης για το ότι ο άλλος δεν είναι όπως τον θέλουμε, όπως επίσης και μία συνεχής απόπειρα να δούμε τι κρύβει η ψυχή του, τι φοβάται, ποιες είναι οι αδυναμίες και τα πάθη του, όχι για να δικαιώσουμε τους εαυτούς μας ενώπιόν του, αλλά για να τον αγαπήσουμε παρόλα αυτά. Η διάκριση σημαίνει την συναίσθηση ότι ενώπιον του Θεού είμαστε οι πάντες αμαρτωλοί και επομένως, όπως Εκείνος συγχωρεί, μας αντέχει και μας ανέχεται, αλλά και μας δίνεται, έτσι κι εμείς έναντι του άλλου, όσο σταυρικό κι αν είναι, καλούμαστε να ανεχτούμε, να δοθούμε, να συνοδοιπορήσουμε. Την ίδια στιγμή καλούμαστε να δούμε πού φταίμε, ποιες αδυναμίες του χαρακτήρα μας τροφοδοτούν τα πάθη του άλλου, την δική μας μετάνοια. Η διάκριση όμως δεν συνεπάγεται την κάλυψη της αλήθειας, ούτε όμως και την σκληρότητα και την απολυτότητα που οδηγούν στο αίσθημα της απόρριψης.
Στις σχέσεις γονέων και παιδιών η διάκριση έχει να κάνει με τα όρια τα οποία οι μεγαλύτεροι καλούνται να χρησιμοποιήσουν στους νεώτερους, αλλά και στην έγκαιρη διάγνωση στοιχείων του χαρακτήρα των παιδιών, ώστε να μην χάνεται ο έλεγχος στις όποιες αντιδράσεις. Ο θυμός των παιδιών δεν αντιμετωπίζεται με τον θυμό των γονέων, αλλά με την σιωπή την ώρα της έξαρσης και την συμβουλευτική αγάπη, τα επιχειρήματα, την σαφήνεια την ώρα της αποδοχής. Διάκριση είναι να καταλαβαίνουμε ότι τα παιδιά μας μεγαλώνουν, ότι δεν έχουν ανάγκη ούτε την υπερπροστατευτικότητα ούτε τον παλιμπαιδισμό μας, αλλά να είμαστε γονείς τους. Διάκριση είναι να τους δίνουμε όσα έχουν ανάγκη, χωρίς να χάνουμε το μέτρο. Διάκριση είναι η προσευχή γι’ αυτά και η υπομονή στην παρασπονδία τους.
Το καλύτερο μάθημα διάκρισης είναι η υπακοή στο θέλημα του Θεού, όπως επίσης και η εκκοπή του θελήματος των γονέων στην σχέση αναμεταξύ τους. Τότε ανοίγει ο δρόμος για να ομορφαίνουν οι σχέσεις στην οικογένεια. Δρόμος αληθινά εκκλησιαστικός!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
στο φύλλο της Τετάρτης 12 Δεκεμβρίου 2018
