Καθετί που χτίζεται θέλει κόπο και υπομονή: οι ανθρώπινες σχέσεις, η είσοδος στο Πανεπιστήμιο, το πτυχίο, η οικογένεια. Στους καιρούς μας και οι δύο αυτές αρετές συνδέονται με την απουσία ευχαρίστησης. Ο άνθρωπος του πολιτισμού μας ποθεί την ευκολία και την αυτόματη αποδοχή. Προς τα εκεί μας καθοδηγεί η κουλτούρα που μετέτρεψε τον έρωτα από κατάσταση εξόδου από το εγώ και μοιράσματος ψυχών και σωμάτων σε κίνηση απόλαυσης, συχνά απρόσωπη, στιγμιαία. Αυτή που μετέτρεψε την εργασία σε «δουλειά», δηλαδή σε υποδούλωση στο χρήμα, και άφησε κατά μέρος την ομορφιά μέσα από αυτό που κάνεις να προσφέρεις, να μαθαίνεις, να δίνεις χαρά και στον εαυτό σου και στους άλλους.
Δεν αρκεί ο κόπος. Χρειάζεται και η υπομονή. Χρειάζεται μια αλλιώτικη αίσθηση της αξίας του χρόνου, όπου δεν θα δεσπόζει η ταχύτητα τού «εδώ και τώρα», αλλά θα πρυτανεύει η απόφαση της αναμονής, εφόσον αυτό που θέλουμε να ζήσουμε ή να πραγματώσουμε έχει για μας αξία. Εφόσον το πρόσωπο με το οποίο σχετιζόμαστε ή θέλουμε να σχετιστούμε είναι για μας πολύτιμο. Η υπομονή συνδέεται με την ωριμότητα. Συνδέεται με την αίσθηση ότι καλούμαστε να νικήσουμε και την βιασύνη που ο καιρός μάς υποβάλλει, αλλά και την απαίτηση του εγώ μας ο άλλος να είναι όπως τον θέλουμε, τα πράγματα να είναι όπως τα θέλουμε, οι στόχοι μας να εκπληρωθούν διότι εμείς τους δικαιούμαστε.
Η υπομονή είναι ένα είδος ημερώματος του ανθρώπινου χαρακτήρα. Δεν αρκεί όμως από μόνη της αν δεν συνοδεύεται από την αγάπη. Η αμοιβαιότητα είναι προϋπόθεση στις ανθρώπινες σχέσεις. Δεν μπορεί μόνο ο ένας να αγαπά και να υπομένει. Τότε η υπομονή γίνεται παγίδα, διότι μας κάνει να ελπίζουμε, πέρα όμως από την πραγματικότητα, ότι ο άλλος θα γίνει, με κάποιον μαγικό τρόπο ή εξαιτίας των περιστάσεων, όπως εμείς τον επιθυμούμε, κάτι όμως που σπάνια έρχεται. Από την άλλη η πίστη συνδέει την υπομονή με την πρόνοια και το θέλημα του Θεού, κάνοντάς μας όμως κάποτε να αφήνουμε κατά μέρος τις δικές μας ευθύνες για τις όποιες επιλογές μας και σε πρόσωπα και σε αποφάσεις ζωής.
Κάποτε η υπομονή είναι αναγκαστική. Εύκολα τότε γίνεται παγίδα. Γι’ αυτό αν δεν μπορώ να απομακρυνθώ από τον άλλο, ας μην δηλητηριάζω την ζωή μου με την ιδέα ότι η υπομονή μου θα ανταμειφθεί, ενώ μέσα μου βράζω και ταλαιπωριέμαι από λογισμούς, οι οποίοι με κατατροπώνουν. Θέλει πνευματικό αγώνα να συγχωρήσεις αυτόν που αναγκαστικά καλείσαι να υπομείνεις και μέσα από την προσευχή να προσφέρεις αγάπη, εκεί όπου δεν περιμένεις να λάβεις κάτι.
Η Εκκλησία λέει ΝΑΙ και στον κόπο και στην υπομονή. Τις θεωρεί αρετές, που συνδέονται όμως με την συνειδητή επιλογή της αγάπης. Υπομένω γιατί αγαπώ. Τότε δεν ποντάρω στην αλλαγή του άλλου, αλλά στην αποδοχή τού πώς είναι αληθινά. Η επιλογή δεν μπορεί να στηρίζεται στο ψέμα. Νέοι και μεγαλύτεροι χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι η αληθινή πρόοδος έρχεται όταν η ψυχή μας είναι αποφασισμένη να κοπιάσει και να υπομείνει. Με νίκη εναντίον των λογισμών. Και ελπίδα στον Θεό ότι θα μας ενισχύει να λειτουργούμε προς την δική Του κατεύθυνση: της αγάπης για όποιον θέλουμε να είμαστε μαζί και για ό,τι θέλουμε να χτίσουμε!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»
Στο φύλλο της Τετάρτης 4 Οκτωβρίου 2017
