«Μπορείτε να μας σκοτώσετε, όχι όμως και να μας βλάψετε! Δεν έχουμε τις ελπίδες μας στον κόσμο τούτο και έτσι δεν φοβόμαστε τους δημίους σας! Δεν μισούμε όσους μας καταγγέλλουν, αλλά τούς σπλαχνιζόμαστε και το μόνο που ζητούμε είναι η μεταστροφή τους»!
Αυτά γράφει ο Άγιος μάρτυς Ιουστίνος ο φιλόσοφος, ο οποίος εορτάζει την 1η Ιουνίου, στην Α’ Απολογία του το 155 μ. Χ. προς τον αυτοκράτορα Αντωνίνο τον Ευλαβή, δείχνοντας τι σημαίνει να είναι κανείς χριστιανός σ’ έναν κόσμο που λειτουργεί εχθρικά προς το Χριστό και την πίστη. Σ’ έναν κόσμο που είναι παραδομένος στα είδωλά του. Και είδωλα δεν είναι μόνο η λατρεία των προσώπων ή των ιδεών. Ειδωλολατρία υπάρχει όταν ο άνθρωπος είναι στραμμένος μόνο προς τον εαυτό του καθιστώντας τον το αυτο- είδωλο. Ειδωλολατρία υπάρχει όταν ο άνθρωπος έχει καταστήσει την επιβίωσή του ως το νόημα της ζωής του. Όταν η επιδίωξη της αυτάρκειας είναι η αρχή και το τέλος της ζωής του. Όταν έχει μεταβληθεί σε «σάρκα», παραδομένος στις ηδονές και τις επιθυμίες του. Όταν δεν αναζητά την αλήθεια, αλλά είναι ικανοποιημένος με το ψέμα. Όταν προσανατολίζεται μόνο στην λύση των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων και δεν βλέπει τα πνευματικά.
Ας συγκρίνουμε την εποχή που έζησαν οι μάρτυρες με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Αυτοκράτορες που είχαν θεοποιήσει τους εαυτούς τους και που νομίζουν ότι όλος ο κόσμος περιστρεφόταν γύρω από αυτούς. Η δύναμη των όπλων να επιβάλλει μια παγκοσμιοποίηση όχι αγάπης, αρετής, δικαιοσύνης, αλλά εξουσίας. Το εμπόριο, η οικονομία, τα αγαθά, το «άρτος και θεάματα» να κυριαρχούν στις αντιλήψεις των πολλών. Και, παράλληλα, μια κοινωνία ανισοτήτων, δουλείας, περιφρόνησης προς το ανθρώπινο πρόσωπο. Μια κοινωνία μίσους προς ό,τι διαφορετικό. Που δεν ανεχόταν την αμφισβήτηση και την κριτική των ψεμάτων στα οποία ήταν βουτηγμένη.
Και μία πίστη να αναδύεται, με φρεσκάδα και δυναμισμό, να τολμά να έρχεται σε ρήξη με όλες τις φαινομενικά πανίσχυρες αντιλήψεις και νοοτροπίες, όχι με τα όπλα, αλλά με την ζωή των ανθρώπων που την ακολουθούσαν. Να στηρίζεται στην Ανάσταση του Χριστού, στην αγάπη για τον άνθρωπο, στον αγώνα για αρετή και πνευματικό αναπροσανατολισμό, να επιμένει μέσα στο αίμα των μελών της να μην υποχωρεί. Και να χαμογελά με αγάπη μέσα στον πόνο, δείχνοντας ότι αν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο, πρωτίστως πρέπει να αλλάξεις τον εαυτό σου, να έχεις μέσα σου δύναμη και φως, αλλά και αγάπη και τότε έρχεται η νίκη, η νικήσασα τον κόσμον.
Στο φόβο που προκαλούσε η εποχή και η εξουσία, μάρτυρες όπως ο Ιουστίνος αντιτάσσουν την αληθινή σοφία της πίστης. Την αληθινή σοφία του να έχεις την ελπίδα σου στον ουρανό. Την αληθινή σοφία να αγαπάς και να μη μισείς, ακόμη κι εκείνους που σου κάνουν κακό, σε οδηγούν στο θάνατο, αλλά να ζητάς την μεταστροφή τους στον αληθινό Θεό, το να πιστέψουν στο Χριστό. Και σ’ όλη αυτή την πορεία τα όπλα που αντιτάσσουν στο φόβο της ειδωλολατρίας και της εξουσίας είναι κάθε γνώση που οδηγεί στο Θεό, κάθε άσκηση και πνευματικός αγώνας, πρωτίστως η αληθινή αγάπη την οποία καλλιεργούν μέσα από την αρετή, από τη σχέση με το Χριστό που είναι η Ζωή που δίνει ζωή, η Σοφία που δίνει σοφία. Και αντιτάσσουν στον ορθολογισμό της εξουσίας και στον ιδεαλισμό της φιλοσοφίας που θέλει την ψυχή να είναι η ζωή, αντιτάσσουν την ψυχή που μετέχει στη σχέση με το Θεό και έτσι παίρνει ζωή.
Μάρτυρες όπως ο Ιουστίνος μας δείχνουν τι σημαίνει διαχρονικά να έχεις επιλέξει την πίστη ως την απάντηση. Τη ζωή της Εκκλησίας, την ευχαριστία, την άσκηση, την αγάπη ως τον δρόμο που σου δίδει νόημα. Με θάρρος να απευθύνεσαι στου ισχυρούς και όχι με μια ψεύτικη διπλωματία της σιωπής για να μην τους δυσαρεστήσεις, αλλά και με την ίδια τη ζωή σου να μαρτυρεί για την θέρμη της αγάπης σου προς το Θεό και τον συνάνθρωπο. Τέτοια παραδείγματα έχουμε ανάγκη σήμερα. Τέτοια παραδείγματα έχουμε ανάγκη να γίνουμε εμείς οι ίδιοι. Ακολουθώντας την Ανάσταση, την Αγάπη, την όντως Σοφία που είναι ο Χριστός.
Και να αναφωνήσουμε τόσο στον κοσμοκράτορα του αιώνος τούτου, όσο και στον πολιτισμό, την εξουσία των ισχυρών, των κάθε λογής υλικών και πνευματικών τυράννων:
Μπορείτε να μας σκοτώσετε περιθωριοποιώντας μας, θεωρώντας ότι είμαστε εκτός της εποχής επειδή πιστεύουμε. Δεν μπορείτε όμως να μας βλάψετε, γιατί εμείς ζούμε την χαρά της σχέσης με το Χριστό που μας κάνει να παλεύουμε για νόημα σ’ αυτόν τον κόσμο που θα μας οδηγήσει και στην αιωνιότητα. Εσείς ελπίζετε στα αγαθά, στα προνόμια, στα δικαιώματα, στον εαυτό σας, στην επιστήμη, στα χρήματα, στις απολαύσεις γιατί για σας δεν υπάρχει Ανάσταση! Εμείς όμως δεν φοβόμαστε τίποτε από αυτά με τα οποία μας απειλείτε γιατί η πίστη μας κάνει να βλέπουμε τα ουσιώδη, το «ενός δε έστι χρεία» και μόνο την απουσία Του να θεωρούμε αληθινή στέρηση. Δεν υπάρχει όμως χάσμα μίσους μεταξύ μας, γιατί μπορεί εσείς να μας μισείτε γιατί με την αγάπη και την πίστη σας δείχνουμε την ματαιότητα των επιλογών σας, εμείς όμως σας αγαπούμε, προσευχόμαστε, προσφέρουμε και περιμένουμε και την δική σας μεταστροφή. Για να σας υποδεχτούμε στην Εκκλησία των αγίων, που δεν μένει στα λόγια, αλλά καλεί τον καθέναν να μετάσχει στη ζωή με το Χριστό και να συναντήσει την αληθινή Σοφία.
Μπορούμε να γίνουμε τέτοιοι χριστιανοί;
Κέρκυρα, 1 Ιουνίου 2011
