Ο ΣΙΩΠΗΛΟΣ ΘΕΟΣ

                

 Σε έναν από τους πιο όμορφους ύμνους της εκκλησιαστικής μας παράδοσης, τον οποίο ψάλλουμε στον Εσπερινό των Χριστουγέννων, ακούμε τα εξής λόγια: «Λαθών ετέχθης υπό το σπήλαιον, αλλ’ ουρανός σε πάσιν εκήρυξεν, ώσπερ στόμα τον αστέρα προβαλλόμενος Σωτήρ». «Κρυφά, σιωπηλά, γεννήθηκες, Σωτήρα, κάτω από τη στέγη μιας σπηλιάς, κι όμως ο ουρανός διακήρυξε τον ερχομό Σου σε όλο τον κόσμο, προβάλλοντας σαν στόμα που μιλά το Αστέρι». Από την μία ο σιωπηλός Θεός, ο οποίος γίνεται άνθρωπος και έρχεται στον κόσμο αθόρυβα, κρυφά, χωρίς να μπορεί κάποιος να πιστέψει τη Γέννησή Του. Από την άλλη, ο ουρανός διακηρύττει αυτόν τον ερχομό με το σημείο του Άστρου, το οποίο το βλέπουν όλοι, αλλά μόνο οι τρεις Μάγοι κατανοούν τη σημασία του.

                Αυτό συμβαίνει και στους καιρούς μας. ο Χριστός γεννιέται αθόρυβα, σιωπηλά, στο σπήλαιο της Εκκλησίας, εκεί όπου δεν συχνάζουν οι ισχυροί του κόσμου, οι ένδοξοι, αυτοί για τους οποίους γίνεται συνεχώς λόγος. Στο σπήλαιο της Εκκλησίας ακόμη δεν είναι παρόντες οι περισσότεροι που βλέπουν τα Χριστούγεννα ως έκφραση κατανάλωσης, φαγητού, διασκέδασης, ταξιδιού, διακοπών, αγορών. Δεν είναι παρόντες αυτοί που δεν μπορούν να αγαπήσουν, να συγχωρήσουν, να προσφέρουν ως δώρο τον εαυτό τους και την καρδιά τους, ώστε ο σιωπηλός Θεός να τους δώσει την άφεση, την αλήθεια, τη σωτηρία, την ανάσταση. Κι όμως, το Άστρο της πίστης παραμένει στον ουρανό του κόσμου και μας καλεί να το κοιτάξουμε, να το εμπιστευτούμε, για να μας οδηγήσει στον Θεό που γεννήθηκε και γεννιέται κάθε στιγμή για όποιον θέλει να ζήσει τη ζωή με το νόημα της σχέσης με τον Θεάνθρωπο Λυτρωτή.

                Ο ουρανός αναγγέλλει τον ερχομό του σιωπηλού Θεού. Πόσοι όμως από εμάς κοιτούμε προς τα πάνω; Συνήθως κοιτούμε δίπλα και μέσα μας, κάποτε και προς τα κάτω, προς τον εαυτό των παθών, των επιθυμιών, του βολέματος, της συνήθειας. Τρεις μόνο Μάγοι, επιστήμονες αστρονόμοι, φιλόσοφοι και αναζητητές είδαν προς τα επάνω και κατάλαβαν, όταν γεννήθηκε ο Χριστός, την αλήθεια. Ήταν εκείνοι οι οποίοι μελετούσαν, σκέπτονταν, παρατηρούσαν τον κόσμο και οικειοποιούνταν τη γνώση, χωρίς όμως να μένουν στην αυτάρκειά της. Ένιωθαν ότι κάτι λείπει από τη ζωή, για να έχει αυτή πλήρες νόημα. Ότι ο άνθρωπος, από μόνος του, δεν έχει τη δύναμη να ξεπεράσει τη φθαρτότητα, τη θνητότητα, την αδυναμία να ζήσει για πάντα. Ότι αυτός ο κόσμος έχει τόση ομορφιά, τόσα μυστικά, αλλά και μπορεί να δώσει ελπίδα όταν συντονιστεί με τον Πλαστουργό του. Όταν ζητήσει την παρουσία Του. Κι αυτή δεν μπορεί να είναι απρόσωπη, γενική, αφηρημένη, αλλά θέλει να ενσαρκωθεί στο Πρόσωπο του Θεού που σιωπηλά γίνεται ένας από εμάς, για να μας δώσει τη χάρη Του και να γίνουμε κι εμείς τα παιδιά Του, να γίνουμε ένα μαζί Του. 

                Οι Μάγοι άκουσαν τον λόγο του Άστρου. Φωτίστηκαν από αυτό και το ακολούθησαν. Βρήκαν τον Σωτήρα και Του πρόσφεραν τα δώρα τους. Χρυσό, διότι είναι ο βασιλιάς του κόσμου, όχι ο εξουσιαστής, αλλά ο αγαπών. Λιβάνι, διότι είναι ο Θεός, όχι ο τιμωρός, αλλά ο πατέρας και αδελφός. Σμύρνα, διότι είναι αυτός που θα θυσιαζόταν, ώστε να λυτρωθούμε από τον θάνατο. Ήρθε για να πεθάνει και να αναστηθεί. Κι εμείς μαζί Του.

                Στην ένταση, τον θόρυβο του κόσμου και του καιρού, ο σιωπηλός Θεός μάς καλεί να γιορτάσουμε στην Εκκλησία τον ερχομό Του με τη δική μας ταπεινή, σιωπηλή, καρδιακή αγάπη προς όλους, προς κάθε εικόνα Του. Για να έχουν τα Χριστούγεννα νόημα.   

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»

στο φύλλο της Τρίτης 24 Δεκεμβρίου 2024

ΩΝ ΟΥΚ ΗΝ ΑΞΙΟΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ

 

«Ἐλιθάσθησαν, ἐπρίσθησαν, ἐπειράσθησαν, ἐν φόνῳ μαχαίρας ἀπέθανον, περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς» (Ἑβρ.  11, 37-38).

«Λιθοβολήθηκαν, πριονίστηκαν, πέρασαν δοκιμασίες, θανατώθηκαν μὲ μαχαίρι, περιπλανήθηκαν ντυμένοι μὲ προβιὲς καὶ κατσικίσια δέρματα, ἔζησαν μὲ στερήσεις, ὑπέφεραν καταπιέσεις, θλίψεις καὶ κακουχίες - ὁ κόσμος δὲν ἦταν ἄξιος νά ‘χει τέτοιους ἀνθρώπους- πλανήθηκαν σὲ ἐρημιὲς καὶ βουνά, σὲ σπηλιὲς καὶ σὲ τρύπες τῆς γῆς». 

            Δεν ήταν άξιος ο κόσμος να έχει τέτοιους ανθρώπους, λέει ο απόστολος Παύλος, αναφερόμενος στους δικαίους της Παλαιάς Διαθήκης, προφήτες, κριτές, ανθρώπους που στάθηκαν αντίθετοι στο πνεύμα των καιρών, στον θρησκευτικό συγκρητισμό τον οποίο ακολουθούσε η τότε εξουσία, δηλαδή στην επιθυμία των βασιλιάδων να τα βρούνε με τους ειδωλολάτρες γείτονές τους ενθαρρύνοντας μεικτούς γάμους, αλλά και αφήνοντας κατά μέρος την ιουδαϊκή παράδοση. Και δεν ήταν άξιος ο κόσμος να έχει τέτοιους ανθρώπους, διότι αυτοί αντιστάθηκαν υπέφεραν, προτίμησαν το μαρτύριο και τον θάνατο παρά να συμβιβαστούν με το κακό και την αμαρτία. Δεν διάλεξαν την αφομοίωση, την  επιβίωση, τους χαμηλούς τόνους, την άρνηση του θεϊκού θελήματος. Αντίθετα, στάθηκαν μέχρι τέλους πιστοί στο τι ζητούσε ο Θεός κι ας ήταν ο δρόμος αυτός δύσκολος.

            Δεν ήταν άξιος ο κόσμος να έχει τέτοιους ανθρώπους. Ο κόσμος θέλει το ίδιον. Ακολουθεί τον κοσμοκράτορα του αιώνος τούτου, όχι αναφορικά με τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά, κυρίως, με βάση την αυτοθέωσή μας. Ο κόσμος θεωρεί ότι ο άνθρωπος δεν χρειάζεται τον Θεό. Και όποιος του υπενθυμίζει το αντίθετο, τον απορρίπτει. Γι’ αυτό και ο κόσμος δεν θέλει προσευχή, δεν θέλει νηστεία, δεν θέλει άσκηση, δεν θέλει αγάπη. Ο κόσμος ζητά αυτοδικαίωση, ζητά αυτάρκεια, ζητά ευχαρίστηση. Θέλει ο κάθε άνθρωπος να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο ο ίδιος για τη ζωή του, χωρίς να αφήνει περιθώριο στον Θεό να δείχνει την πορεία και τον σκοπό της. Γι’ αυτό και όσοι πηγαίνουν με τον καιρό να είναι κόντρα, συναντούν την αμφισβήτηση, την περιφρόνηση, τον διωγμό, ηθικό και κοινωνικό, κάποτε και φυσικό.

            Ας αναρωτηθούμε στους καιρούς μας, καθώς πλησιάζουμε στην Μητρόπολη των εορτών, τι άνθρωποι είμαστε εμείς οι χριστιανοί. Διαλέγουμε την οδό του Θεού, της αλήθειας, της αγάπης, της αντίστασης στον τρόπο της αυτοθέωσης ή γινόμαστε ένα με την ευκολία του ρεύματος του κοσμικού; Ή, ακόμη χειρότερα, νομίζουμε ότι αντιστεκόμαστε ασχολούμενοι με δευτερεύοντα και, συχνά, ανούσια θέματα, τα οποία δεν έχουν να κάνουν με το θέλημα του Θεού και τις εντολές Του, αλλά με δικές μας φοβίες ή με λανθασμένες ερμηνείες των όσων νομίζουμε πως η πίστη υπερασπίζεται, με αποτέλεσμα να έχουμε ψευδαισθήσεις αντιστασιακών, ενώ είμαστε μακριά από την αλήθεια.

            Δεν είναι άξιος ο κόσμος να έχει στις τάξεις του ανθρώπους που ακολουθούν το Ευαγγέλιο, τον δρόμο και τον τρόπο του Θεού. Όμως αυτή είναι η μαρτυρία της πίστης και η ελπίδα, να υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι και να είμαστε τέτοιοι άνθρωποι. Να δίνουμε με τη ζωή μας τέτοια μηνύματα μίμησης των αγίων. Και τότε μόνο οι μεγάλες γιορτές της πίστης έχουν βαθύτερο νόημα. Όταν εκκλησιοποιούνται από ανθρώπους που νιώθουν και ζούνε όπως η Εκκλησία προτείνει: με κέντρο τον Χριστό, την κοινότητα, την Ευχαριστία, την αγάπη, τον αγώνα εναντίον του συμβιβασμού με το κακό.

Δεν είμαστε μόνοι μας σε έναν τέτοιο κόσμο. Δεν είναι ότι πρέπει να νομίζουμε ότι γινόμαστε κάποιοι με την όποια αντίσταση. Άλλωστε, χωρίς τον Χριστό «ου δυνάμεθα ποιείν ουδέν» (Ιωάν. 15,6).  Ας κάνουμε το μικρό μας βήμα αντίστασης όντας εν τη Εκκλησία. Και Εκείνος θα μας ενισχύσει. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

22 Δεκεμβρίου 2024

Κυριακή προ Χριστού Γεννήσεως

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ 151- π. ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΟΥΡΤΖΑΝΟΥ, «ΗΛΙΑΧΤΙΔΕΣ ΨΥΧΗΣ», εκδόσεις ΕΝ ΠΛΩ

 ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ 151- π. ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΟΥΡΤΖΑΝΟΥ, «ΗΛΙΑΧΤΙΔΕΣ ΨΥΧΗΣ», εκδόσεις ΕΝ ΠΛΩ 

                Δεν είναι εύκολο για έναν κληρικό να καταθέτει προβληματισμούς για τον κόσμο και τη ζωή, ξεκινώντας από προσωπικά ποιμαντικά βιώματα, τα οποία αναφέρονται σε ανθρώπους που συναντά στην καθημερινή του διακονία. Οι άνθρωποι θέλουν τον ιερέα «εκπρόσωπο του Θεού», δηλαδή σαν έναν αγωγό από τον ουρανό, που δεν μετρούνε τα προσωπικά του συναισθήματα, οι χαρές και οι λύπες του, η ίδια του η ψυχή. Δεν είναι όμως αυτός ο αυθεντικός δρόμος της σχέσης του ιερέα με τους ανθρώπους. Στην πραγματικότητα ο κληρικός είναι ένας από τους ανθρώπους, τους εκπροσωπεί στον Θεό, κάνει τον δικό του αγώνα να ζήσει το μήνυμα και την εμπειρία της παρουσίας του Θεού, τη χαρά και τη λύπη της δικής του πορείας, όπως επίσης και της πορείας των άλλων.

                Ταυτόχρονα, ο ιερέας είναι αυτός που παρατηρεί τον κόσμο και τους ανθρώπους όντας εντός του κόσμου. Δεν βλέπει τη ζωή από απόσταση. Έχει σάρκα και οστά και η μαρτυρία του είναι αυθεντική, όταν είναι Χριστοκεντρική προφανώς, αλλά όχι με γνώμονα έναν Χριστό απόμακρο, αποστασιοποιημένο, καθότι αυτός ο Χριστός ουδέποτε υπήρξε, μια και έγινε άνθρωπος, για να είναι ένας από εμάς, αλλά όταν νιώθει τον άνθρωπο και τον κόσμο, βλέπει την πορεία, τα σωστά, τα λάθη, τι μπορεί να δώσει, κυρίως το φως που έχει ανάγκη ο κόσμος να ζήσει.

                Διαβάζοντας το νέο βιβλίο του π. Ιγνατίου Μουρτζανού «Ηλιαχτίδες ψυχής» (εκδόσεις Εν Πλω) αυτό αισθανθήκαμε ότι αποπνέει μέσα από τις σελίδες του. Ο λόγος ενός κληρικού που ακούει τις μουσικές του κόσμου, τα συνδέει με  την πραγματικότητα, διότι τα τραγούδια λένε την αλήθεια, και τα φέρνει σε διάλογο με την πίστη, οδηγώντας στο φως. Όλοι οι δρόμοι συνδέονται με τον Χριστό. Και οδηγούν σε μια δύναμη αλλιώτικη, αλλάζοντας την πορεία που ο σύγχρονος πολιτισμός θέτει, με ψευδαισθήσεις αυτάρκειας και παντοδυναμίας. «Δυνατοί είναι όσοι πληγώθηκαν και δεν μίσησαν, όσοι συγχώρεσαν και δεν φύλαξαν πίκρα μέσα τους! Δυνατοί είναι όσοι ζουν δημιουργώντας τον δικό τους κόσμο, χωρίς δεκανίκια, χωρίς να επιδιώκουν να τον επιβάλουν στον κόσμο των άλλων! Δυνατοί είναι όσοι αγάπησαν και αγαπούν κι αποδέχθηκαν τη ζωή ακριβώς όπως είναι! Δυνατός είναι κι Εκείνος... και για την ακρίβεια- Παντοδύναμος! ...Δεν παύει να μας καλεί να Τον ακολουθήσουμε. Ν’ αφήσουμε τα πάντα για την αγάπη και για το έργο Του. Μας περιμένει να Τον μιμηθούμε» (σσ. 45-46). Ακριβώς διότι δεν είμαστε μόνοι μας, όταν διαλέγουμε να ακολουθούμε τον δρόμο Του, που δίνει νόημα αιωνιότητας στη ζωή μας!

                Και είναι πολύ όμορφες οι προτροπές, αλλά και οι προτάσεις ζωής του συγγραφέα: «Και μην ξεχνάς πως ο Χριστός κάνει την πρώτη κίνηση. Ο άνθρωπος κάνει την τελευταία και αποφασιστική. Μην επαναπαυτείς σε μια επιφανειακή γνωριμία με τον Χριστό. Ο Χριστός δεν θέλει απλώς να σε αγγίξει. Θέλει να σε υιοθετήσει...»  σσ. 56-57). «Ο Χριστός έρχεται να μας πει...ότι η αληθινή ζωή είναι σχέση, σχέση με τον πλησίον, σχέση με τους συγγενείς, σχέση με τους φίλους, σχέση με τους εχθρούς, σχέση μαζί Του» (σ. 79). «Ξεκίνα σήμερα, αφαιρώντας το περιττό Α από το αδύνατο και ξεκινώντας τη ζωή σου με ένα άλλο Α, αυτό το Α που οδηγεί στο Ω» (σ.112).

                «Μη διστάσουμε να γίνουμε οι ανόητοι και οι τρελοί της σύγχρονης εποχής, οι αθεράπευτα ρομαντικοί στην απάνθρωπη κυνικότητα που μας περιβάλλει. Μη διστάσουμε να σταυρωθούμε σαν τον Εσταυρωμένο Βασιλιά μας. Μη διστάσουμε να ζητιανέψουμε τη χάρη του Θεού με τις φαινομενικά ανωφελείς θυσίες μας για τους άλλους. Μη διστάσουμε να τιμωρηθούμε για το καλό που κάναμε και που σκορπίσαμε. Να ξέρουμε πως ό,τι απαξιώνει και περιφρονεί ο κόσμος, αυτό το εκτιμάει ο Θεός...» (σ. 175-176).

                Στα λόγια αυτά συναντάμε την αποστολή του κάθε χριστιανού στον κόσμο και στην εποχή μας. Και έχει νόημα να παλεύουμε να αγαπάμε Θεό κι ανθρώπους, ακόμη κι αν συχνά η ψυχή μας  πονά από ό,τι συναντά. Δεν είμαστε μόνοι μας. Αυτή είναι η ζωή της Εκκλησίας, εκεί όπου τα πάντα και εν πάσι Χριστός. Εκεί που ο καθένας καλείται να καταθέσει τη δική του καρδιά, να βγάλει από την ψυχή του το φως που μας δίνει ο Χριστός, ο ήλιος της Δικαιοσύνης.

                Σύγχρονος ο λόγος του συγγραφέα, μιλά στην καρδιά του αναγνώστη! Αξίζει να διαβάσουμε το βιβλίο! 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

20 Δεκεμβρίου 2024

του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ Ο ΘΕΟΦΟΡΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ

              

  Ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος ανήκει στους αποστολικούς Πατέρες της Εκκλησίας. Ήταν το παιδί που κράτησε στα χέρια Του ο Χριστός και προέτρεψε όλους μας να γίνουμε σαν τα παιδιά, νήπιοι στην κακία, για να κερδίσουμε τη βασιλεία των Ουρανών. Ο άγιος ήταν μαθητής του ευαγγελιστή της Αγάπης αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Έγινε επίσκοπος Αντιοχείας και μαρτύρησε στη Ρώμη το 113 μ.Χ. Η παράδοση λέει ότι τα λιοντάρια άφησαν την καρδιά του, στην οποία το αίμα σχημάτισε το όνομα «Ιησούς Χριστός».

                Ο άγιος Ιγνάτιος μάς άφησε μία σπουδαία διδασκαλία για την εποχή μας. Ζήτησε από τους χριστιανούς να παραμένουν ενωμένοι γύρω από τον επίσκοπο στη ζωή της Εκκλησίας και να συναντιούνται στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Η διδασκαλία αυτή, εκτός του ότι είναι συνέχεια των λόγων του Χριστού στον Μυστικό Δείπνο, είναι και μια πολύτιμη υπενθύμιση σε όσους θεωρούν ότι η Εκκλησία είναι ένας θρησκευτικός και πολιτιστικός θεσμός, ο οποίος διαφυλάττει έθιμα και παραδόσεις, ενώ σ’ αυτήν πηγαίνουμε όταν αισθανόμαστε την ανάγκη να ανάψουμε ένα κερί, να κάνουμε μια προσευχή ή να παρηγορηθούμε για τις δυσκολίες της ζωής μας. Η μετοχή μας στην εκκλησιαστική ζωή περνά μέσα από το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Εγγυητής της ενότητας της Εκκλησίας και της συμπόρευσης των μελών της, των πιστών δηλαδή, είναι ο επίσκοπος, ως θεσμός και ως πρόσωπο που είναι ο προεστώς της θείας Ευχαριστίας. Ο επίσκοπος δεν είναι ένας τίτλος ή ένα αξίωμα, αλλά ο επικεφαλής της λατρείας της κατά τόπον Εκκλησίας. Όποιος δεν κοινωνεί το σώμα και το αίμα του Χριστού και δεν συμμετέχει έτσι στη ζωή της Εκκλησίας, στην πραγματικότητα δεν ζει την πίστη στην αυθεντικότητά της.

                Παρασυρμένοι από το ατομοκεντρικό πνεύμα του πολιτισμού μας, το οποίο ταυτίζει την ευτυχία με την κατανάλωση ως εκπλήρωση των επιθυμιών μας στον παρόντα χρόνο, έχουμε λησμονήσει, κλήρος και λαός, ότι η Εκκλησία είναι σώμα Χριστού, στο οποίο ο καθένας και η καθεμιά από εμάς είμαστε οργανικά του μέλη μόνο όταν κοινωνούμε τον Χριστό. Ούτε η αμαρτία, στην πραγματικότητα, δεν μπορεί να μας χωρίσει από τον Χριστό, όταν είμαστε μέλη του σώματός Του. Διότι υπάρχει το μυστήριο της μετανοίας, το οποίο δεν έχει να κάνει με το αν έχουμε ανάγκη ή όχι να το βιώσουμε, αλλά είναι μία συνεχής επάνοδός μας στο δέντρο της Εκκλησίας και ένα νέο μπόλιασμα σ’ αυτό, ώστε να είναι οι καρποί μας καρποί Πνεύματος Αγίου. Και σ’ αυτό χρειάζεται ο επίσκοπος. Αυτή είναι και η αποστολή του. Να υπενθυμίζει ότι ο Χριστός μάς δίνεται για να Τον κοινωνούμε!

                Ο άγιος Ιγνάτιος υπενθυμίζει και μια άλλη αλήθεια. Να αντιμετωπίζουμε την χλεύη του κοσμικού φρονήματος διότι παραμένουμε χριστιανοί μιμούμενοι την πραότητα και την ταπείνωση του Χριστού. Το θέμα δεν είναι να βρούμε τα δίκια μας στην εποχή μας, αλλά να αγαπούμε. Ο χριστιανός θα διωχθεί, κυρίως ψυχικά, όταν θέλει να κρατήσει το ήθος του Ευαγγελίου. Θα αισθανθεί μοναξιά. Δεν πρέπει να θυμώνει, ούτε να κατακρίνει τον κόσμο, αλλά να αντιτάσσει την καλοσύνη και την αγάπη, με την ελπίδα ότι όσοι τον γνωρίζουν, ακόμη κι αν τον απορρίπτουν, θα αποδεχθούν ότι ζει όπως πιστεύει κι αυτό είναι παράδειγμα που θα αφήσει τον Θεό να μιλήσει στις καρδιές όσων απορρίπτουν την πίστη.

                Ο άγιος Ιγνάτιος, που εορτάζει στις 20 Δεκεμβρίου, είναι μία μορφή που μας προετοιμάζει για τα Χριστούγεννα. Ας τον ακούσουμε. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια»

στο φύλλο της Τετάρτης 18 Δεκεμβρίου 2024

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ: Ο ΑΠΑΘΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΚΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΦΟΒΟ

 

Ο άγιος Ελευθέριος, όπως και όλοι οι μάρτυρες, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, καταγωγής, κοινωνικής κατάστασης, νίκησε μία κατάσταση που ονομάζουμε σήμερα «χειριστικότητα». Αυτός που έχει ισχύ επιθυμεί να φέρει κοντά του, να εξαρτήσει, να κάνει πειθήνιο όργανό του αυτόν που θεωρεί ανίσχυρο, να μην του επιτρέψει να έχει δική του άποψη. Έτσι και ο αυτοκράτορας Αντωνίνος πίστευε ότι ο Ελευθέριος θα θαμπωθεί από την κολακεία και τις υποσχέσεις ή θα φοβηθεί.

Η χριστιανική πίστη όμως κάνει τον άνθρωπο να ζητά την Αλήθεια που είναι ο Χριστός. Και η αλήθεια ελευθερώνει τον άνθρωπο από το θάμβος της αυτάρκειας, της καλοπέρασης, του σαρκικού φρονήματος, κάνοντάς τον να εμπιστεύεται τον Χριστό. Κι έτσι ο άνθρωπος γίνεται απαθής στις κολακείες, σε όποιο χαρακτηριστικό του κι αν απευθύνονται.

Τον ελευθερώνει όμως και από τον φόβο της περιθωριοποίησης, της πίεσης να σβήσει τη συνείδησή του ενώπιον κάθε μορφής εξουσίας, συγγενικής, κοσμικής, πολιτισμικής, κυρίως όμως μπροστά στην αίσθηση ότι ο παρών κόσμος και χρόνος είναι πιο πάνω από τον Θεό.

Και σήμερα λειτουργούμε υπό το θάμβος της επιθυμίας και της ικανοποίησής της πέρα από το όποιο ήθος ή υπό τον φόβο ότι δεν θα πετύχουμε την αγάπη των άλλων. Γι’ αυτό ή κάνουμε εκπτώσεις στις αρχές μας ή τις καταργούμε εντελώς. Υποκύπτουμε εύκολα στην κολακεία ότι θα είμαστε ευτυχισμένοι αν ακολουθούμε την νεο-ειδωλολατρία των καιρών μας.

Το όνομα του Αγίου τα λέει όλα. Κληθήκαμε να είμαστε ελεύθεροι, εν αληθεία, εν Χριστώ. Ας πρεσβεύει για μας. 

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

15 Δεκεμβρίου 2024

ΟΥΚ ΕΠΑΙΣΧΥΝΘΗ ΤΗΝ ΑΛΥΣΙΝ ΜΟΥ

«Δῴη ἔλεος ὁ Κύριος τῷ ᾿Ονησιφόρου οἴκῳ, ὅτι πολλάκις με ἀνέψυξε καὶ τὴν ἅλυσίν μου οὐκ ἐπαισχύνθη, ἀλλὰ γενόμενος ἐν ῾Ρώμῃ σπουδαιότερον ἐζήτησέ με καὶ εὗρε» (Β’ Τιμ. 1, 16-17)

«῾Ο Κύριος ἂς δείξει τὸ ἔλεός του στὴν οἰκογένεια τοῦ ᾿Ονησιφόρου, ποὺ μὲ ἀνακούφισε πολλὲς φορὲς καὶ δὲν ντράπηκε γιὰ τὴ φυλάκισή μου, ἀλλὰ ἦρθε στὴ Ρώμη, μὲ ἀναζήτησε μὲ πολλὴ ἐπιμονὴ καὶ μὲ βρῆκε». 

            Μία από τις πιο δύσκολες στιγμές στη ζωή μας είναι όταν βλέπουμε δικούς μας ανθρώπους να παρεκτρέπονται. Να απορρίπτονται από την κοινωνία, για κακές συμπεριφορές. Να αισθανόμαστε ότι η δική τους στάση αντανακλά και σε μας. Να ντρεπόμαστε να βγούμε έξω, για να μη συναντήσουμε ανθρώπους που θα μας ρωτήσουν για το τι συμβαίνει. Ή να αισθανόμαστε το ελεγκτικό ή ειρωνικό βλέμμα των άλλων πίσω από την πλάτη μας, χωρίς να είμαστε βέβαιοι σε τι φταίμε εμείς. Αυτή η κατάσταση επιτείνεται όταν έχουμε να κάνουμε με την εποχή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, τα οποία είναι πολύ εύκολο να διασύρουν ανθρώπους, να στήσουν ψεύτικες ειδήσεις, να παγώσουν εικόνες και να προκαλέσουν παραπλανητικές εντυπώσεις, χωρίς να ενδιαφέρονται για την αλήθεια, αλλά για τον θόρυβο.

            Θέλει γενναιότητα καρδιάς για να σταθεί κάποιος κοντά σε έναν άνθρωπο που διασύρεται. Θέλει ακόμη μεγαλύτερη γενναιότητα και πολλή αγάπη να αποφασίσει κάποιος να συμπαρασταθεί σε εκείνον που έχει σφάλει, είναι περιφρονητέος από τους πολλούς. Γι’ αυτό και ο Χριστός αναφέρει στην παραβολή της μελλούσης κρίσεως ότι «ήμουν στη φυλακή και ήρθατε να με επισκεφθείτε» (Ματθ. 25, 36). Είναι ένας εκπληκτικός λόγος. Στο πρόσωπο του περιφρονημένου, του αμαρτωλού, του κοινωνικά απόβλητου, δικαίως ή αδίκως, βρίσκεται ο ίδιος ο Χριστός και περιμένει την αγάπη ως επίσκεψη.

            Ακόμη όμως και αδικημένος να είναι κάποιος, ο λόγος των πολλών φοβίζει αυτούς που τον αγαπούνε. Επικρατεί ένα αίσθημα να σώσουμε τον εαυτό μας και ο φόβος αυτός κάνει την αγάπη να παγώνει. Χρειάζεται τόλμη και αποφασιστικότητα, που είναι η αυθεντική χριστιανική στάση. Το βλέπουμε αυτό στην δεύτερη επιστολή του αποστόλου Παύλου προς τον μαθητή του Τιμόθεο, επίσκοπο Εφέσου, με την οποία τον προτρέπει να μη ντραπεί που είναι ο Παύλος ο δάσκαλός του, διότι οι ρωμαϊκές αρχές ετοιμάζονται να τον εκτελέσουν ως εχθρό της αυτοκρατορίας (η επιστολή αυτή αποτελεί το κύκνειο άσμα του Παύλου, γραμμένη στη φυλακή, λίγο διάστημα πριν το μαρτυρικό τέλος του αποστόλου το 68 μ.Χ.). Την ίδια στιγμή, ο Παύλος κάνει μία ευχή και μια προσευχή για τον Ονησιφόρο, επίσκοπο Κολοφώνος, και την οικογένειά του. Ο Ονησιφόρος, με επίγνωση ότι η επίσκεψή του θα μπορούσε να αποβεί μοιραία για τον ίδιο και τους οικείους του, πηγαίνει στη Ρώμη και επισκέπτεται στη φυλακή τον απόστολο Παύλο, δείχνοντας ότι η αγάπη νικά κάθε φόβο. Αυτή η επίσκεψη παρηγορεί κατά άνθρωπον τον απόστολο των εθνών και δείχνει ότι αυτός που αγαπά, δεν λογαριάζει τίποτα μπροστά στην αγάπη.

            Αυτό είναι το αυθεντικό χριστιανικό ήθος, απαραίτητο στους καιρούς μας. Να μη ντρεπόμαστε να δείξουμε την αγάπη μας, ιδίως σ’ αυτούς που δεν είναι όπως πρέπει, διότι αυτοί, περισσότερο από όλους, έχουν την ανάγκη της. Ο μεγάλος Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ, στο αριστούργημά του «Οι Άθλιοι», μιλά για τον επίσκοπο Μυριήλ, ο οποίος δίνει στον δραπέτη και κλέφτη του σπιτιού του, στο οποίο τον φιλοξένησε, Γιάννη Αγιάννη το δεύτερο κηροπήγιο το οποίο εκείνος δεν πήρε φεύγοντας κρυφά, τον σώζει από την αστυνομία, και τον οδηγεί στην μετάνοια. Είναι σπουδαίο να νικούμε τους εαυτούς μας, που βλέπουν τα πάντα σε μας άψογα, που φοβούνται μην τσαλακωθεί η δική μας εικόνα και εγκαταλείπουμε χωρίς αγάπη και συμπαράσταση εκείνους, κάποτε και τους οικείους μας, που δεν είναι ούτε όπως εμείς θέλουμε ούτε όπως η κοινωνία. Ή, φοβούμενοι για τον εαυτό μας, φοβούμενοι να πάμε κόντρα στο ρεύμα, σιωπούμε και κρυβόμαστε, για να μην συμπαρασταθούμε ή να μη δείξουμε την αγάπη μας σε εκείνους που τη χρειάζονται, έχοντας απορριφθεί από την κοινωνία  και τον θόρυβο των καιρών.

            Χρειάζεται καρδιά γενναία, απόφαση ότι η αγάπη είναι ο δρόμος και τόλμη που η ψυχή που πιστεύει στον Χριστό βρίσκει μέσα από αυτή την πίστη. Εις πείσμα των καιρών. Είναι αυτό που έκαναν ο άγιος Ελευθέριος, ο οποίος δεν φοβήθηκε να ομολογήσει τον Χριστό μπροστά στον Ρωμαίο αυτοκράτορα, και η μητέρα του αγία Ανθία, η οποία μαρτύρησε μαζί με το παιδί της, όταν πήγε κοντά του μετά το μαρτύριο για να το αγκαλιάσει, δείχνοντας ότι η αγάπη είναι ο δρόμος για την αγιότητα και την αιωνιότητα.   

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

15 Δεκεμβρίου 2024

Κυριακή ΙΑ’ Λουκά- του αγίου Ελευθερίου

ΕΝΑΣ ΑΓΙΟΣ ΤΗΣ ΑΠΛΟΤΗΤΑΣ ΜΙΛΑ ΣΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΜΑΣ

 

Ο λαός μας αγαπά ιδιαιτέρως αγίους της απλότητας. Ένας από τους κορυφαίους υπήρξε ο Άγιος Σπυρίδων, επίσκοπος Τριμυθούντος της Κύπρου, προστάτης της Κέρκυρας, αλλά και άγιος οικουμενικός. Βοσκός στην κατά κόσμον ζωή του, δεν έπαψε να βλέπει με αγάπη τόσο τον άνθρωπο όσο και την κτίση στην επί γης πορεία του. Υπερασπίστηκε την χριστιανική πίστη στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο και το λείψανό του παρέμεινε άφθαρτο, σημείο ανάστασης και ζωής.

Δεν ήταν μορφωμένος. Δεν δογμάτισε με γνώση της φιλοσοφίας. Ήταν πρακτικός θεολόγος. Αγαπήθηκε όμως όσο κανείς από τους ανθρώπους διότι νοιάστηκε για τους φτωχούς, τους πεινασμένους, τους συκοφαντημένους. Υπερασπίστηκε κάθε αδικημένο και το ποίμνιό του ένιωσε ότι ο επίσκοπός τους ήταν αληθινός πατέρας. Το ίδιο και οι πιστοί ανά τον κόσμο και ανά τον χρόνο. Αισθάνονται αυτή την πατρική τρυφερότητα στο βλέμμα του, αλλά και στη ανταπόκριση στις προσευχές τους προς τον Θεό δι’ αυτού, ιδίως στην Κέρκυρα, όπου φυλάσσεται το ιερό του λείψανο.

Τι έχει να πει στους καιρούς μας ένας τέτοιος άγιος απλότητας;

Πρώτον, ότι η ευτυχία δεν έχει να κάνει με τα υλικά αγαθά, αλλά με το να σχετίζεται ο άνθρωπος με τον Θεό και τον πλησίον μέσα από την αγάπη. Δεν είναι μία ηθική διαπίστωση ή προτροπή το να μην αγχωνόμαστε για τα υλικά πράγματα. Είναι η εφαρμογή του ευαγγελικού λόγου του Χριστού ότι προηγείται η αναζήτηση της βασιλείας του Θεού και της δικαιοσύνης Του, δηλαδή της ζωής στην κοινότητα της Εκκλησίας που υπερβαίνει διά της πίστεως στην Ανάσταση του Χριστού και στην αγιότητα, αλλά και της αγάπης, και έπονται τα αγαθά της επιβίωσης ή της αυτάρκειας ή της τέρψης. Δεν τα αρνείται κάποιος αυτά, αλλά  δεν τα θέτει ως προτεραιότητα. Και αν τα έχει, δεν λησμονεί τον πλησίον. Την ελεημοσύνη. Το μοίρασμα.

Δεύτερον, ότι η γνώση από μόνη της δεν δίνει νόημα ζωής στον άνθρωπο, ιδίως όταν αυτή μάς κάνει να πιστεύουμε ότι δεν χρειαζόμαστε τον Θεό ή ότι μπορούμε να ερμηνεύσουμε τον Θεό και το θέλημά Του, όπως επίσης και τον κόσμο μας χωρίς να αισθανόμαστε τα όριά μας, χωρίς ταπείνωση, χωρίς αναφορά στον Θεό. Ο αυτοαναφορικός άνθρωπος των καιρών μας δεν μπορεί να κατανοήσει ότι τα πάθη που τον οδηγούν στην ηδονή της φιλαυτίας, της χρήσης του άλλου, της αίσθησης ότι διά της γνώσεως μπορεί να ζήσει περισσότερο, να ταξιδέψει περισσότερο, να απολαύσει περισσότερο, δεν είναι ο τρόπος της νίκης κατά του θανάτου. Η Θεογνωσία, δηλαδή η απόφαση του ανθρώπου να παλέψει να βρει τον Θεό στη ζωή και στον τρόπο της Εκκλησίας, να Τον εμπιστευθεί, ανοίγει έναν δρόμο όχι παραίτησης από τα δικά του χαρίσματα, αλλά αξιοποίησής τους για χάρη των πολλών. Κι εδώ βρίσκεται ένα νόημα ζωής που υπερβαίνει το εγώ, το «εδώ και τώρα», το παρόν.

Τρίτον, ότι η απλότητα, η απουσία επιτήδευσης, η ειλικρίνεια, η διάθεση για κοινωνία με τον συνάνθρωπο  μάς δίνουν μια αρχοντιά που δεν λησμονιέται. Κυρίως όμως, μάς κάνουν να ζούμε την υιοθεσία από τον Θεό. Η συνθετότητα της σκέψης μπορεί να ερμηνεύει, αλλά δεν λυτρώνει, διότι εύκολα κάνει τον άνθρωπο να υπερηφανεύεται και να σκοτίζεται.

Ζει ο Άγιος εις τον αιώνα. Και η Ιστορία τον κρατά στις δέλτους της, όσο κι αν δεν έκανε πολεμικά ή πολιτικά κατορθώματα. Και η προσευχή μας σ’ αυτόν γίνεται άνοιγμα της καρδιάς στον Θεό και στον συνάνθρωπο. Απλά και όμορφα μηνύματα- εμπειρίες.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Δημοσιεύθηκε στη "Ορθόδοξη Αλήθεια"

στο φύλλο της Τετάρτης 11 Δεκεμβρίου 2024