Μεγαλοβδόμαδο με το Χριστό
Μεγάλη
Πέμπτη
(Μουσική Χρίστος Τσιαμούλης, Στίχοι
Νίκος Γκάτσος, ερμηνεία Αλκίνοος Ιωαννίδης από τον δίσκο Δωδεκάορτο)
Αυτός που κρέμασε τον ήλιο στο μεσοδόκι τ’ ουρανού
κρεμάται σήμερα σε ξύλο, ίλεως, Κύριε, γενού.
Και στ’ ασπαλάθια της ερήμου μια μάνα φώναξε "παιδί μου!"
Με τ’ Απριλιού τ’ αρχαία μάγια, με των δαιμόνων το φιλί
μπήκε στο σπίτι κουκουβάγια μπήκε κοράκι στην αυλή
κι όλα τ’ αγρίμια στο λαγκάδι πήραν το δρόμο για τον Άδη
Θα ξανασπείρει καλοκαίρια στην άγρια παγωνιά του νου
Αυτός που κάρφωσε τ’ αστέρια στην άγια σκέπη τ’ ουρανού
κι εγώ κι εσύ κι εμείς κι οι άλλοι θα γεννηθούμε τότε πάλι.
Ερμηνευτικά σχόλια
Αυτός που κρέμασε τον ήλιο:
Είναι ένα
τραγούδι το οποίο αναφέρεται στην Σταύρωση του Χριστού. Ο Δημιουργός του
κόσμου, Αυτός που κρέμασε τον ήλιο στο μεσαίο δοκάρι του ουρανού, τον έβαλε
στην μέση του κόσμου και του πλανητικού μας συστήματος, κρεμιέται σήμερα σε ένα
ξύλο, όχι νοητό, όπως το μεσοδόκι του ουρανού, αλλά υλικό, αυτό του Σταυρού. Ο
στίχος δείχνει το μυστήριο, το πώς ο
Θεός ο Οποίος δημιούργησε τα πάντα, ο Παντοδύναμος και Ποιητής των όλων,
γίνεται δούλος για χάρη του ανθρώπου και καταδέχεται να κρεμαστεί από τον
άνθρωπο, σα να ήταν τίποτε. Και φαίνεται ξεκάθαρα η ταπεινοσύνη του Θεού, αλλά
και η αγάπη Του. Ενώ θα μπορούσε να συντρίψει τους εχθρούς Του, τους σταυρωτές
Του, Αυτός ανέχεται τα πάντα. Πιστεύουμε
σε Έναν Θεό που αγαπά. Που υπάρχει για να προσφέρεται. Κι αυτό ζούμε κάθε
Μεγάλη Εβδομάδα, ιδίως την Μεγάλη Πέμπτη και τη Μεγάλη Παρασκευή: τον Θεό που
αγαπά και πάσχει ως προς την ανθρώπινη φύση Του.
Κρεμάται επί ξύλου: είναι το « Σήμερον
κρεμάται επί ξύλου» της εκκλησιαστικής
μουσικής μας παράδοσης. Ο ποιητής αντλεί έμπνευση από τον στίχο με τον οποίο
γίνεται η έξοδος του Εσταυρωμένου, μετά το πέμπτο Ευαγγέλιο της Μεγάλης
Πέμπτης, κάνοντας έτσι ένα διάλογο με την ποίηση της Εκκλησίας.
ίλεως Κύριε γενού: και μόνο που σκεπτόμαστε
αυτό που συμβαίνει την Μεγάλη Πέμπτη και την Μεγάλη Παρασκευή ο καθένας μας
καλείται να αναφωνήσει το «Κύριε ελέησον» Είναι ένα απίστευτο στη λογική μας γεγονός. Για
τους Ιουδαίους ήταν σκάνδαλο ο Θεός να μην είναι παντοδύναμος, να μην έχει
έρθει για να τους δώσει την ελευθερία από τους Ρωμαίους, να μην έχει έρθει για να
αποκαταστήσει την δύναμη που οι Ισραηλίτες είχαν πριν την Βαβυλώνα, με τους
μεγάλους βασιλείς, τον Δαβίδ, τον Σολομώντα και όλες τις προσωπικότητες. Για
τους αρχαίους Έλληνες φιλοσοφούντες ο Σταυρός του Κυρίου ήταν «μωρία», ανοησία.
Δεν μπορούσαν να πιστέψουν σε έναν Θεό που γίνεται άνθρωπος και όχι που
μεταμορφώνεται σε άνθρωπο, δεν μπορούσαν να πιστέψουν σε έναν Θεό που πεθαίνει,
ακόμη κι αν ανασταίνεται. Για τους αρχαίους Έλληνες ο Θεός είναι άχρονος και
αθάνατος. Πώς μπορούν να δεχτούν έναν Θεό που ξεκινά να υπάρχει ως Θεός και
Άνθρωπος μαζί, που έχει αφετηρία και θα έχει και τέλος πάνω στο Σταυρό; Η σκέψη
και μόνο είναι ανοησία. Εδώ όμως
έγκειται το μυστήριο της πίστης. Ότι
καταντροπιάζονται οι ανθρώπινες σοφίες στο πρόσωπο του Χριστού.
μια μάνα φώναξε: συγκλονιστική η εικόνα της
Παναγίας να αναφωνεί «παιδί μου», «γλυκύτατόν μου τέκνον». Μια μάνα που δεν
μπορεί να δεχτεί ως άνθρωπος το ότι το παιδί της θα πεθάνει πριν από αυτήν,
ακόμη κι αν γνωρίζει ότι το παιδί της δεν της ανήκει, αλλά είναι ο Θεός που
γίνεται άνθρωπος και ανήκει σε όλους τους ανθρώπους, γιατί έχει κατέβει στον
κόσμο για να σώσει όλο το ανθρώπινο γένος. Τα ασπαλάθια είναι τα λουλούδια ενός
αγκαθωτού φυτού, στα οποία είχαν ρίξει έναν τύραννο της αρχαιότητας, τον
Αρδιαίο για να υποφέρει. Εδώ συμβολίζει το αγκάθινο στεφάνι που είδε η Παναγία
να μπαίνει στο κεφάλι του παιδιού της και την ίδια στιγμή την έρημο και την
μοναξιά Του στο Πάθος.
με τ’ Απριλιού τ’ αρχαία
μάγια: ανοιξιάτικη
εικόνα. Η ομορφιά του Απριλίου και της άνοιξης, το φιλί του έρωτα που
ομορφαίνει τη ζωή, κάνει τον θάνατο πιο σκληρό για τον άνθρωπο. Μια άλλη
ερμηνεία έγκειται στο ότι την ίδια στιγμή ο ποιητής μας θυμίζει την ιστορική
και μυθική παράδοση των Ελλήνων, οι οποίοι θεωρούν ότι την άνοιξη ξυπνά η γη,
έρχεται η Περσεφόνη από τον Άδη και ο κόσμος ξαναβρίσκει τη χαρά. Οι δαίμονες
όμως παραμονεύουν, για να προδώσουν με φιλί το Χριστό και τον άνθρωπο που θέλει
να ζήσει, με φιλί να πείσουν ότι δεν υπάρχει λόγος να αγπά ο Θεός και να
αγαπούμε οι άνθρωποι. Στο σπίτι μπαίνει κουκουβάγια,
το πουλί της θεάς της Σοφίας, αλλά και το σημάδι της νύχτας, το κοράκι στην
αυλή, το πουλί που κατατρώγει τους νεκρούς, και τα αγρίμια, τα οποία κυνηγούνε τους ανθρώπους και
κάθε τι το ζωντανό, ταξιδεύουν όλοι για τον Άδη. Τον Χριστό συνοδεύουν η νύχτα
της έκλειψης του ηλίου, η πορεία της αποσύνθεσης, που όμως δεν θα Τον αγγίξει,
γιατί «η σάρξ Του διαφθοράν ουκ οίδε», αλλά και η αγριότητα του θανάτου. Και
Εκείνος θα συγκαταβεί στις δυνάμεις του κακού, στον πόνο και την μοναξιά και θα
κατέβει στον Άδη για την σωτηρία του κόσμου.
Θα ξανασπείρει καλοκαίρια
στην άγρια παγωνιά του νου: ο θάνατος δεν είναι το τέρμα για τον Χριστό, αλλά
η αρχή της Ανάστασης. Και στον Άδη που θα βρεθεί θα ξανασπείρει το καλοκαίρι,
το φως και την ζεστασιά της παρουσίας Του στους απ’ αιώνος κεκοιμημένους, αλλά
και σε όσους θελήσουν να αφήσουν κατά μέρος την παγωνιά του νου, που μας κάνει
να πιστεύουμε ότι μόνο με την δύναμη του λογικού υπάρχει ο άνθρωπος. Χωρίς όμως
φως και ζεστασιά από την αγάπη του Θεού ο νους είναι παγωμένος, ψυχρός,
ανέραστος, χωρίς σκοπό.
Αυτός που κάρφωσε τ’
αστέρια: ο
Χριστός παραμένει ο Δημιουργός του κόσμου, ακόμη και στον θάνατο. Είναι Αυτός
που κάρφωσε τ’ αστέρια στην άγια σκέπη του ουρανού. Γι’ αυτό και όσοι πιστέψουν
σ’ Αυτόν και στην Ανάσταση θα ξαναγεννηθούν. Η ψυχή θα γίνει καινούρια. Το
σώμα, αφού πέσει στη γη, σαν τον κόκκο του σιταριού, θα νικήσει την μοναξιά και
την παγεράδα του θανάτου και θα βγάλει καινούριο καρπό, αυτόν της Ανάστασης και
της αιωνιότητας. Τα πάντα εξαρτώνται από την πίστη και την αγάπη που η σχέση
μας μαζί Του μας δίνει. Ο Σταυρός δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή της ανάστασης
και της αιωνιότητας.
κι εγώ κι εσύ κι εμείς κι
οι άλλοι θα γεννηθούμε τότε πάλι: είναι μία θαυμάσια εικόνα. Εγώ, δηλαδή ο καθένας
μας, εσύ, δηλαδή εκείνος ο άνθρωπος με τον οποίο σχετίζομαι, εμείς, δηλαδή όσοι
ανήκουμε στην ίδια πίστη, στο ίδιο γένος, στην ίδια ταυτότητα, οι άλλοι, όσοι
είναι διαφορετικοί από εμάς, μπορούμε να γεννηθούμε πάλι, μέσα στο Φως της
Ανάστασης. Αρκεί να πιστεύουμε και τότε ένας καινούργιος δρόμος ξεκινά.
Η Ιστορία του κόσμου και του ανθρώπου
Πλασθήκαμε
από το Θεό για να μετέχουμε στην αγάπη και τη ζωή που Αυτός βιώνει. Όταν
αγαπάς, δημιουργείς. Η ζωή με το Θεό είναι Παράδεισος. Όμως ο ελεύθερος Θεός
δεν μπορεί να μην δίνει στον άνθρωπο την ελευθερία να τον απορρίψει. Γι’ αυτό και η ιστορία του κόσμου εμπεριέχεται
στον κάθε άνθρωπο, δηλαδή και σε μας. Κάθε στιγμή της ζωής μας μπορούμε να
είμαστε μαζί με το Θεό ή χωριστά. Η απομάκρυνσή μας ονομάζεται «πτώση» και έχει
ως συνέπειά της την φθορά και το θάνατο. Συνεργός μας στην διαρκή μας πτώση ο
«όφις», ο διάβολος, το πονηρό πνεύμα που έχει χωριστεί από το Θεό και θέλει όλη
η δημιουργία του Θεού να είναι μακριά από Εκείνον.
Ο θάνατος
είναι συνέπεια της εξορίας του ανθρώπου από τον Παράδεισο και της επιστροφής
του στον χρόνο του κόσμου. Πεθαίνει κάθε άνθρωπος και γιατί ό,τι έχει αρχή έχει
και τέλος, αλλά και γιατί ο σωματικός θάνατος συνεπάγεται και το σταμάτημα της
αμαρτίας και της φθοράς. Αλλιώς το κακό θα γινόταν αθάνατο και θα είχε καταπιεί
και τον άνθρωπο και τον κόσμο. Ο Θεός δεν ξεχνά τον άνθρωπο. Στην πάλη αυτή να
είναι αυτός με το Θεό ή με θεό τον εαυτό του, ο Θεός απέστειλε τους προφήτες,
τους δικαίους και τους αγίους, τον Μωσαϊκό νόμο στην Παλαιά Διαθήκη και όρισε
ακόμη και οι Άγγελοι, τα πνεύματα που είναι κοντά Του, να μας βοηθούν.
Όταν ήλθε το
πλήρωμα του χρόνου, ο Θεός έστειλε στον κόσμο τον Υιό Του, δια του Οποίου
δημιούργησε τον κόσμο, τον χρόνο, τη ζωή. Ο Χριστός είναι Θεός, όπως ο Θεός
Πατέρας. Έχει την ίδια δόξα που έχει ο Πατέρας γιατί την λαμβάνει στην
πληρότητά της από τον Ίδιο και είναι ίσος με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα. Ο
Χριστός έγινε άνθρωπος εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου. Έλαβε το
ανθρώπινο σώμα για να οδηγήσει την ανθρώπινη φύση στη δόξα να είναι σε κοινωνία
με το Θεό. Ο Χριστός απέδειξε ότι η ανθρώπινη φύση μπορεί να νικήσει την
αμαρτία, αρκεί να επιλέξει ελεύθερα να έχει κοινωνία με το Θεό και να κάνει
πράξη το θέλημα του Θεού. Έτσι, ακόμη κι αν πεθάνει ο άνθρωπος, δεν θα πεθάνει,
αλλά θα λάβει ζωή μέσα από τη σχέση με το Χριστό
Όσοι
πιστεύουν στο Χριστό απαλλάσσονται από την πλάνη των ειδώλων και αποκτούν γνώση
του αληθινού Θεού μέσα στη ζωή της Εκκλησίας, όπου γίνονται χάρις στην πίστη
αυτοί που ανταποκρίνονται στην αγάπη του Θεού, λαμβάνουν την ευλογία να
προσφέρουν τον κόσμο στο Θεό μέσα από την Θεία Λειτουργία και κάνουν την αγάπη
για τους άλλους αποστολή τους (όπως οι βασιλείς). Για να γίνουν όμως αυτά ο
Χριστός έδωσε τον εαυτό Του αντάλλαγμα στο θάνατο, πέθανε για τις αμαρτίες μας,
ώστε τίποτε να μην μπορεί να μας χωρίσει από το Θεό, ούτε καν ο σωματικός
θάνατος. Αν δεν πέθαινε ο Χριστός, τότε όσο καλοί κι αν ήμασταν σ’ αυτή τη ζωή σε σχέση με το Θεό, ο θάνατος θα
μας χώριζε από Εκείνον. Δεν θα είχαμε συνέχεια στην κοινωνία μαζί Του, καθώς
και το σώμα μας θα διαλυόταν και η ψυχή μας δεν θα μπορούσε να φτάσει σ’ Εκείνον, αφού το αμαρτωλό και ακάθαρτο δεν
μπορεί να κοινωνήσει με το άγιο και καθαρό που είναι ο Θεός. Πάντα θα υπήρχε
ένα τείχος ανάμεσά μας. Ο Χριστός σπάει αυτό το τείχος με τον θάνατό Του στο
σταυρό, γιατί ζει ως άνθρωπος όλη την ανθρώπινη πορεία μέχρι το τέλος. Επειδή
όμως η ανθρώπινή Του φύση είναι ενωμένη με τη θεία, και επειδή ο ίδιος δεν είχε
καμία αμαρτία επάνω Του, θα κατεβεί στον Άδη, στην κατάσταση εκείνη όπου οι
ανθρώπινες ψυχές υπήρχαν μακριά από το Θεό, μέσα στο σκοτάδι και την μοναξιά,
και θα τις βγάλει από εκεί με το κήρυγμα της Βασιλείας Του. Θα συντρίψει έτσι
τον θάνατο, γιατί όποιος πιστεύει πλέον σ’
Αυτόν, θα είναι μαζί Του αιώνια
Με την Ανάστασή
Του ο Χριστός παίρνει μαζί Του όλους τους ανθρώπους που ελεύθερα Τον πιστεύουν
και διαλέγουν να Τον ακολουθήσουν. Έτσι ο θάνατος δεν μπορεί να νικήσει πλέον
τον άνθρωπο. Πρόσκαιρα υποτάσσει την σάρκα του, αλλά θα έρθει η ώρα που ο
Χριστός θα ξαναέρθει στον κόσμο και θα τον καταργήσει, ανασταίνοντας τους
νεκρούς και δίνοντας σε όλους τους ανθρώπους την αιώνια ζωή. Μόνο που αυτή θα
είναι χαρά για εκείνους που διάλεξαν να Τον πιστέψουν και να ζήσουν κατά τις
εντολές Του και σκοτάδι και μοναξιά για όσους θα παραμείνουν με κλειστή την
καρδιά στην παρουσία Του.
Από την
νιότη μας ας μάθουμε να γιορτάζουμε το Πάσχα όχι μόνο με γνώμονα τα έθιμα και
τις παραδόσεις, αλλά κυρίως μέσα από τη σχέση με το Χριστό. Ας εκκλησιαζόμαστε
και ας κοινωνούμε, να νηστεύουμε για να ζήσουμε το Φως και τη ζεστασιά της
παρουσίας του Προσώπου Του στην Ανάσταση. Να μπορέσουμε να γεννηθούμε στην
Αγάπη.
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΠΟΛΕΩΣ
ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ-ΛΥΚΕΙΟΥ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 25
6.4.2014
