Νηστεία: είναι για όλους
Αγνοούμενοι
(Μουσική, στίχοι και ερμηνεία Νίκος Πορτοκάλογλου, από
τον δίσκο Φωνές)
Φώναξα φωτιά, κανείς δεν τρέχει, τόση ερημιά πες μου ποιος
αντέχει…
Σ’ αυτό τον άρρωστο καιρό, βοήθα με, Φίλο δε βλέπω ούτε εχθρό,
βοήθα με…
Οι φύλακες μαζί και οι κρατούμενοι περίπου δέκα εκατομμύρια
αγνοούμενοι…
Μες στην καταχνιά χωρίς πυξίδα, ψάχνω στα τυφλά του ήλιου την
πατρίδα
Χωρίς νηστεία και γιορτή, βοήθα με, δίχως της πίστης το
κλειδί, βοήθα με….
Οι φύλακες μαζί και οι κρατούμενοι περίπου δέκα εκατομμύρια
αγνοούμενοι
Οι φύλακες μαζί και οι κρατούμενοι είμαστε δέκα εκατομμύρια
αγνοούμενοι.
Θάλασσα μαύρη, καμένη γη, έγινε η νύχτα μέρα, το μονοπάτι έχει
χαθεί του Πατέρα
Πληγές γεμάτη ψυχορραγεί η άρρωστη Μητέρα,
σκορπώ τη στάχτη σαν προσευχή στον αέρα…
Οι φύλακες μαζί και οι κρατούμενοι δυο τρία δισεκατομμύρια
αγνοούμενοι
Οι φύλακες μαζί και οι κρατούμενοι δυο τρία δισεκατομμύρια
αγνοούμενοι
Ερμηνευτικά σχόλια
Αγνοούμενοι: Είναι ένα τραγούδι γραμμένο
το 1989, την περίοδο που έπεφταν τα ιδεολογικά τείχη στον Ανατολικό κόσμο, με
αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη σύγχυση και κρίση ταυτότητας στους λαούς, όπως
επίσης και σε μας. Είναι εμφανής η προσπάθεια του τραγουδοποιού να βρει ένα
σταθερό σημείο αναφοράς (ζητούμενο του ευρωπαϊκού πολιτισμού από τότε που ο
Έλιοτ γράφει στα Τέσσερα Κουαρτέτα: A still
point in a turning
world). Αγνοείται η ταυτότητα, αγνοείται η πορεία, αγνοείται η
αναφορά. Αν τότε τα πράγματα ήταν δύσκολα, ας σκεφτούμε σήμερα που η σύγχυση
εξαιτίας της κρίσης δεν μας επιτρέπει να σκεφτούμε με νηφαλιότητα. Κι αν για
τους μεγάλους η κρίση βιώνεται άμεσα ως απελπισία, ως λύπη, ως άγχος, για τους
νεώτερους η κρίση έχει να κάνει με το τι βλέπουν και τι ακούνε σχετικά με την
πολιτική, την οικονομία, την παιδεία, το μέλλον. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μόνο
το ξέσκασμα, ο υπολογιστής να δεσπόζουν στη ζωή μας. Αγνοείται το νόημα.
Φώναξα φωτιά: όποιος προειδοποιεί για το
αληθινό νόημα των δυσκολιών μας, που δεν είναι μόνο οικονομικές, αλλά, κυρίως,
πνευματικές, μένει μόνος του. Κανείς δεν τρέχει. Ο καθένας κλείνεται στον εαυτό
του, στον κόσμο του, στο εγώ του.
Φίλο δε βλέπω ούτε εχθρό: Είναι δεδομένη η μοναξιά
του σημερινού ανθρώπου. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό η αδιαφορία. Δεν ξέρεις αν
υπάρχει φίλος ή εχθρός, καθώς όλοι κρύβονται πίσω από την μάσκα της αδιαφορίας,
με αποτέλεσμα κανείς να μη βοηθά τον άλλο, αλλά και να μην υπάρχει βοήθεια ουσιαστική
από πουθενά, μόνο διαχείριση της πραγματικότητας και της καθημερινότητας («Βοηθός
και σκεπαστής εγένετό μοι εις σωτηρίαν, ούτος μου Θεός και δοξάσω αυτόν, Θεός
του πατρός μου και υψώσω αυτόν, ότι δεδόξασται», λέει ένα από το πιο όμορφα
τροπάρια της Εκκλησίας. Ο Θεός παραμένει το μόνο σταθερό σημείο αναφοράς)
Φύλακες και κρατούμενοι: Φύλακες είναι οι κάθε λογής
ηγέτες, οι οποίοι όμως δεν κυβερνούν πραγματικά, αλλά απλώς φυλάνε την κοινωνία
για να μην διαλυθεί. Το ίδιο και όλοι όσοι φιλοδοξούν να τους αντικαταστήσουν.
Στην ουσία είναι διαχειριστές των κρίσεων. Κρατούμενοι όλοι εμείς που
κυβερνιόμαστε, δέσμιοι των ΜΜΕ, της μόδας, της τηλεόρασης και των
δημοσιογράφων, της κατευθυνόμενης παιδείας, αλλά και δέσμιοι της κάθε «νέας
τάξης πραγμάτων», της τυραννίας της οικονομίας και των αγορών.
Του ήλιου την πατρίδα: Είναι η πορεία προς το φως.
Το φως είναι ο Θεός, είναι η χαρά, είναι η ευτυχία. Η πίστη μας είναι μια
πορεία προς το φως του Θεού. Αυτή η πορεία γίνεται μέσα στην καταχνιά του
κόσμου, χωρίς πυξίδα. Όμως μέσα στα σύννεφα διαφαίνεται πάντοτε μία χαραμάδα
φωτός, αρκεί να πλησιάσουμε προς τα εκεί. Να πάψουμε να είμαστε προσκολλημένοι
στη γη και να προσπαθήσουμε να ανεβούμε προς τον ουρανό. Η πατρίδα του ήλιου
είναι η Εκκλησία.
Χωρίς νηστεία και γιορτή,
δίχως της πίστης το κλειδί: Η νηστεία είναι απόδειξη ότι θυσιάζουμε κάποια πράγματα, τη
λαιμαργία μας, την απόλαυσή μας, για την αγάπη κάποιου Άλλου. Το ίδιο και η
γιορτή, δεν είναι ένα πανηγύρι φαγητού και γλεντιού, αλλά έχει ένα άλλο νόημα.
Είναι η νίκη της πίστης και της ελπίδας της ζωής (η παράδοσή μας) εναντίον του
ψεύτικου, του θανατερού, του ανούσιου. Μένοντας στο φαγητό και στο γλέντι,
νικιόμαστε από αυτό το ανούσιο. Για να νηστέψεις όμως, πρέπει να πιστέψεις…
Το μονοπάτι του Πατέρα και
το ψυχορράγημα της Μητέρας: Είναι το Μονοπάτι του Ουρανού, που περνά μέσα από τη θλίψη της
γης. Είναι το «θανάτω θάνατον πατήσας» του αναστάσιμου τροπαρίου. Για τη γη
είμαστε εμείς υπεύθυνοι. Το πρόβλημα είναι αν μένοντας στην καταστροφή της
κτίσης, περιφρονούμε την πορεία του ουρανού. Η πρόταση ζωής επομένως της παράδοσής
μας, που συνίσταται στην ασκητικότητα, την εγκράτεια, την αγάπη και την πίστη,
έχει πανανθρώπινη αξία, ακριβώς γιατί οι αγνοούμενοι δεν είναι απλώς δέκα
εκατομμύρια αλλά όλος ο πληθυσμός της γης. Αρκεί εμείς οι ίδιοι να το
συνειδητοποιήσουμε, πρώτοι από όλους.
Σκορπώ τη στάχτη σαν
προσευχή στον αέρα: Η
καταστροφή και η στάχτη γίνονται αφορμές
για κάτι καινούριο, μια προσευχή στο Θεό από τη δική μας αδυναμία να προσφέρει
το νέο, τη ζωή, την αγάπη, τη θυσία. Οι άνθρωποι σήμερα αναζητούν στις Νέες
Εποχές, στη μουσική, στην διασκέδαση, στον αποκρυφισμό, στις ανατολικές
θρησκείες, στο Ιντερνέτ λύσεις για το
υπαρξιακό τους πρόβλημα. Η απάντηση όμως υπάρχει στην πρόταση ζωής της
Εκκλησίας μας.
Η νηστεία είναι για όλους αφορμή ζωής
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι μία από τις ωραιότερες περιόδους
του χρόνου για τη ζωή της Εκκλησίας. Κέντρο της είναι η νηστεία. Όμως δεν
περιορίζεται σ’ αυτήν. Περιλαμβάνει την προσευχή στο Θεό, με τις ωραίες
ακολουθίες της Προηγιασμένη Θείας Λειτουργίας, των Χαιρετισμών στην Παναγία, το
Μεγάλο Απόδειπνο, τους κατανυκτικούς Εσπερινούς, αλλά και τον πνευματικό χρόνο
στον οποίο καλούμαστε να ζήσουμε. Την ίδια στιγμή η νηστεία γίνεται αφορμή να
ξαναδούμε τη ζωή μας, να εξομολογούμαστε, να συγχωρούμε ο ένας τον άλλο, να
πάψουμε να αδικούμε, να κλείσουμε την τηλεόραση και τον υπολογιστή όσο
περισσότερο μπορούμε και να προσπαθήσουμε να καλλιεργήσουμε τον εαυτό μας όσο
το δυνατόν περισσότερο. Η νηστεία είναι ευκαιρία επανεύρεσης της ταυτότητάς
μας, της αγάπης ως κέντρου της ύπαρξής μας, της αναζήτησης της αλήθειας, που
είναι για την Εκκλησία μας ο Χριστός.
Η νηστεία δεν
είναι ιδιαίτερα δύσκολη σήμερα, καθώς υπάρχουν πολλές τροφές που μπορούν να
καλύψουν τις σύγχρονες ανάγκες. Αλλά ακόμη κι αν δεν μπορούμε να την τηρήσουμε
επακριβώς, καλό είναι, έστω και λίγο, να προσπαθούμε να την εφαρμόζουμε στη ζωή
μας. Πρωτίστως όμως να την καθιστούμε νηστεία από την αμαρτία και το κακό. Όχι
για να στερούμαστε τη χαρά και την καλή διάθεση. Αλλά για να μπορούμε να
λειτουργήσουμε με την έμπνευση της ζωής που δίνει η πίστη και η αγάπη στο
Χριστό.
Η Εκκλησία,
μέσα από τη Σαρακοστή και τη νηστεία, μας δίνει μία μοναδική πρόταση ζωής καθώς
ο σύγχρονος πολιτισμός απέτυχε να βοηθήσει τον άνθρωπο να λύσει οριστικά τα
υπαρξιακά, αλλά και κοινωνικά του αδιέξοδα: ότι η αγάπη για το Θεό θέλει θυσία.
Ότι αν μάθουμε να πειθαρχούμε τον εαυτό μας και να μην νικιόμαστε από το πνεύμα
που μας λέει ότι σε όλα έχουμε δίκαιο και δικαίωμα, τότε ο Θεός είναι κοντά
μας. Και μπορεί ο κόσμος να μοιάζει με καμίνι επταπλασίως καιόμενο, όμως η πίστη
είναι αυτή που θα μας δροσίσει. Ας ξεκινήσουμε τον αγώνα μας από την νεότητά
μας.
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΠΟΛΕΩΣ
ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ-ΛΥΚΕΙΟΥ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 20
1.3.2014
