ΠΑΜΕ ΞΑΝΑ ΣΤΙΣ ΞΑΣΤΕΡΙΕΣ (ένα τραγούδι για τη φετινή κατασκήνωση στην Κασσιώπη)

Υπνόσακος  

(Μουσική, ερμηνεία Μπάμπης Στόκας, Στίχοι Άλκης Αλκαίος, από τον δίσκο Η αυλή των τρελών)

Σβήνει τα χρώματα η νύχτα,

στο κύμα τα φαρμάκια ρίχτα
κι άναψε μάτια μου όλα τα άστρα,

με του τσιγάρου σου τη κάφτρα.
Φέρε στ’ αυτί σου το κοχύλι

και πες μου όσα δε λεν τα χείλη
για τα παλιά μας συναξάρια,

 για τα καινούργια μας φεγγάρια.
        Πάμε ξανά στις ξαστεριές,

ονείρων είμαστε σκιές,
το σκοτάδι του ενός

δυο μαζί το κάνουν φως.
 Μ’ έναν υπνόσακο στην πλάτη

και με το βήμα του ορειβάτη
πίσω στο μέλλον επιστρέφω

 και αυταπάτες πια δεν τρέφω.
   Σε μια υπαίθρια καντίνα

στα όνειρά σου μπαίνω σφήνα,
        ρίξε το γέλιο σου, βροχή μου,

να ξεδιψάσεις την ψυχή μου.

Ερμηνευτικά σχόλια

Σβήνει τα χρώματα η νύχτα: Ένα από τα δυνατά σύγχρονα τραγούδια. Δύο άνθρωποι ταξιδεύουν στον κόσμο και στο χρόνο. Όπως η αγάπη γνωρίζει. Χωρίς να ονειρεύονται μια πιο δίκαιη κοινωνία ή ένα καλύτερο μέλλον, αλλά έχοντας βρει τι δίνει αξία στη ζωή. Γιατί δεν είναι εύκολο να προχωρήσεις στο αύριο, αν δεν γνωρίζεις ποιος είσαι και τι θέλεις από αυτό τον κόσμο. Και για να συναντηθούν αληθινά δύο άνθρωποι, χρειάζεται να γνωρίζουν ποιοι είναι. Αυτό που λείπει από την εποχή μας, η οποία μας έχει κάνει να περνάμε το χρόνο μας μπροστά στην εικονική μας πραγματικότητα. Χωρίς να έχουμε περιθώριο να ζήσουμε το «παλιό», το «προσωπικό» μας συναξάρι. Η εικόνα με την οποία ξεκινά το τραγούδι είναι ειδυλλιακή. Τ νύχτα σβήνουν τα χρώματα. Υπάρχει σκοτάδι. Ο άνθρωπος καλείται να σκεφτεί λίγο τον εαυτό του. Άλλοι προσεύχονται την ώρα της νύχτας (στα μοναστήρια). Άλλοι αμαρτάνουν την ώρα της νύχτας (όσοι θεωρούν τον έρωτα και την αγάπη κινήσεις για την καλοπέραση και μόνο). Άλλοι αγαπούνε την ώρα της νύχτας, γιατί νιώθουν την αξία να είναι ένας άνθρωπος δίπλα τους (στα παιδικά μας δωμάτια, τη νύχτα νιώθαμε κάποιες φορές φόβο και ανασφάλεια, αλλά γνωρίζαμε ότι δίπλα βρίσκονται οι γονείς μας και ότι δεν είμαστε μόνοι μας). Άλλοι νιώθουν το βάρος της μέρας την ώρα της νύχτας, αλλά και το βάρος του εαυτού τους (σκέφτονται πώς έζησαν και τι τους περιμένει, αλλά και ποιοι είναι). Άλλοι διασκεδάζουν την ώρα της νύχτας (γιατί θέλουν να ξεφύγουν από τον εαυτό τους, τα προβλήματά τους, να βρούνε την παρέα τους, να την αξιοποιήσουν τη νύχτα). Άλλοι διαβάζουν την ώρα της νύχτας (είναι όσοι παλεύουν να βρούνε στα βιβλία και τη γνώση ένα καλύτερο μέλλον ή θέλουν οι ορίζοντές τους να είναι διαφορετικοί). Άλλοι στέκουν επί ώρες στον υπολογιστή την ώρα της νύχτας (επικοινωνούν, παίζουν, παρακολουθούν ταινίες, σειρές, αγώνες), γιατί δεν γνωρίζουν τι άλλο να κάνουν ή θέλουν να ξεσκάσουν από την ημέρα. Άλλοι (οι περισσότεροι) κοιμούνται τη νύχτα. Πάντως η νύχτα αποκαλύπτει τι είδους άνθρωποι είμαστε. 

στο κύμα τα φαρμάκια ρίχτα: όταν αγαπάς, αφήνεις να φύγει ό,τι κακό σε βασανίζει. Κάθεσαι δίπλα στο ακρογιάλι και νιώθεις την αξία της ηρεμίας και της γαλήνης, όπως ακούς το κύμα να κάνει τον απαλό του θόρυβο. Το κακό που μας περιτριγυρίζει δεν μπορεί να φύγει αν δεν το βγάλουμε από μέσα μας. Αν δεν μιλήσουμε γι’ αυτό και αν δεν το απορρίψουμε. Η ζωή έτσι κι αλλιώς είναι θάλασσα. Μας λείπουν οι ακρογιαλιές της καλοσύνης και της αγάπης, εκεί που θα αποτινάξουμε το κακό που μας φαρμακώνει, είτε με την μορφή της αμαρτίας  είτε με τον πόνο είτε με την απόρριψη είτε με το μίσος και την αδιαφορία.  

Κι άναψε όλα τα άστρα:  για να έρθει φως στη ζωή μας δε χρειάζονται προβολές. Αρκεί μια μικρή λάμψη, όπως και αυτή της κάφτρας ενός τσιγάρου. Μια λάμψη που μπορεί να ζεστάνει, να φωτίσει, να βγάλει ζωή. Αυτό είναι ο Θεός στον κόσμο και στον άνθρωπο. Όταν νιώθεις την παρουσία Του, φωτίζεται όλος ο κόσμος. Ανάβουν τα αστέρια. Και ο Θεός είναι αγάπη. Ο Θεός είναι μοίρασμα. Ο Θεός είναι πίστη. Ο Θεός είναι ελπίδα. Συνήθως οι άνθρωποι τα περιμένουμε όλα αυτά από τους άλλους. Ας κοιτάξουμε όμως προς τα πάνω, προς τον ουρανό. Κι εκεί θα δούμε την Αλήθεια. Ας του μιλήσουμε του Θεού με την προσευχή. Ας Του δείξουμε εμπιστοσύνη. Κι Εκείνος θα γίνει μία σπίθα που θα δώσει φως στο σκοτάδι μας. Κι αν δεν μπορούμε απ’ ευθείας, ας το ψάξουμε και στην αγάπη για τους άλλους. Αυτός που διαλέγει να μην είναι μόνος του, αλλά να προσφέρει και να προσφέρεται, βρίσκεται στο δρόμο του φωτός.   

Φέρε στ’  αυτί σου το κοχύλι:  πάλι μια εικόνα από τη θάλασσα. Όπως όταν βρίσκουμε εκείνα τα παράξενα κοχύλια, τα οποία αν τα βάλουμε στ’ αυτιά μας, νιώθουμε τον ήχο και το άρωμα της θάλασσας, έτσι και στην πραγματικότητα της ζωής μας χρειάζεται να βρούμε τέτοια κοχύλια. Να μπορούμε δηλαδή να μάθουμε από παντού. Από τη φύση. Από τους ανθρώπους που μας αγαπούνε. Από τους δασκάλους και το σχολείο μας. Από την Εκκλησία. Από τα καλά και τα άσχημα. Αρκεί να μπορούμε να ακούμε. Γιατί αυτό είναι που μας λείπει. Συνήθως θέλουμε να μιλάμε και να μας ακούνε οι άλλοι. Έχει αξία όμως να μάθουμε να ακούμε. Ακούω δε σημαίνει κατ’ ανάγκην υπακούω. Ακούω σημαίνει μοιράζομαι. Και μπορώ να δώσω στον άλλο αυτό που του λείπει. Την αληθινή φιλία και την αγάπη.  Αυτά δε λέγονται συνήθως με τα χείλη, αλλά βγαίνουν από την καρδιά.  

παλιά συναξάρια και καινούργια φεγγάρια: σε προσωπικό επίπεδο είναι οι εμπειρίες και τα βιώματα του παρελθόντος αλλά και η ελπίδα να ζήσουμε το παρόν και το μέλλον. Το συναξάρι αναφέρεται στη ζωή των αγίων. Εδώ μπορεί να εννοεί τις μνήμες που καθώς περνά ο χρόνος τις αγιοποιούμε στη ζωή μας. Τις θεωρούμε ιδανικές. Ο άνθρωπος όμως δεν μπορεί να ζήσει μόνο με το παρελθόν. Χρειάζεται και το καινούργιο φεγγάρι. Να αποκτήσει εμπειρίες και βιώματα που θα ομορφύνουν τη ζωή του και θα της δώσουν σκοπό. Κι εδώ χρειάζονται και οι άλλοι. 

Πάμε ξανά στις ξαστεριές:  γύρω μας φαίνεται σκοτάδι. Και ζούμε σε έναν κόσμο, όπου η λέξη αισιοδοξία έχει διαγραφεί από τη ζωή. Η τηλεόραση μας μαυρίζει την ψυχή. Το ΔΝΤ, η τρόικα, το κράτος, οι πολιτικοί το ίδιο. Τα πάντα περιστρέφονται γύρω από τα λεφτά που δεν υπάρχουν. Όμως είμαστε ζωντανοί, κι ας είμαστε σκιές ονείρων. Και μπορούμε να βγούμε στις ξαστεριές. Όταν υπάρχει αγάπη, όταν υπάρχει πίστη, το σκοτάδι του ενός δυό μαζί το κάνουν φως. Τώρα που είμαστε νέοι αυτό χρειάζεται να το καταλάβουμε καλά. Ότι όποιος είναι στη μοναξιά του, αυτός παραμένει στο σκοτάδι. Όποιος κλείνεται στον εαυτό του, στα προβλήματά του, στην αίσθηση ότι κανείς δεν τον καταλαβαίνει ή όποιος λειτουργεί αυτοκαταστροφικά ξοδεύοντας τη νιότη του σε μάταιες απολαύσεις, παραμένει στο σκοτάδι του ενός. Όποιος μπορεί να αγαπά, τότε ανοίγεται στο φως. Αυτός είναι και ο αληθινός δρόμος της πίστης. 

Με έναν υπνόσακο στην πλάτη:   το μέλλον ανήκει σ’ αυτούς που έχουν στην πλάτη τους έναν υπνόσακο γεμάτο όνειρα. Σ’ αυτούς που είναι αποφασισμένοι να ανεβούνε ψηλά και να μη μείνουν στην πεδιάδα, στο βάλτο του τώρα, στο σκοτάδι του κακού. Για να ανεβείς όμως ψηλά χρειάζεται κόπος. Απόφαση ψυχής, ότι δεν θα τα παρατήσεις. Δεν θα συμβιβαστείς. Ότι από όποια θέση κι αν είσαι, θα παλέψεις για την αλήθεια. Τη δική σου, όπως τη νιώθεις. Ότι δεν θα χαριστείς στο κακό και στο ψέμα. Ακόμη και στον ίδιο σου τον εαυτό αν χρειαστεί. Αυτός ο δρόμος είναι ανηφορικός. Θέλει ελευθερία στην ψυχή και διάθεση για πάλη. Δεν αλλάζει ο κόσμος, αν δεν αλλάξουμε εντός μας. Για την Εκκλησία αυτός ο δρόμος προϋποθέτει την πάλη εναντίον του κακού, του διαβόλου, της αμαρτίας, που λειτουργούν διασπαστικά, τόσο εντός όσο και εκτός μας. Μας κάνουν να σκεφτόμαστε μόνο το «εγώ» και όχι το «εμείς». Να λειτουργούμε με κέντρο τα συναισθήματα και τις επιθυμίες μας και όχι με ισορροπία ανάμεσα στο νου και την καρδιά. Να βλέπουμε τη ζωή μόνο με το ανθρώπινο και όχι το Θεανθρώπινο.  Θέλει απόφαση λοιπόν.

πίσω στο μέλλον επιστρέφω: το μέλλον χρειάζεται και εφόδια από το παρελθόν και την ίδια στιγμή να ξαναγίνει στόχος μας, όπως ήταν παλαιότερα. Δεν μπορούμε να ζούμε με γνώμονα μόνο το «εδώ και τώρα», το «σήμερα».  Ξεχάσαμε να ονειρευόμαστε. Και το μέλλον είναι στα όνειρά μας, γιατί χωρίς αυτά δεν υπάρχει στην ουσία. Νεκρός είναι αυτός που δεν μπορεί να ονειρευτεί. Αυτό κατάφερε στον κόσμο μας ο πολιτισμός της κατανάλωσης. Να είναι τα όνειρά μας η εικονική πραγματικότητα, το χρήμα, η επιτυχία, η απόλαυση χωρίς κόπο. Και το όνειρο της αγάπης, της δικαιοσύνης, της επιτυχίας με κόπο και αγώνα, να μην μας αγγίζει. Οι αυταπάτες όμως έσβησαν. Θέλει κόπο η ζωή.

υπαίθρια καντίνα: είναι η απλότητα στα βασικά. Δεν μας χρειάζονται πολυτελή εστιατόρια ή μοντέρνα φαστφουντάδικα. Την πείνα μας την χορταίνουμε και σε μια υπαίθρια καντίνα. Δεν είναι το φαί και οι απολαύσεις το κλειδί, αλλά η αγάπη που μας κάνει να μπαίνουμε σφήνα στα όνειρα του άλλου, να του αλλάζουμε και να μας αλλάζει τη ζωή και να μπορούμε και ο ένας και ο άλλος με το χαμόγελο (που το ξεχάσαμε πόσο σπουδαίο είναι) να ξεδιψούμε την ψυχή μας. Χαμόγελο που πηγάζει από τη γνήσια χαρά. Ότι είμαστε ζωντανοί. Ότι μπορούμε να αγαπούμε. Ότι παλεύουμε και είμαστε ελεύθεροι στις καρδιές μας. Ότι ακόμη κι αν μας έχουν σκλαβωμένους και μας κάνουν ό,τι θέλουν τη ζωή μας, δεν μπορούν να μας κλέψουν τα όνειρα και την ψυχή μας. 

Ένα άλλο παράδειγμα (Οι χριστιανοί μάρτυρες και οι σύγχρονοι  νέοι)

          Οι μέρες μας θυμίζουν την παγκοσμιοποίηση της Ρώμης. Εμείς όμως δεν μοιάζουμε στους χριστιανούς μάρτυρες, αλλά σε όλους εκείνους που έλεγαν ΝΑΙ σε όλα για να περάσουν καλά και ήσυχα τη ζωή τους, παραδομένοι στο φόβο του θανάτου και στο ψέμα. Οι χριστιανοί μάρτυρες μάς δείχνουν ότι αν αγαπάς το Χριστό, ονειρεύεσαι αυτόν τον κόσμο της πίστης, της ελπίδας και της αγάπης, που είναι η Βασιλεία του Θεού, ακόμη κι αν πορεύεσαι στη ζωή σου όπως κάνει ο κόσμος. Όμως μέσα σου δεν φοβάσαι. Έχεις νόημα και κάνεις τις επιλογές σου και μοιράζεσαι την αλήθεια της πίστης με όσους μπορούν να είναι κοντά σου. Και όταν ερχόταν η ώρα φώναζαν: «χριστιανός ειμί». Και δεν έκαναν πίσω.

            Αυτό μας λείπει σήμερα.  Να έχουμε επίγνωση ποιοι είμαστε και να μη νικιόμαστε από το σκοτάδι της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης και της οικονομικής τρομοκρατίας. Αν πιστεύουμε στο Θεό, ο δρόμος περνά μέσα από τον τρόπο της Εκκλησίας. Όσοι δεν πιστεύουν, ας κρατήσουν τουλάχιστον τα όνειρα και την αγάπη. Είμαστε ζωντανοί και δεν λέμε ΝΑΙ σε όλα. Η ζωή αλλάζει με τα απλά. Με το χαμόγελο. Με το να μοιραζόμαστε, να ακούμε τους άλλους και να μας ακούνε. Με το να είμαστε μαζί, στο σχολείο, στο σπίτι, στη βόλτα, στη φιλία. Με το να μπορούμε να συγχωρούμε. Πρωτίστως με το να παλεύουμε εναντίον του κακού κάθε μορφής. Και με το να αναζητούμε τα ουσιαστικά. 

         Μπορεί ο πολιτισμός και η κοινωνία μας να πιστεύουν ότι είμαστε προσαρμοσμένοι στα δεδομένα της εποχής. Με βάση όμως το παράδειγμα των χριστιανών μαρτύρων, ας τους δώσουμε να καταλάβουν ότι ανήκουμε στην έκπληξη. Κι ας εργαστούμε σ’ αυτή την πίστη από τα νιάτα μας, όπου είναι δυνατόν.

 

Κασσιώπη, 23 Ιουλίου-3 Αυγούστου 2013

π. Θεμιστοκλής